PROFILBARU.COM

Агъул чIал
Obszar	Federacja Rosyjska
Liczba mówiących	ok. 29 tys.
Pismo/alfabet	zmodyfikowana cyrylica
Klasyfikacja genetyczna
	Języki kaukaskie; Języki północno-wschodniokaukaskie; Języki dagestańskie; Grupa samurska; Język agulski;
Status oficjalny
Organ regulujący	Institut jazyka, litieratury i iskusstwa im. Gamzata Cadasy↗
UNESCO	3 zdecydowanie zagrożony↗
Ethnologue	6a żywy↗
Kody języka
ISO 639-3	agx
IETF	agx
Glottolog	aghu1253
Ethnologue	agx
WALS	agl
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Zobacz też: język, języki świata
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język agulski (agulski агъул чIал, ros. агульский язык) – język Agulów, zamieszkujących południowo-wschodnią część Dagestanu. Należy do zespołu samurskiego, podgrupy dagestańskiej w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich.

W 1989 r. odnotowano, że ma blisko 18 tys. użytkowników^[1]. Według danych z 2010 r. posługuje się nim ok. 29 tys. osób, przede wszystkim w dwu rejonach Dagestanu, agulskim i kurachskim^[2]. Niemniej jest zdecydowanie zagrożony wymarciem ze względu na obecność innych, dominujących lokalnie języków (lakijskiego, tabasarańskiego i lezgińskiego) oraz wzrastający wpływ rosyjskiego^[1].

Język agulski genetycznie najbliżej spokrewniony jest z językiem tabasarańskim. Jego unikatową cechą jest odróżnianie spółgłosek nagłośniowych i krtaniowych.

Wyróżnia się dwa główne dialekty języka agulskiego: kuszański i agulski właściwy oraz trzy drobniejsze gwary lokalne.

Od początku lat 90. prowadzi się próby stworzenia piśmiennictwa w oparciu o cyrylicę rosyjską. Powstały już pierwsze podręczniki do nauki języka dla dzieci, wydano także pierwsze zbiorki poezji w języku agulskim.

Studia nad językiem agulskim zapoczątkował niemiecki kaukazolog, Adolf Dirr (1867–1930), publikując w 1907 r. w Tbilisi pracę pt. Агульский язык.

Alfabet

А а	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Гь гь	ГI гI	Д д	Дж дж
Е е	Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Кк кк	Къ къ
Кь кь	КI кI	Л л	М м	Н н	О о	П п	Пп пп	ПI пI
Р р	С с	Т т	Тт тт	ТI тI	У у	Уь уь	Ф ф	Х х
Хъ хъ	Хь хь	XI хI	Ц ц	ЦI цI	Ч ч	Чч чч	ЧI чI	Ш ш
Щ щ	ъ	I	ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

Przypisy

↑ ^a ^b Salminen 2007 ↓, s. 235.
↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Aghul, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).

Bibliografia

TapaniT. Salminen TapaniT., Europe and North Asia, [w:] ChristopherCh. Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 211–282, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-7007-1197-0, ISBN 978-0-203-64565-9, OCLC 47983733 (ang.).