Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Otroczu

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

kościół parafialny
Kościół, dawna cerkiew w Otroczu
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Otrocz
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
Wezwanie	Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1872 Data zakończenia budowy 1872 Poprzednie wyznanie prawosławie
Dane świątyni Wieża kościelna • liczba wież 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy Chrzanów Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie Polski Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie województwa lubelskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie powiatu janowskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
50°49′01,09″N 22°35′07,46″E

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – rzymskokatolicki kościół w Otroczu na Górce, wzniesiony w latach 1872–1874 jako cerkiew unicka, następnie należący do parafii prawosławnej, w dwudziestoleciu międzywojennym zrewindykowany na rzecz Kościoła katolickiego.

Historia

Unicka cerkiew w Otroczu została wzniesiona w latach 1872–1874^[1]. Miejscowa parafia była silnie zlatynizowana, w obiekcie znajdowały się organy, okazjonalnie odprawiane były nabożeństwa w rycie łacińskim, w których uczestniczyli miejscowi unici^[2]. Rok po ukończeniu budowy, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, parafia została przymusowo włączona do eparchii chełmsko-warszawskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego^[1]. Duchowny służący w świątyni długo protestował przeciwko tej decyzji, ostatecznie jednak dokonał konwersji, by zabezpieczyć byt materialny swojej rodziny. Nie krył jednak, iż była to decyzja wymuszona na nim, a przed śmiercią wyspowiadał się przed kapłanem katolickim. W Otroczu przetrwała grupa osób, które w tajemnicy zachowywały wierność unii^[3]. W cerkwi przetrwała część pounickiego wyposażenia, w tym ikona Matki Bożej z inskrypcjami w języku polskim (czczona przez katolików obydwu obrządków^[4]), monstrancja i mszał. Znajdujące się pierwotnie w budynku organy sprzedano kościołowi w Bożej Woli^[2]. W prawosławnej parafii w Otroczu pojawił się kult Astrachańskiej Ikony Matki Bożej^[5].

Po wydaniu w 1905 aktu tolerancyjnego we wsi większość mieszkańców pozostała przy prawosławiu. W 1915 udali się oni na bieżeństwo, a cerkiew we wsi została zamknięta^[6].

W 1919 obiekt został zrewindykowany na rzecz Kościoła rzymskokatolickiego i rekoncyliowany na kościół^[1]. Inicjatorami tego kroku byli ci byli unici z Otrocza, którzy w 1905 skorzystali z możliwości przyjęcia katolicyzmu w obrządku łacińskim oraz grupa prawosławnych powracających z bieżeństwa jako pierwszych, rozczarowanych brakiem świątyni swojego wyznania we wsi^[7]. Ich prośbę popierali mieszkańcy sąsiednich Tokar, w większości byli unici, którzy przeszli w 1905 na katolicyzm łaciński^[7]. O budowlę starali się również grekokatolicy, którzy skierowali do biskupa lubelskiego pismo z prośbą o skierowanie do wsi kapłana tego właśnie obrządku, fałszując większość podpisów wiernych rzekomo popierających tę inicjatywę^[7]. W kościele przetrwała część cerkiewnego wyposażenia^[8]. Utensylia, których nie wykorzystywano w codziennej działalności kościoła, były składowane na strychu i w 1925 zostały przekazane prawosławnym. Zwrócono im również przechowywane w cerkwi 354 książki^[9].

Cztery lata później we wsi zorganizowana została etatowa parafia prawosławna, licząca w 1923 r. 1360 wiernych, która nie miała własnego obiektu sakralnego. Metropolici warszawscy i całej Polski, Jerzy, a następnie Dionizy starał się o odzyskanie dawnej cerkwi na jej potrzeby^[10]. Ostatecznie nie doszło do tego i ludność prawosławna, stanowiąca w Otroczu większość, korzystała jedynie z kaplicy^[11]. Władze państwowe proponowały prawosławnym dofinansowanie budowy większej cerkwi, ci jednak odmawiali, licząc na upadek łacińskiej parafii w miejscowości i przejęcie dawnej świątyni^[2].

W 1942 okupacyjne władze niemieckie oddały prawosławnym otrocką świątynię. Trzy lata później, po wywózkach ludności ukraińskiej, obiekt ponownie przeszedł na własność katolików i został po raz drugi rekoncyliowany^[1].

W Otroczu znajduje się również cmentarz, pierwotnie prawosławny, obecnie rzymskokatolicki; przetrwały na nim nieliczne nagrobki prawosławne^[12].

• 
  Elewacja cerkwi w Otroczu
• 
  Cerkiew w XIX w.
• 
  Dzwonnica cerkwi

Przypisy

1. Parafia pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. [dostęp 2016-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)].
2. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 202-203. ISBN 978-83-7548-003-0.
3. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 39. ISBN 978-83-7548-003-0.
4. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 257. ISBN 978-83-7548-003-0.
5. G. J. Pelica, Ślady wyrwane z zapomnienia, Przegląd Prawosławny, nr 10 (244), październik 2005.
6. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 49. ISBN 978-83-7548-003-0.
7. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 133-134. ISBN 978-83-7548-003-0.
8. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 260. ISBN 978-83-7548-003-0.
9. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 268. ISBN 978-83-7548-003-0.
10. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 56, 61, 63, 65 i 201-202. ISBN 978-83-7548-003-0.
11. Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 81. ISBN 978-83-7548-003-0.
12. Otrocz [online], www.apokryfruski.org [dostęp 2016-07-12] .