Komisariat Straży Celnej „Tarnowskie Góry”

Komisariat Straży Celnej „Tarnowskie Góry”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1922
Rozformowanie	1928
Tradycje
Kontynuacja	Komisariat SG „Tarnowskie Góry”
Komendanci
Pierwszy	podkom. Wiktor Skrzypek
Organizacja
Dyslokacja	Tarnowskie Góry
Formacja	Straż Celna
Podległość	Inspektorat Straży Celnej „Tarnowskie Góry”

Rozmieszczenie placówek SC Komisariatu Tarnowskie Góry

Komisariat Straży Celnej „Tarnowskie Góry” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1922–1928.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[3]. Komisariat Straży Celnej „Tarnowskie Góry”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Tarnowskie Góry”^[4].

Objęcie granicy na Śląsku przez Straż Celną nastąpiło 16 czerwca 1922 roku. W Tarnowskich Górach utworzony został komisariat straży celnej. Jego pierwszym kierownikiem został podkomisarz Wiktor Skrzypek^[5].

W 1928 roku nastąpiła reorganizacja Straży Celnej. Placówka „Mikołeska” i „Boruszowice” zostały przydzielone do komisariatu „Kalety”. Placówki „Piaseczna” i „Rybna” zostały zlikwidowane, a w miejsce ich utworzono placówkę „Strzybnica”. Placówkę „Buchacz” i „Szarlej” przydzielono do komisariatu „Kamień”. Oddział konny podzielono. Jedną część przeniesiono do Lisowa (komisariat „Lubliniec”), a drugą do komisariatu „Kalety”^[6]. Zakład Tresury Psów przeniesiono do Góry Kalwarii^[6].

Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Tarnowskie Góry”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[7].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Celnej „Kalety” ⇔ komisariat Straży Celnej „Królewska Huta” − 1926

Funkcjonariusze komisariatu

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
podkomisarz	Wiktor Skrzypek[5]	był w 1922
starszy komisarz	Winfryd Gruszka	był w 1926[8]

Obsada personalna w 1926^[8]:

• kierownik komisariatu – starszy komisarz Winfryd Gruszka
• pomocnik kierownika komisariatu – podkomisarz Józef Kubacki

Struktura organizacyjna

Placówki komisariatu SC „Tarnowskie Góry” wg kroniki^[5].

• placówka Straży Celnej I linii „Mikołeska”
• placówka Straży Celnej I linii „Boruszowice”
• placówka Straży Celnej I linii „Piaseczna”
• placówka Straży Celnej I linii „Rybna”
• placówka Straży Celnej I linii „Tarnowice Stare”
• placówka Straży Celnej I linii „Repty Nowe”
• placówka Straży Celnej I linii „Sucha Góra”
• placówka Straży Celnej I linii „Buchacz”
• placówka Straży Celnej I linii „Szarlej”
• ponadto oddział konny w Szarleju

Organizacja komisariatu w 1926 roku^[4]:

• komenda – Tarnowskie Góry
• placówka Straży Celnej „Szarlej”
• placówka Straży Celnej „Buchacz”
• placówka Straży Celnej „Sucha Góra”
• placówka Straży Celnej „Nowe Repty”
• placówka Straży Celnej „Stare Tarnowice”
• placówka Straży Celnej „Rybna”
• placówka Straży Celnej „Tarnowskie Góry”
• placówka wewnętrzna przy Urzędzie Celnym „Bytom Dworzec”
• placówka wewnętrzna przy Urzędzie Celnym „Beuthen-Stadtwald”
• placówka Straży Celnej „Karf” (obecnie dzielnica Bytomia Karb)
• placówka wewnętrzna przy Urzędzie Celnym „Radzionków”

Przypisy

1. Dominiczak 1975 ↓, s. 126.
2. Piekarz 2017 ↓, s. 28.
3. Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
4. Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
5. Kronika komisariatu „Tarnowskie Góry” ↓, s. 1.
6. Kronika komisariatu „Tarnowskie Góry” ↓, s. 2.
7. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
8. Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 249.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927 .
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83874246.
• Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Tarnowskie Góry”. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/534.)