Ulistnienie skrętoległe. Liście nagie, duże, pierzastosieczne, piłkowano ząbkowane. Najwyższe liście są tylko pierzastoklapowane. Łatki oraz ząbki liści o szerokości 1,5–3 mm są podługowate lub jajowate[7].
Zebrane w szczytowy, gęsty kłos, górą zbity. Kwiaty grzbieciste, krótkoogonkowe, wyrastające w kątach wełnisto owłosionych przysadek. Kielich o 5 bardzo krótkich, trójkątnych ząbkach, z przodu rozcięty i cały owłosiony długimi włoskami. Dwuwargowa korona o długości 22–28 mm jest kremowożółta, jej rurka jest wewnątrz owłosiona. Pręciki 4, silnie owłosione[7].
Zawierająca jasnobrunatne nasiona torebka o długości ok. 1,5 cm[6].
Gatunki podobne
W Polsce może być pomylony z gnidoszem dwubarwnym, który również występuje w Tatrach. Ten jednak jest mniejszy i ma dwubarwne kwiaty (jasnożółte z czerwoną plamą na górnej wardze. Jest też znacznie bardziej pospolity[6].
Biologia i ekologia
Bylina, roślina przeważnie 3-letnia, rzadko tylko 4-letnia. Pędy kwiatowe wytwarza dopiero w 3 roku życia i po dojrzeniu nasion przeważnie obumiera. Kwitnie od lipca do sierpnia, jest owadopylna. Rośnie przeważnie na słonecznych i trawiastych stokach, szczególnie w ziołoroślach. Jest półpasożytem, pasożytującym na korzeniach roślin[6]. Liczba chromosomów 2n = 16[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Betulo-Adenostyletea[8].
Stanowisko na Babiej Górze jest niezagrożone, gdyż znajduje się z dala od szlaków turystycznych. W Tatrach najbardziej zagrożone jest stanowisko przy ścieżce przez Dolinę Małej Łąki, bowiem ulega zadeptywaniu w wyniku masowego ruchu turystycznego. Populacje tatrzańskie liczą zazwyczaj od kilku do kilkudziesięciu osobników, najliczniejsza w Wielkiej Świstówce ma ponad 100 osobników. Zagrożeniem dla tego nielicznie u nas występującego gatunku jest również zjadanie go przez zwierzęta, szczególnie jelenie. Gatunek objęty ścisłą ochroną[5].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcZbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6. Brak numerów stron w książce
↑ abcdHalina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2. Brak numerów stron w książce
↑ abWładysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. Brak numerów stron w książce
↑Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
↑Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8. Brak numerów stron w książce
↑Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5. Brak numerów stron w książce
↑Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9. Brak numerów stron w książce