W źródłach zaświadczone są następujące warianty nazwy wsi: Gulczevo w XIV wieku; Golczewo 1414–1425, 1456; Golczeuo 1454; Gulczewo 1578; Gólczewo 1783; Gulczewo 1827, 1881. Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Golc(z) lub Golec. Postać Gulczewo powstała w wyniku przejścia oL > uL[8].
Geografia
Sołectwo Gulczewo położone jest w Dolinie Dolnego Bugu[9]. Graniczy z sołectwami Somianka i Kręgi w gminie Somianka oraz Tulewo w gminie Wyszków. Południową i południowo-wschodnią granicę sołectwa stanowi rzeka Bug[10]. Zabudowania wsi rozrzucone są na znacznym obszarze, a wieś ma trzy części noszące osobne nazwy: część wschodnia to Podrybnie, centralna to Podborze, a południowo-zachodnia to Podkaczelasie[11].
Bug w granicach sołectwa płynie naturalnym, nieuregulowanym korytem, jego szerokość, głębokość i nurt są zmienne w czasie. Wody gruntowe tworzą jeden poziom o lustrze swobodnym, położony w utworach łatwo przepuszczalnych i zależny od opadów atmosferycznych oraz poziomu wody w rzece[9].
Na terenie sołectwa znajdują się znaczne obszary łąk, w tym łęgowych, kilka niewielkich fragmentów lasu, oraz obszary lasu łęgowego[9][10].
Najwyższym punktem w sołectwie jest wierzchołek pagórka w lesie na jego zachodniej granicy, na wysokości 97,7 m n.p.m., a najniższym najdalej w dół rzeki położony punkt brzegu Bugu, na wysokości ok. 81 m n.p.m.[12]
We wsi znajduje się wiele zarejestrowanych stanowisk archeologicznych[9]. Istotne było dokonane przypadkiem w 1969 roku znalezisko dokładnie następnie zbadanego cmentarzyska ciałopalnego, zawierającego groby kultury pomorskiej i kultury grobów kloszowych. Na podstawie analizy ceramiki datowane ono zostało na okresy Hallstatt D i La Tène A. Znaleziono łącznie 6 grobów podkloszowych i jeden zbiorowy grób w obstawie kamiennej. Oprócz tego w bezpośrednim sąsiedztwie znaleziono ślady paleniska o wymiarach 1,20 m na 1,50 m, zinterpretowane jako pozostałości stosu ciałopalnego. Został on pierwotnie ułożony w postaci rusztu z bierwion, których niedopalone resztki się zachowały. Wśród nich znaleziono pozostałości kości młodej osoby[13].
Historia
Wieś była wzmiankowana w dokumentach z XIV wieku, które wymieniają ją wśród osad podporządkowanych kościołowi w Wyszkowie[9].
Gulczewo leżało w ziemi nurskiej i co najmniej od połowy XV wieku do połowy XVII wieku było w posiadaniu rodziny Gulczewskich lub Gólczewskich herbu Junosza[14]. Źródła wymieniają jej członków jako właścicieli wsi[14]:
w połowie XV wieku Czesława z Gulczewa i jego syna Jana;
w 1565 Sebastyana Samuela z Gulczewa;
w 1578 Jakóba Gulczewskiego, podsędka nurskiego, i Stanisława Gulczewskiego, cześnika nurskiego;
w 1603 Jana Gulczewskiego, syna Stanisława;
w 1643 Pawła Gulczewskiego, syna Jana.
W „Spisie szlachty Królestwa Polskiego” z 1851 roku żadna osoba o nazwisku Gulczewski bądź Gólczewski nie występowała[15].
Gulczewo wymienione jest w 1889 roku w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” jako jedna z wsi, które „wchodziły poprzednio w skład dóbr Rybno”; liczyło wówczas 47 gospodarstw, 1441 mórg gruntu i należało do parafii w Wyszkowie oraz do gminy Somianka[16].
Od 2002 roku w miejscowości odbywają się Międzysołeckie Igrzyska Sportowo-Rekreacyjne[20]. W ramach imprezy rozgrywany jest turniej piłki siatkowej oraz konkurencje siłowe i rekreacyjne[21].
W 2005 roku Ludwik Maciąg zapoczątkował tradycję obchodzenia Dni Konia[22], które obecnie składają się z rajdu konnego, pokazów umiejętności jeździeckich i wystawy malarstwa[23].
We wsi do 2011 roku znajdowała się szkoła podstawowa, która została zlikwidowana decyzją Rady Miejskiej w Wyszkowie. Obecnie dzieci z Gulczewa uczęszczają do szkoły rejonowej w Rybnie[24].
20 listopada 2011 zawiązała się Ochotnicza Straż Pożarna w Gulczewie[25], która uzyskała siedzibę w budynku zlikwidowanej szkoły. Pierwsze oficjalne zebranie sprawozdawcze strażaków ochotników odbyło się 17 marca 2013[26], choć brali oni już wcześniej udział w akcjach ratowniczych[27].
Na terenie sołectwa Gulczewo znajdują się jedne z większych obszarów budownictwa letniskowego w gminie Wyszków. Jest ono przemieszane przestrzennie z zabudową mieszkaniową[9].
