PROFILBARU.COM

Konwencja o prawie morza
	Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r.
Inne określenia	Konwencja jamajska, Konstytucja dla mórz i oceanów
Przedmiot regulacji	Prawo morza
Podpisanie	10 grudnia 1982; Montego Bay
Wejście w życie	16 listopada 1994
Depozytariusz	Sekretarz Generalny ONZ
Liczba sygnatariuszy	165
Język oryginału	angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski
	Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (Konwencja jamajska, Konwencja o prawie morza, ang. United Nations Convention on the Law of the Sea; UNCLOS) – umowa międzynarodowa wypracowana podczas obrad III Konferencji Prawa Morza ONZ, podpisana 10 grudnia 1982 w Montego Bay na Jamajce. Obecnie stanowi podstawowy dokument prawny w dziedzinie prawa morza^[1]. Została ratyfikowana przez 168 państw i Unię Europejską^[3]. Również państwa, które konwencji nie ratyfikowały (jak np. Stany Zjednoczone) a nawet jej nie podpisały (np. Turcja) wskazują na tę umowę jako na kodyfikację zwyczajowego prawa morza i powołują się na jej postanowienia^[4].

Polska ratyfikowała Konwencję 6 listopada 1998 r. na podstawie ustawy z 2 lipca 1998^[5] Dokument ratyfikacyjny został przekazany depozytariuszowi 13 listopada 1998 r. zgodnie z artykułem 306 konwencji^[6]

Historia

Konwencja jamajska nie jest pierwszą umową wielostronną regulującą kwestie związane z prawem morza. Najważniejszymi aktami ją poprzedzającymi są cztery konwencje opracowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych podczas I Konferencji Prawa Morza w 1958 w Genewie^[7]. Uregulowały one podstawowe zagadnienia związane z morzem terytorialnym i strefą przyległą, morzem otwartym, rybołówstwem i konserwacją zasobów żywych morza otwartego oraz szelfem kontynentalnym^[8]. Nie była to jednak pełna kodyfikacja, a część kwestii spornych pozostała nierozstrzygnięta^[8]. Rozwiązania nie przyniosła również II Konferencja z 1960 roku. W związku z powyższym ONZ postanowiło o rozpoczęciu prac nad nowym porozumieniem, które objęłoby swym zasięgiem jak najszerszy zakres kwestii wymagających uregulowania^[8].

Trzecia konferencja prawa morza ONZ rozpoczęła się 3 grudnia 1973 w Nowym Jorku i zakończyła 10 grudnia 1982 w Montego Bay^[8]. W jej pracach wzięło udział 157 uczestników, którzy obradowali podczas jedenastu sesji^[8]. W wyniku jej działań opracowano i przyjęto Konwencję o prawie morza, która oprócz kodyfikacji dotychczasowych zwyczajów, wprowadziła nowe regulacje obejmujące sposoby eksploatacji, badania i ochrony poszczególnych obszarów morskich^[8]. Powyższe względy spowodowały uznanie III konferencji prawa morza ONZ za jedną z największych i najbardziej znaczących konferencji w historii stosunków międzynarodowych^[8].

Struktura

Konwencja obejmuje łącznie 320 artykułów i 9 załączników. Ujęta została w 17 części, spośród których część dodatkowo podzielono na rozdziały i podrozdziały.

I. Wstęp
II. Morze terytorialne i strefa przyległa
III. Cieśniny wykorzystywane do żeglugi międzynarodowej
IV. Państwa archipelagowe
V. Wyłączna strefa ekonomiczna
VI. Szelf kontynentalny
VII. Morze pełne
VIII. Reżim prawny wysp
IX. Morza zamknięte lub półzamknięte
X. Prawo dostępu państw śródlądowych do morza i od strony morza oraz wolność tranzytu
XI. Obszar
XII. Ochrona i zachowanie środowiska morskiego
XIII. Morskie badania naukowe
XIV. Rozwijanie i przekazywanie technologii morskiej
XV. Załatwianie sporów
XVI. Postanowienia ogólne
XVII. Postanowienia końcowe

Postanowienia

Konwencja dokonała klasyfikacji obszarów morskich, wyznaczając ich zasięg oraz określając takie pojęcia jak prawo pościgu, prawo wizyty i rewizji, czy piractwo.

Ponadto na mocy Konwencji utworzono: Międzynarodową Organizację Dna Morskiego, Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza oraz Komisję Granic Szelfu Kontynentalnego^[1]. Ze względu na duży zakres regulacji, przedmiotowy i przestrzenny (morza to powierzchnia 2/3 Ziemi), konwencję określa się jako "konstytucję mórz". W zasadzie poza zakresem regulacji konwencji znalazła się jedynie działalność wojskowa na morzu, z wyjątkiem praw żeglugowych^[9].

Klasyfikacja obszarów morskich

Obszary wchodzące w skład terytorium państwowego (wód terytorialnych):

Obszary podlegające ograniczonej jurysdykcji lub suwerenności państw:

Obszary poza granicami jurysdykcji państw:

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Prawo Morza. poznajmyonz.pl. [dostęp 2009-05-23].
↑ The United Nations Convention on the Law of the Sea (a historical perspective). un.org. [dostęp 2009-05-23]. (ang.)., United Nations, Treaty Collection: Law of the Sea.
↑ ^a ^b Chronological lists of ratifications of, accessions and successions to the Convention and the related Agreements as at 23 January 2013. un.org. [dostęp 2013-04-20]. (ang.).
↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, s. 20, ISBN 978-83-7383-351-7.
↑ Dz.U. 1998 nr 98 poz. 609
↑ Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10 grudnia 1982 (Dz.U. 2002 nr 59 poz. 543), Oświadczenie Rządowe z 23 czerwca 2001 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10 grudnia 1982 (Dz.U. 2002 nr 59 poz. 544).
↑ Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 219-220. ISBN 978-83-7334-294-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 220. ISBN 978-83-7334-294-1.
↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, ss. 380, ISBN 978-83-7383-351-7.

Bibliografia

Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 220. ISBN 978-83-7334-294-1.
D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, ss. 380, ISBN 978-83-7383-351-7.

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.