Jan Jodzewicz (ur. 18 maja 1898 w Wyłkowyszkach, zm. 8 czerwca 1985 w Londynie) – polski prawnik, działacz ruchu narodowego, jeden z twórców Obozu Narodowo-Radykalnego i Organizacji Polskiej.
Życiorys
W 1916 ukończył Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie, a w 1922 – Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1920 przerwał studia i wraz z bratem wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego. W stopniu starszego szeregowego walczył w Baonie Zapasowym 30. pułku piechoty w wojnie polsko-bolszewickiej.
W czasie studiów był w latach 1921–1922 wiceprezesem Narodowego Związku Młodzieży Akademickiej, a po jego przekształceniu w Związek Akademicki Młodzież Wszechpolska – od 1923 do 1925 pełniącym obowiązki przewodniczącego rady naczelnej. W 1925 należał także do Ligi Narodowej[1]. Ponadto był członkiem Ruchu Młodych Obozu Wielkiej Polski i kierował w nim tzw. dzielnicą warszawską. W 1931 został powołany na członka Wydziału Wykonawczego Obozu Wielkiej Polski i zarządzał w nim organizacją warszawską (w ramach tajnej struktury nazwanej: ZWP). Należał również do władz tajnego Ogniska Głównego Straży Narodowej.
Poparł rozłam w obozie narodowym i podpisał deklarację założycielską Obozu Narodowo-Radykalnego ogłoszoną 14 kwietnia 1934. W czerwcu tego samego roku został aresztowany w grupie działaczy endeckich po zabójstwie Bronisława Pierackiego, a następnie osadzony w Miejscu Odosobnienia w Berezie Kartuskiej[2]. Zwolniono go we wrześniu 1934. Również w 1934 był jednym z założycieli tajnej Organizacji Polskiej, należał do jej najwyższego, tzw. poziomu „A", i z jego ramienia kierował Komitetem Politycznym (jako ostatni przed II wojną światową). Po śmierci Henryka Rossmana został nieformalnym przywódcą ONR-ABC[3].
W okresie międzywojnia odbył szereg szkoleń wojskowych. W 1923 miał już wcześniej przyznaną nominację na stopień porucznika rezerwy z uaktualnionym starszeństwem datowanym na 1 stycznia tegoż roku[4]. Ze względu na napiętą sytuację polityczną w Europie w 1939 został powołany do wojska w ramach powszechnej mobilizacji. Miał już wówczas wcześniejszy przydział do 18. pułku piechoty[4]. Po napaści Niemiec na Polskę wraz ze swoim pułkiem brał udział w działaniach kampanii wrześniowej. Wzięty do niewoli, trafił do niemieckiego obozu jenieckiego[5].
Po wojnie mieszkał w Wielkiej Brytanii. Był niekwestionowanym autorytetem środowiska Organizacji Polskiej na emigracji. W 1948 powierzono mu „kontrolę czystości linii politycznej i taktycznej organizacji”. Pracował jako redaktor techniczny „Dziennika Polskiego” w Londynie.
Rodzina
Był synem Kazimierza i Anny z d. Spohr. Miał młodszego brata, Kazimierza – artystę malarza i grafika.
Przypisy
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 575
- ↑ Bereza Kartuska – ta nazwa budziła prawdziwą grozę. Polskie Radio. [dostęp 2024-06-09]. (pol.).
- ↑ M. Kofin, Jan Jodzewicz (1898-1985), [w:] Słownik Biograficzny Polskiego Obozu Narodowego, t. 5, red. K. Kawęcki, Warszawa 2023, s. 164
- ↑ a b Rocznik oficerski 1923. Polona. [dostęp 2024-06-09]. (pol.).
- ↑ Początki polskiego podziemia narodowego, cz.2. ZBiAM. [dostęp 2024-06-09]. (pol.).
Bibliografia
- Antoni Dudek, Grzegorz Pytel, Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, wyd. Aneks, Londyn 1990, według indeksu
- Wojciech Turek, Arka przymierza. Wojciech Wasiutyński 1910-1994. Biografia polityczna, wyd. Arcana, Kraków 2008, według indeksu
- Arkadiusz Meller, Patryk Tomaszewski: Życie i śmierć dla narodu! – Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Warszawa: Prohibitia, 2011. ISBN 978-83-61344-20-9. Brak numerów stron w książce
- Jan Żaryn, Taniec na linie, nad przepaścią. Organizacja Polska na wychodźstwie i jej łączność z krajem w latach 1945-1955, wyd. IPN, Kraków 2012, według indeksu
