Katedra Świętych Piotra i Pawła w Bardowicku

Katedra Świętych Piotra i Pawła

Dom St. Peter und Paul

Widok z południa
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Dolna Saksonia
Miejscowość	Bardowick
Wyznanie	protestanckie
Kościół	Ewangelicko-Luterański Krajowy Hanoweru
Imię	śś. Piotra i Pawła
Historia Data zakończenia budowy połowa XII wieku Data zniszczenia 1189, 1371 Data odbudowy XIV–XV wiek
Dane świątyni Styl gotyk ceglany Wieża kościelna • liczba wież 2 Liczba naw 3 Organy • liczba głosów • liczba manuałów 45 3
Położenie na mapie Dolnej Saksonii Katedra Świętych Piotra i Pawła
Położenie na mapie Niemiec Katedra Świętych Piotra i Pawła
53°18′00″N 10°23′22″E
Strona internetowa

Katedra Świętych Piotra i Pawła (niem. Dom St. Peter und Paul) – gotycka świątynia luterańska znajdująca się w niemieckim mieście Bardowick. Dawna kolegiata, zwyczajowo nazywana katedrą (niem. der Dom), chociaż prawdopodobnie nigdy nie była siedzibą biskupa.

Historia

Prawdopodobnie pierwszy kościół w Bardowicku został ufundowany w VIII wieku przez Karola Wielkiego. Przypuszczalnie świątynia mogła być planowana jako siedziba diecezji bądź przez krótki czas być siedzibą biskupów Verden, lecz tezy te budzą kontrowersje wśród badaczy. Pierwsza wzmianka o kościele pw. św. Piotra pochodzi z 1146 roku, a w 1162 biskup Verden nadał tutejszej kapitule niezależność od władz. Tryb życia kanoników przypominał reguły zakonne. W połowie XII wieku wzniesiono monumentalną świątynię w stylu romańskim. W 1189 miasto zostało zniszczone przez wojska Henryka Lwa, z dawnej katedry zachowały się do dziś jedynie nieliczne detale^[1].

W XIV wieku planowano przebudować świątynię, w 1347 fundusze na ten cel przekazał w testamencie zmarły kanonik Dietrich von dem Berge. Rozpoczęcie prac opóźniało się, a w 1371 roku katedra została zniszczona w trakcie wojny o sukcesję w Lüneburgu. Pod koniec XIV rozpoczęto odbudowę^[1], w XV wieku ukończono prace nad nowym korpusem nawowym^[2], a na miejscu dawnych, wysokich wież, wzniesiono dwie ośmiokątne konstrukcje o znacznie niższej wysokości, które w 1488 roku przykryto ołowianymi dachami^[1].

Architektura

Świątynia trójnawowa, o układzie halowym. Najstarszą częścią jest zachowana romańska kruchta wraz z dolnymi części wież, wzniesiona ze skał gipsowych pochodzących ze wzgórza Kalkberg(inne języki) w Lüneburgu. Kruchtę przykrywa sklepienie krzyżowe. Do fasady dostawiona jest kaplica św. Szczepana z 1353 roku, która przysłoniła zachowany romański portal wejściowy, chroniąc go jednocześnie przed warunkami atmosferycznymi. Zarówno korpus nawowy, jak i prezbiterium, ma długość czterech przęseł. Ich wygląd wzorowano na lüneburskich kościołach: św. Jana i św. Michała. Pierwotnie dwie części kościoła były oddzielone za pomocą lektorium. W korpusie nawowym okna zgrupowano po dwa między przyporami. Salowe prezbiterium zakończone jest wieloboczną absydą^[1].

Wyposażenie

Najstarszym elementem wyposażenia jest brązowa chrzcielnica z 1367 roku. Ołtarz główny, poświęcony Matce Bożej, powstał ok. 1430 roku, przypisywany jest Lewinowi Snitkerowi. W środkowej części znajduje się rzeźba Madonny z Dzieciątkiem oraz figury apostołów i świętych ustawione w niszach. Zewnętrzna dekoracja skrzydeł nie zachowała się. Stalle pochodzą z lat 1486–1487, liczą 54 miejsca siedzące i są największe w północnych Niemczech^[1]. Mosiężny żyrandol pochodzi z roku 1664, a witraże z herbami ufundował w 1673 roku książę Brunszwiku-Lüneburga Jerzy Wilhelm. Neogotycka ambona pochodzi z XIX wieku^[3].

Trójmanuałowe organy wykonało w latach 2011–2012 przedsiębiorstwo Alexander Schuke Potsdam Orgelbau, ich budowa wzorowana była na barokowych organach z kościoła Świętego Krzyża w Suhl. Składają się z 3088 piszczałek zgrupowanych w 45 głosów^[4]; zainstalowano je w neogotyckim prospekcie wybudowanym w 1867 roku przez warsztat Philipp Furtwängler & Söhne(inne języki)^[5].

Najmniejszy dzwon katedry zawieszono nad kalenicą nawy głównej, pochodzi on z roku 1880^[6]. Na wieży południowej zawieszono trzy niewielkie, zabytkowe dzwony oraz współczesny instrument z 2010 roku^[7], z ludwisarni Rincker(inne języki) w Sinn^[8]. W północnej wieży znajdują się dwa dzwony z 1424 roku. Dane dzwonów^[6]:

Imię	Waga	Średnica	Wysokość bez korony	Ton	Rok odlania
Sygnaturka
Gebets- und Stundenglocke	~60 kg	brak danych	brak danych	f'''	1880
Wieża południowa
brak	60 kg	44,6 cm	43,5 cm	b"	ok. 1250
	110 kg	57 cm	51,1 cm	as"	ok. 1150
	200 kg	68 cm	59,7 cm	f"	ok. 1325
	256 kg			d"	2010
Wieża północna
Sonntagsglocke	1060 kg	123 cm	100 cm	f'	1424
Bußglocke	1500 kg	136 cm	108,8 cm	es'

Galeria

• 
  Widok w 1720
• 
  Widok w 1892
• 
  Widok z północnego zachodu
• 
  Południowa elewacja
• 
  Romański portal
• 
  Ołtarz główny
• 
  Wnętrze
• 
  Chrzcielnica
• 
  Organy

Przypisy

1. Unsere Geschichte – Dom zu Bardowick [online] [dostęp 2024-11-17]  (niem.).
2. Dom St. Peter und Paul, Bardowick [online], Europäische Route der Backsteingotik [dostęp 2024-11-17]  (niem.).
3. IngaI. Luchs IngaI., Der Dom zu Bardowick [online], Lüneplaner, 8 stycznia 2017 [dostęp 2024-11-17]  (niem.).
4. Bardowick,Dom(Germany) – Alexander Schuke Potsdam Orgelbau [online] [dostęp 2024-11-17]  (ang.).
5. Bardowick, Dom St. Peter und Paul – Nomine [online] [dostęp 2024-11-17]  (niem.).
6. Ev.-luth. St. Peter und Paul Kirchengemeinde Bardowick [online], kirche-bardowick.wir-e.de [dostęp 2024-11-17]  (niem.).
7. Geläute des Monats Dezember 2011: Bardowicker Dom | Deutsches Glockenmuseum [online], 29 listopada 2012 [dostęp 2024-11-17]  (niem.).
8. FUNKEF. Mediengruppe FUNKEF., Neue Glocke für Bardowicker Dom [online], www.abendblatt.de, 8 grudnia 2010 [dostęp 2024-11-17]  (niem.).