Karol Albert (król Sardynii)

Karol Albert

Herb Karola Alberta od 1848 r.
Król Sardynii
Okres	od 27 kwietnia 1831 do 23 marca 1849
Poprzednik	Karol Feliks
Następca	Wiktor Emanuel II
Dane biograficzne
Dynastia	sabaudzka
Data i miejsce urodzenia	2 października 1798 Turyn
Data i miejsce śmierci	28 lipca 1849 Oporto
Ojciec	Karol Emanuel, książę Carignano
Matka	Maria Krystyna Wettyn
Żona	Maria Teresa Habsburg
Dzieci	Wiktor Emanuel, Ferdynand Maria, Maria Krystyna
Odznaczenia

Herb Karola Alberta w latach 1831–33

Herb Karola Alberta w latach 1833–48

Karol Albert Sabaudzki, właśc. wł. Carlo Alberto Amedeo di Savoia (ur. 2 października 1798 w Turynie, zm. 28 lipca 1849 w Oporto)^{[1][2][3][4][5]} – król Sardynii z dynastii sabaudzkiej w latach 1831–1849.

Życiorys

Wywodził się z bocznej linii dynastii sabaudzkiej – książąt Carignano, która brała swój początek od Tomasza Franciszka (syna Karola Emanuela I Wielkiego, księcia Sabaudii) i jego żony – Marii de Bourbon-Soissons. Jego ojcem był Karol Emanuel, książę Carignano (1770–1800). Jego matką była Maria Krystyna Wettyn (1779–1851), córka Karola Krystiana, księcia Saksonii i Polski, oraz Franciszki Krasińskiej^{[1][2][3][4][5]}. Królem został po śmierci swojego wuja Karola Feliksa, który z żoną Marią Krystyną Sycylijską nie doczekał się potomstwa.

W wieku 10 lat został wysłany do gimnazjum w Paryżu, a następnie pobierał nauki w Genewie w prywatnym kolegium protestanckim prowadzonym przez Y. P. Vauchera. W 1813 został porucznikiem 8 pułku dragonów w armii napoleońskiej. Powołany w 1814 pod broń w Piemoncie, gdzie przywrócono dynastię sabaudzką, został wkrótce uznany za spadkobiercę jej korony przez Kongres wiedeński.

Po mianowaniu regentem przez Wiktora Emanuela i na skutek ruchów karbonarskich (13 marca 1821) zgodził się na zaprzysiężenie demokratycznej konstytucji wzorowanej na hiszpańskiej, co nie zapobiegło wszakże wojnie domowej. Uczestniczył w ekspedycji Ludwika Antoniego, księcia Angoulême do Hiszpanii, odznaczając się w bitwie pod Trocadéro (31 sierpnia 1823).

Po powrocie do Piemontu w 1831 objął tron po swym wuju Karolu Feliksie. Przywrócił początkowo monarchię absolutną, krwawo tłumiąc zamieszki w 1833. Z czasem jednak, na polu wspólnej wrogości do Austrii zbliżył się do niepodległościowych nurtów liberalnych. Zwłaszcza po 1840 przychylał się do administracyjnych i gospodarczych reform w Piemoncie.

4 marca 1848 nadał królestwu konstytucję (Statut Albertyński), wzorowaną na konstytucji francuskiej z 1830. Po klęskach w wojnie z Austrią w bitwach pod Custozą i Novarą abdykował na rzecz swojego starszego syna.

W Turynie istnieje jego pomnik konny odsłonięty w 1861^[6].

Potomstwo

W 1817 ożenił się z Marią Teresą Habsburg, córką Ferdynanda III, wielkiego księcia Toskanii, i Luizy Marii, księżniczki sycylijskiej^{[1][2][3][4][5]}. Miał z nią troje dzieci:

• Wiktora Emanuela II, pierwszego króla Włoch (1820–1878)^{[1][2][3][4][5]},
• Ferdynanda Marię, księcia Genui (1822–1855), ojca Małgorzaty (żony Humberta I), i Tomasza (księcia Genui)^{[1][2][3][4][5]},
• Marię Krystynę (1826–1827), księżniczkę Sardynii i Piemontu^{[1][2][3][4][5]}.

Ordery

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1816, a od 1831 Wieki Mistrz^[7].

