PROFILBARU.COM

Jedwabno
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Jedwabno
Liczba ludności (2022)	1181
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	12-122
Tablice rejestracyjne	NSZ
SIMC	0476560
	Położenie na mapie gminy Jedwabno Jedwabno
	Położenie na mapie Polski Jedwabno
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jedwabno
	Położenie na mapie powiatu szczycieńskiego Jedwabno
	53°31′43″N 20°43′34″E/53,528611 20,726111
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jedwabno (niem. Jedwabno, w latach 1938–1945 Gedwangen^[4]) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jedwabno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość turystyczna, jest siedzibą gminy Jedwabno. We wsi najdują się rzymskokatolicki kościół parafialny św. Józefa, wybudowany w 1932 r.^[5] i filiał kościoła ewangelickiego^[6].

Historia

Według jednych źródeł wieś założona około 1380 r. na miejscu grodziska Prusów. Inne wskazują, że miejscowość wymieniana była w dokumentach w 1397 r., założona prawdopodobnie na miejscu staropruskiej osady. W średniowieczu była to duża osada bartnicza, a od XVI wieku duża wieś targowa, z prawem do organizowania jednego jarmarku rocznie. W 1380 roku wybudowano w zachodniej części wsi nad nieistniejącym jeziorem niewielką fortyfikację krzyżacką, która w XIV wieku wyposażona była w 2 ciężkie kusze, 2 miotacze i 3,5 kopy strzał. Zapisy ksiąg czynszowych z 1436 wskazują, że Jedwabno posiadało tradycje starej wsi bartnickiej. W 1579 r. wzmiankowano istnienie we wsi parafii. W 1782 wieś liczyła 57 gospodarstw i pełniło funkcję osady targowej^[7]. Kościół ewangelicki został spalony zimą 1945, później rozebrany i już nie odbudowany.

Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych utrwalona historycznie nazwa niemiecka Jedwabno została w 1938 r. zastąpiona przez administrację nazistowską sztuczną formą Gedwangen.

Zabytki

kościół katolicki pw. św. Józefa, zbudowany w latach 1930-1932. Obiekt jest murowany z drewnianą wieżą, założony na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Dach dwuspadowy. Ołtarz główny w stylu neorenesansowym, przed ołtarzem neogotycka balustrada^[8].
domy o charakterze kamieniczek (ul. 1 Maja, ul Odrodzenia, ul. Olsztyńska)
domy drewniane (ul. Odrodzenia, ul. Olsztyńska)
cmentarz ewangelicki, położony po obu stronach drogi do Nidzicy, ze starymi drzewami oraz słabo zachowanymi nagrobkami.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- filiał Jedwabno należący do Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Pasymiu, nabożeństwa prowadzone są w budynku przy ul. Olsztyńskiej 12^[6]
Kościół rzymskokatolicki:
- parafia św. Józefa i Matki Bożej Częstochowskiej – kościół św. Józefa i Matki Bożej Częstochowskiej^[5]

Zobacz też

Jedwabno

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45975
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 395 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ ^a ^b Jedwabno. Świętego Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny [online], archwarmia.pl [dostęp 2023-07-29] .
↑ ^a ^b Jedwabno [online], luteranie.pl [dostęp 2023-07-29] .
↑ Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 100
↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 310

Bibliografia

Ambroziak Sławomir, Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór), Rocznik Mazurski 2001.
Ambroziak Sławomir, Osadnictwo na terenie gminy Jedwabno od czasów Zakonu Krzyżackiego, Rocznik Mazurski 2002.
Ambroziak Sławomir, Z dziejów gminy Jedwabno, Rocznik Mazurski 2006.
Ambroziak Sławomir, O najgłośniejszym procesie sądowym Mazur. Wydarzenia zimy 1931/1932 w Dębowcu i Jedwabnie oraz postępowanie w tych sprawach przed niemieckim wymiarem sprawiedliwości, Rocznik Mazurski 2007.
Ambroziak Sławomir, Okręg Jedwabna w pierwszych latach powojennych 1945-1954, Rocznik Mazurski 2008.
Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 159
Liżewska Iwona, Wiktor Knercer: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej. Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix" s.c., 1998, 171 str., ISBN 83-87031-13-5
Powiat szczycieński. Przeszłość - współczesność, Szczytno 2006, praca zbiorowa
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, Szczytno 1962, praca zbiorowa