Krypta. Pierwotnie w miejscu obecnego kościoła znajdowała się północna część zamku piastowskiegoKaplica na Ślęży – ryc. z początku XIX w.Wnętrze kościoła
Pierwsze wzmianki na temat świątyni na górze Ślęża pochodzą z XII wieku. Wówczas to pomiędzy rokiem 1128 a 1138[2] możnowładca śląski, palatynPiotr Włostowic sprowadził z flandryjskiego klasztoru w Arrovaise w hrabstwie Artois na Ślężę zakon augustianów przekazując im górę i fundując na niej budowę świątyni i klasztoru. W połowie XII wieku (po 1148[2]) kanonicy św. Augustyna przenieśli się do Wrocławia, na wyspę Piasek[3][b].
W latach 1698–1702 w jego miejsce postawiono murowaną kaplicę. Dnia 11 lipca 1702 roku świątynię poświęcił jej fundator i budowniczy, opat klasztoru augustianów na Piasku we Wrocławiu, Jan Sievert[5]. Kaplica była jednonawowa i posiadała otwarte ganki arkadowe po bokach; jej wschodnia fasada zwieńczona była trójkątnym szczytem ze spływami. W roku 1822 dobudowano galerię widokową[6].
W nocy z 4 na 5 czerwca 1834 roku świątynia spłonęła w pożarze wywołanym uderzeniem pioruna. Ponowna odbudowa rozpoczęła się w latach 1851–1852 za sprawą ks. kardynała Melchiora von Diepenbrocka. Projekt nowego kościoła wykonał Antoni Gericke. Zachował on neoromański wygląd świątyni z salowym wnętrzem, drewnianym stropem i kwadratową wieżyczką. W dużej części budulcem dla nowej świątyni były zachowane z pożaru stare mury i elementy kamieniarskie. 15 sierpnia 1852 roku kościół został poświęcony, a papież Pius IX podarował mu obraz Matki Boskiej[6]. W 1901 roku wieża kościoła zyskała żelazną galeryjkę widokową[7].
Po II wojnie światowej kościół ponownie popadł w ruinę. Kolejne remonty przeprowadzano w 1967 (dzięki staraniom ks. bp. Rektora Pawła Latuska) i w 2000. W latach 2004–2006 pod świątynią prowadzono prace archeologiczne, co spowodowało czasowe zamknięcie świątyni. W 2012 roku ksiądz dr prał. Ryszard Staszak, proboszcz parafii w Sulistrowicach, dzięki pomocy arcybiskupa metropolity wrocławskiego Józefa Kupnego, władz samorządowych w Sobótce, Miłośników Ziemi Ślężańskiej i wielu parafian rozpoczął kolejną odbudowę kościoła[5]. Efektem prac było odprawienie 28 września 2014 roku pierwszej po 10 latach mszy świętej[8]. Budowla została uszkodzona podczas wichury 29/30 stycznia 2022 – zerwany został miedziany dach świątyni[9].
Obok kościoła znajduje się Dom Turysty PTTK z 1908 roku, również wpisany do rejestru zabytków.
Muzeum
Po ukończeniu wszystkich prac remontowych w murach świątyni powstała stała ekspozycja muzealna, obejmująca kościół, wieżę widokową i ruiny zamku piastowskiego[10].
Uwagi
↑Obecnie fragmenty murów średniowiecznego zamku można oglądać przez szklaną szybę w posadce kościoła.
↑Według legendy Piotr Włostowic miał ufundować ponad 70 świątyń co było skutkiem nadanej mu pokuty za jego czyny związaniem z wyprawą na Ruś i porwanie Wołodara lub za krzywoprzysięstwo, które musiał popełnić wobec władcy przemyskiego[4].