Rodowód

Karol Albert Sabaudzki-Carignano	Ojciec: Karol Emanuel Sabaudzki-Carignano[8]	Dziadek po mieczu: Wiktor Amadeusz II Sabaudzki-Carignano	Pradziadek po mieczu: Ludwik Wiktor Sabaudzki-Carignano	Prapradziadek po mieczu: Wiktor Amadeusz I Sabaudzki-Carignano
				Praprababcia po mieczu: Maria Wiktoria Franciszka Sabaudzka
			Prababcia po mieczu: Krystyna Henryka Heska-Rheinfels-Rothenburg	Prapradziadek po mieczu: Ernest Leopold Hesja-Rheinfels-Rothenburg
				Praprababcia po mieczu: Eleanor Löwenstein-Wertheim-Rochefort
		Babcia po mieczu: Józefina Lotaryńska-Brionne	Pradziadek po mieczu: Ludwik Lotaryński, książę Brionne	Prapradziadek po mieczu: Ludwik Lotaryński, książę Lambesc
				Praprababcia po mieczu: Joanna Henryka Małgorzata de Durfort
			Prababcia po mieczu: Ludwika Rohan-Rochefort	Prapradziadek po mieczu: Karol de Roanne, książę Rochefort
				Praprababcia po mieczu: Eleonora de Béthisy de Maizière
	Matka: Maria Krystyna Kurlandzka[8]	Dziadek po kądzieli: Karol Krystian Kurlandzki[8]	Pradziadek po kądzielii: August III król Polski, Fryderyk August II Saksoński	Prapradziadek po kądzieli: August II król Polski, Fryderyk August I Saksoński
				Praprababcia po kądzieli: Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna
			Prababcia po kądzieli: Maria Józefa Habsburżanka	Prapradziadek po kądzieli: Józef I Habsburg
				Praprababcia po kądzieli: Wilhelmina Amalia Welf
		Babcia po kądzieli: Franciszka Krasińska[8][9][10]	Pradziadek po kądzielii: Stanisław Krasiński[8][9][10]	Prapradziadek po kądzieli: Aleksander Krasiński[8]
				Praprababcia po kądzieli: Salomea Trzcińska[9]
			Prababcia po kądzieli: Aniela Humiecka[8][9][10]	Prapradziadek po kądzieli: Stefan Humiecki[8][9][10]
				Praprababcia po kądzieli: Katarzyna Krosnowska[8][10]

Przypisy

1. Leo van de Pas: Carlo Alberto I King of Sardinia. 2003-08. [dostęp 2016-07-04]. (ang.).
2. ), The Peerage (Carlo Alberto di Savoia-Carignano, Re di Sardegna) [online], 2011-03-24 [dostęp 2016-06-23]  (ang.).
3. La Società GenealogiaL.S.G. Italiana La Società GenealogiaL.S.G., Enciclopedia genealogica del Mediterraneo [online] [dostęp 2016-06-23]  (wł.).
4. DavideD. Shamà DavideD., GENEALOGIE DELLE FAMIGLIE NOBILI ITALIANE [online] [dostęp 2016-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-08]  (wł.).
5. Leonardo ADVL.A. S.r.l. Leonardo ADVL.A., Cronologia [online] [dostęp 2016-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-19]  (wł.).
6. MuseoM. Torino MuseoM., Monumento a Carlo Alberto - MuseoTorino [online], www.museotorino.it [dostęp 2023-08-19]  (wł.).
7. Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).
8. Rodovid, Franciszka Krasińska (von Corvin-Krasinski) b. 9 marzec 1742 d. 30 kwiecień 1796 [online], 8 marca 2011 [dostęp 2016-07-04] .
9. POTOMKOWIE SPITYGNIEWA Z RODUP.S.Z.R. PORAJÓW POTOMKOWIE SPITYGNIEWA Z RODUP.S.Z.R., Stanisław Krasiński + Aniela Humiecka [online] [dostęp 2016-07-04] .
10. Ryszard Jurzak: Genealogia dynastyczna. [dostęp 2016-07-04].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000110219936
• VIAF: 18030661
• LCCN: n84058006
• GND: 119384264
• LIBRIS: fcrv04vz5kznr94
• BnF: 120752804
• SUDOC: 029044324
• SBN: MUSV013566
• NKC: zcu20191053052
• BNE: XX4603791, XX1217739
• NTA: 071457909
• BIBSYS: 14040161
• Open Library: OL56269A
• PLWABN: 9810579285905606
• NUKAT: n2008142995
• J9U: 987007259761805171
• RISM: people/40208907

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3920606
• Britannica: biography/Charles-Albert
• Treccani: carlo-alberto-re-di-sardegna
• NE.se: karl-albert
• SNL: Karl_Albert
• VLE: karolis-albertas
• Catalana: 0015108
• DSDE: Karl_Albert
• Hrvatska enciklopedija: 30581