Jeżowa

Jeżowa

wieś
Jeżowa z lotu ptaka
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	lubliniecki
Gmina	Ciasna
Wysokość	250 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	531[2]
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-793[3]
Tablice rejestracyjne	SLU
SIMC	0130613
Położenie na mapie gminy Ciasna Jeżowa
Położenie na mapie Polski Jeżowa
Położenie na mapie województwa śląskiego Jeżowa
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego Jeżowa
50°46′05″N 18°34′28″E[1]
Strona internetowa

Jeżowa (niem. Jezowa) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie lublinieckim, w gminie Ciasna.

Części wsi

Integralne części wsi Jeżowa^[4]^[5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
1002449	Do Bryłki	część wsi
1002521	Jaśkowe	część wsi
1002544	Kolonia	część wsi
1002573	Kołowizna	część wsi
1002610	Miętowisko	część wsi
1002751	Sobkowe	część wsi
1002797	Ściegna	część wsi

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Fragment zabudowy wsi

Historia

Wieś powstała w XIV stuleciu. 20 grudnia 1422 roku książę Bernard, właściciel Dobrodzienia przekazał Jeżową w darze swojemu rycerzowi Hansowi, który zginął potem w walce z husytami, a w roku 1434 od jego córki Siguny odkupił Jeżową Jan Stroll z Pawonkowa. Stroll, oprócz synów Jana i Piotra, miał dwie córki: Elżbieta wyszła w 1466 roku za Bartłomieja Biesa; Katarzyna wstąpiła do klasztoru w Czarnowąsach, rezygnując z dochodów Jeżowej pod warunkiem, że bracia będą wypłacać klasztorowi 4 grzywny rocznie. Właściciele Jeżowej, podobnie jak i innych miejscowości, bezustannie się zmieniali, u schyłku XVIII wieku byli nimi m.in. dwaj pruscy kapitanowie Feliks von Stümer i Dionizy von Jeanneret (dorobił się generalskich szlif). Tutaj urodził się w 1817 roku Jan Baptysta Respondek – wykładowca seminarium duchownego w Poznaniu i poseł do parlamentu pruskiego, oraz Grzegorz Erlebach wyświęcony w 1979 roku, aktualnie jest audytorem Trybunału Roty Rzymskiej (Rota Romana, najwyższy sąd papieski). Od roku 1905 istniała formalnie szkoła dokształcająca dla chłopców, w której przez dwa lata uczono rolnictwa, sadownictwa, zasad nawożenia i innych pożytecznych rzeczy, ale w praktyce ta wiejska szkoła zawodowa działała tu dość anemicznie. Jesienią 1910 roku próbowano ją wreszcie "rozruszać". Miało do niej uczęszczać dobrowolnie 32 chłopców w wieku od 14 do 18 lat, jednak frekwencja nie była zbyt wysoka. W listopadzie 1867 roku stanęła w Jeżowej nowoczesna murowana szkoła. Jej budynek stoi zresztą do dzisiaj. W 1926 roku wybudowano nową szkołę wydając na ten cel 27 tys. marek, plus 1440 marek na boisko sportowe w zachodniej części wsi. W roku 1929 szkoły dokształcające doczekały się również dziewcząt, które zajmowały się szyciem i gotowaniem. We wsi konsekrowany w 1960 roku kościół św. Jadwigi Śląskiej, o pięknie zdobionym wnętrzu. W pobliżu lasy mieszane (dęby, buki), 2 km w kierunku zachodnim, na Przywarach, rezerwat cisów utworzony w 1957 roku na obszarze 8 ha, a przy starej leśniczówce Sobkowe czysty drzewostan bukowy. Ze wzniesienia, które nazywane jest Jeżowską Górką (289 m n.p.m.) rozległy widok na dolinę Liswarty, dostrzec stąd można również zabytkowy kościół w Lubecku oraz inne obiekty. Jest to końcowy fragment długiej i wysokiej wydmy polodowcowej. W tym najwyższym w gminie Ciasna punkcie postawiono w roku 1926 drewnianą wieżę triangulacyjną, służącą głównie do pomiaru terenu metodą trójkątów. Wieża po 50 latach zawaliła się. Na jej miejscu wybudowano nową wieżę przeciwpożarową. Podczas I wojny światowej (1914-1918) powołano na front 73 mężczyzn, z których 27 poległo, a tablica z ich nazwiskami umieszczono w kapliczce. Plebiscyt w marcu 1921 roku przyniósł w Jeżowej 219 głosów za Niemcami i 158 za Polską. Liczba mieszkańców Jeżowej wynosiła w roku 1819 – 473, w roku 1867 – 593, w roku 1910 – 660, rozwijając się w tempie raczej umiarkowany. Na dzień dzisiejszy liczba ta niestety zmalała do 550 osób. Powierzchnia Jeżowej to 946 ha, w tym 718 ha użytków rolnych i 133 ha lasu.

W 1936 władze hitlerowskie, chcąc zatrzeć słowiańskie pochodzenie nazwy wsi, przemianowały ją na Kreuzenfeld (w dosłownym tłumaczeniu "krzyżowe pole")^[6]. Do 1936 r. na pieczęci gminnej Jeżowej widniał wizerunek utworzony od jej nazwy - jeż. Było to godło mówiące, czyli wskazujące na nazwę miejscowości^[7].

Kościół św. Jadwigi

We wsi znajduje się kościół św. Jadwigi z lat 1958–1960.

• 
  Kościół po remoncie wieży
• 
  Poświęcenie wieży
• 
  Oświetlenie kościoła

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 46890
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 400 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. {{Cytuj pismo}} Linki zewnętrzne: "czasopismo".brak numeru strony
5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
6. Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Guttentag [online], www.verwaltungsgeschichte.de:80 [dostęp 2018-07-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-09] .
7. AleksandraA. Starczewska-Wojnar AleksandraA., Pieczęcie gmin wiejskich dawnego powiatu dobrodzieńskiego (1927–1941), „SZKICE ARCHIWALNO-HISTORYCZNE”, 2023, DOI: 10.61516/szkice20_2023/starczewska [dostęp 2024-09-22]  (pol.).

Linki zewnętrzne

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Jeżowa

• strona poświęcona kościołowi w Jeżowej