Klonazepam dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego. Całkowity czas jego działania wynosi powyżej 24 godzin. Później ulega on metabolizmowi w wątrobie do aminoklonazepamu o znikomo małej aktywności wobec receptora benzodiazepinowego. Maksymalna dawka dobowa (u dorosłych) wynosi 20 mg[7], jednak z uwagi na liczne zagrożenia związane z tym lekiem, należy stosować jak najmniejsze skuteczne dawki[8].
W Polsce dostępny jest wyłącznie jeden preparat zawierający klonazepam – Clonazepamum TZF (tabletki)[9].
Długotrwałe stosowanie klonazepamu prowadzi do stopniowego osłabienia działania w wyniku rozwoju zjawiska tolerancji. Należy unikać długotrwałego podawania leku u osób w wieku podeszłym, ze względu na nasilenie działań niepożądanych w tej grupie wiekowej. Ze względu na możliwość interakcji z klonazepamem, inne leki (zwłaszcza te, które hamują działanie OUN) można stosować wyłącznie po uzgodnieniu z lekarzem. Bezwzględnie nie można łączyć klonazepamu z innymi benzodiazepinami, barbituranami oraz silnymi opioidami, ponieważ występuje wówczas wysokie ryzyko śmiertelnego zahamowania ośrodkowego układu nerwowego[8]. Leku tego nie można również stosować u pacjentów, u których występuje nadwrażliwość na benzodiazepiny.
Z uwagi na znaczny potencjał uzależniający, nawet krótkotrwałe przyjmowanie leku może doprowadzić do uzależnienia psychofizycznego oraz wystąpienia zespołu odstawiennego w przypadku nagłego odstawienia. Stan ten charakteryzuje się agitacją (niepokojem psychoruchowym), drgawkami lub stanami padaczkowymi (stanowiącymi bezpośrednie zagrożenie życia), urojeniami, halucynacjami, depersonalizacją, wzmożoną drażliwością, bezsennością oraz obniżeniem nastroju. Objawy mogą utrzymywać się niekiedy nawet do kilku miesięcy. W niektórych przypadkach przewlekły zespół odstawienny może powstać ze względu na fizykochemiczne uszkodzenia neuronów, które mogą być stałe lub powoli odwracające się[10]. W związku z powyższym, czas leczenia klonazepamem powinien być jak najkrótszy i nie powinien przekraczać kilku tygodni, włącznie z okresem stopniowego odstawiania leku.
Działanie klonazepamu może zostać osłabione lub zmienione przez palenie tytoniu[11], zażywanie produktów zawierających kofeinę oraz innych stymulantów. Dochodzi wówczas do osłabiania działania stymulantów przez stosowany jednocześnie klonazepam. Może dojść również do zmiany działania klonazepamu i wystąpienia specyficznych objawów paradoksalnych oraz innych objawów psychicznych. Zjawiska takie obserwowano nawet dla samej nikotyny, dlatego palenie tytoniu w trakcie kuracji klonazepamem nie jest zalecane[12].
Ponieważ klonazepam zaburza sprawność psychomotoryczną psychofizyczną, podczas jego stosowania, a także 3 dni po zakończeniu terapii, nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn i urządzeń[11].
Działania niepożądane niezwiązane bezpośrednio z OUN pojawiają się zwykle w przypadku przewlekłego stosowania. Zaliczyć do nich można:
Zaburzenia układu oddechowego – objawy zapaleniagórnych dróg oddechowych, płytki oddech, ogólne osłabienie czynności oddechowych (dlatego u pacjentów przewlekłymi chorobami dróg oddechowych należy zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu klonazepamu).
W dużych dawkach klonazepam może spowodować tzw. deficyt lęku oraz niepamięć następczą po zmetabolizowaniu (jednak ze względu na stosunkowo niską rozpuszczalność w tłuszczach jej intensywność jest mniejsza niż w przypadku innych benzodiazepin)[13]. Poza tym, w wyniku przedawkowania mogą wystąpić następujące objawy: somnolencja (patologiczna senność), dezorientacja, zaburzenia mowy oraz utrata przytomności.
Postępowanie w przedawkowaniu sprowadza się do opróżnienia żołądka (wymioty lub płukanie) i do monitorowania podstawowych czynności życiowych (oddech, tętno, ciśnienie tętnicze). Specyficznym antidotum (jak w przypadku innych benzodiazepin) jest flumazenil.
↑M.M.SullivanM.M. i inni, Phenobarbital versus clonazepam for sedative-hypnotic taper in chronic pain patients. A pilot study, „Annals of Clinical Psychiatry”, 5 (2), s. 123–128, DOI: 10.3109/10401239309148974, PMID: 8348204(ang.).
↑H.C.H.C.RosenbergH.C.H.C., E.I.E.I.TietzE.I.E.I., T.H.T.H.ChiuT.H.T.H., Tolerance to anticonvulsant effects of diazepam, clonazepam, and clobazam in amygdala-kindled rats, „Epilepsia”, 30 (3), 1989, s. 276–285, DOI: 10.1111/j.1528-1157.1989.tb05299.x, PMID: 2721464(ang.).
↑J.J.PrattJ.J. i inni, Clonazepam induces decreased serotoninergic activity in the mouse brain, „Neuropharmacology”, 18 (10), 1979, s. 791–799, DOI: 10.1016/0028-3908(79)90024-8, PMID: 160018(ang.).
↑H.R.H.R.WagnerH.R.H.R., A.A.RechesA.A., S.S.FahnS.S., Clonazepam-induced up-regulation of serotonin1 binding sites in frontal cortex of rat, „Neuropharmacology”, 24 (10), 1985, s. 953–956, DOI: 10.1016/0028-3908(85)90121-2, PMID: 2415867(ang.).
↑Hiral D.H.D.DesaiHiral D.H.D., JuliaJ.SeaboltJuliaJ., Michael W.M.W.JannMichael W.M.W., Smoking in patients receiving psychotropic medications. A pharmacokinetic perspective, „CNS drugs”, 15, 2001, s. 469–494, DOI: 10.2165/00023210-200115060-00005, PMID: 11524025(ang.).
↑Charles E.Ch.E.GriffinCharles E.Ch.E. i inni, Benzodiazepine pharmacology and central nervous system-mediated effects, „The Ochsner Journal”, 13 (2), 2013, s. 214–223, PMID: 23789008, PMCID: PMC3684331(ang.).
Bibliografia
MałgorzataM.RzewuskaMałgorzataM., Leczenie zaburzeń psychicznych, wyd. 1, Warszawa: PZWL, 2006, ISBN 978-83-2003-354-0. Brak numerów stron w książce