Jan Zygmunt Berek

Jan Zygmunt Emil Berek

Jan Zygmunt Berek (przed 1934)
pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	19 sierpnia 1896 Nowy Sącz
Data i miejsce śmierci	18 czerwca 1986 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1918–1986
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Polska Organizacja Wojskowa
Jednostki	3 Pułk Piechoty Legionów Ministerstwo Spraw Wojskowych
Stanowiska	dowódca pułku piechoty Minister Spraw Wojskowych
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Późniejsza praca	prezes Najwyższej Izby Kontroli
Odznaczenia

Jan Zygmunt Emil Berek (ur. 19 sierpnia 1896 w Nowym Sączu, zm. 18 czerwca 1986 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych, w 1983 roku mianowany przez Prezydenta RP na Uchodźstwie generałem brygady.

Życiorys

W 1915 ukończył gimnazjum w Nowym Sączu. Był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich, w latach 1915–1918 oficerem rezerwy piechoty cesarskiej i królewskiej armii^[1]. W maju 1918 podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz rozpoczął służbę w Polskiej Organizacji Wojskowej^[1].

W listopadzie 1918 dowodził kompanią w 5 pułku piechoty Legionów. Walczył w odsieczy Lwowa^[1]. Od lutego 1919 do kwietnia 1921 był dowódcą kompanii w 9 pułku piechoty Legionów w wojnie polsko-bolszewickiej, następnie od kwietnia 1921 do września 1926 dowódcą kompanii i batalionu w 9 pp Leg. w Lublinie^[1]. 1 czerwca 1919 został awansowany na majora. We wrześniu 1926 roku został przeniesiony do 83 pułku piechoty w Kobryniu na stanowisko dowódcy batalionu. 16 grudnia tego roku powrócił do 9 pp Leg. na stanowisko kwatermistrza^[2]. 23 grudnia 1929 roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu 1929/1931^[3][1]. Z dniem 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do dowództwa 4 Dywizji Piechoty w Toruniu na stanowisko szefa sztabu^[1]. W listopadzie 1934 roku objął dowództwo 1 batalionu strzelców w Chojnicach^[4]. 27 czerwca 1935 roku awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku i 11. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[5]. Od października 1936 do lipca 1939 służył w Sztabie Głównym w Warszawie, następnie dowodził 3 pułkiem piechoty Legionów, aż do kapitulacji Twierdzy Modlin. Po kapitulacji Modlina przebywał w niewoli niemieckiej w oflagu II C Woldenberg^[6]. Po uwolnieniu pozostawał w 2 Korpusie Polskim we Włoszech, z którym został przebazowany do Wielkiej Brytanii.

Po demobilizacji osiadł w Londynie. Udzielał się w życiu społecznym i politycznym uchodźców polskich, m.in. w 1958 zainicjował działalność i stanął na czele Związku Filatelistów Polskich w Wielkiej Brytanii. 26 maja 1978 został w miejsce Władysława Zaleskiego prezesem Najwyższej Izby Kontroli na uchodźstwie; ze stanowiska tego został odwołany 13 maja 1980 (zastąpił go płk Franciszek Szystowski)^[7]. 27 maja 1978 został mianowany członkiem Wojskowej Komisji Orzekającej^[8]. 15 maja 1980 roku Prezydent RP na Uchodźstwie, Edward Raczyński mianował go Ministrem Spraw Wojskowych w gabinecie Kazimierza Sabbata^[9]. W 1983 roku Prezydent RP na Uchodźstwie mianował go generałem brygady^[10]. 17 grudnia 1983 roku Prezydent RP na Uchodźstwie zwolnił go z urzędu Ministra Spraw Wojskowych i powierzył mu pełnienie obowiązków do czasu powołania nowego rządu, co nastąpiło w dniu 17 stycznia 1984 roku^[11][12]. Do śmierci był Kanclerzem Kapituły Orderu Odrodzenia Polski na uchodźstwie^[13].

Grób Jana Berka

Zmarł 18 czerwca 1986 roku w Londynie^[14]. Został pochowany na cmentarzu Gunnersbury^[15].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 153
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 149 (1921)^[16][17]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1974)^[18]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[19]
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[20]
• Odznaka Sztabu Generalnego^[20]
• Państwowa Odznaka Sportowa^[20]
• Odznaka 9 Pułku Piechoty Legionów^[20]
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, zezwolenie 1929)^[21]

Przypisy

1. Kolekcja GiO ↓, s. 4.
2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 16 grudnia 1926 roku, s. 437.
3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 375.
4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 257.
5. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935 roku, s. 66.
6. Olesik 1988 ↓, s. 86.
7. Zwolnienie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 11, Nr 4 z 27 maja 1980. 
8. Rozporządzenie wykonawcze Ministra Obrony Narodowej do dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 10 maja 1978 r. o powołaniu Wojskowej Komisji Orzekającej. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 14, Nr 3 z 1 czerwca 1978. 
9. Mianowanie Ministra. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 12, Nr 4 z 27 maja 1980. 
10. Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 74.
11. Dziennik Ustaw ↓, Nr 3 z 17 grudnia 1983 roku, s. 27.
12. Dziennik Ustaw ↓, Nr 1 z 19 stycznia 1984 roku, s. 6-7.
13. Wybór Kanclerza Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 59, Nr 4 z 11 listopada 1986. 
14. Według innego źródła zmarł 20 czerwca 1986, zob. Wybór Kanclerza Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 59, Nr 4 z 11 listopada 1986. 
15. Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-04-18]  (pol.).
16. Dekret Wodza Naczelnego L. 2980 z 17 maja 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 21, poz. 820
17. Kolekcja GiO ↓, s. 1.
18. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 20, Nr 4 z 31 grudnia 1974. 
19. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
20. Na podstawie fotografii [1].
21. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r.

Bibliografia

• Berek Jan Zygmunt Emil. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.28 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-07].
• Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie. eprints.hist.pl. [dostęp 2016-12-04].
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Jan Olesik: Oflag II C Woldenberg. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07518-2.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Ryszard Szawłowski, Najwyższe państwowe organy kontroli II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo "von borowiecky", Warszawa 2004.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000117465312
• VIAF: 16089473
• LCCN: n81049649
• PLWABN: 9810575689905606
• NUKAT: n94201691