Gardenia tahitańska

Gardenia tahitańska

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	gardenia
Gatunek	gardenia tahitańska
Nazwa systematyczna
Gardenia taitensis DC.[3] Prodr. 4:380. 1830
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Samolot z logo Air Tahiti Nui

Gardenia tahitańska (Gardenia taitensis DC.) – gatunek rośliny z rodziny marzanowatych. Występuje na wyspach południowego Pacyfiku. Narodowy kwiat Tahiti, gdzie znany jest jako tiare tahiti (język tahitański: "kwiat Tahiti"). Kwiat gardenii stanowi godło zarówno Tahiti, jak i Wysp Cooka, znajduje się także w logo tahitańskich linii lotniczych Air Tahiti Nui. Pierwszy opis botaniczny tego gatunku sporządził Georg Forster, przyrodnik biorący udział w drugiej wyprawie Jamesa Cooka. Roślina znajduje zastosowanie ze względu na swe walory ozdobne, jak i kosmetyczne.

Morfologia i biologia

Pokrój

Zimozielony krzew.

Liście

Naprzeciwległe, krótkoogonkowe, odwrotnie jajowate i całobrzegie.

Kwiaty

Wyróżniają się okazałą koroną z sześciu (do ośmiu, rzadko nawet więcej) białych płatków, pręcików sześć, słupek pojedynczy. Kwitnie przez cały rok, ale szczególnie intensywnie w okresie od września do kwietnia.

Siedlisko

Rośnie w miejscach dobrze nasłonecznionych, zarówno na stromych zboczach nadmorskich, jak i na zboczach gór.

Zastosowanie

• Poprzez macerację kwiatu w oleju kokosowym otrzymuje się w Polinezji kosmetyk do pielęgnacji skóry i włosów, zwany monoi.
• Do zwyczaju należy witanie gości poprzez ofiarowanie girlandy (zwanej tiara Tahiti). Kwiaty noszone są również włosach jako ozdoba przez miejscowe kobiety, za prawym uchem przez kobiety niezamężne, za lewym przez mające partnera.

Lokalne nazwy

• Tiare maohi (Tahiti)
• Tiare maori (Wyspy Cooka)
• Pua samoa / Pua fiti (Samoa)
• Siale tonga (Tonga)

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27]  (ang.).
3. Gardenia taitensis DC.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-12-14]. (ang.).
4. Gardenia taitensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species  (ang.).

Bibliografia

• Jean-Claude Celhay: Plants and flowers of Tahiti. Papeete, tahiti: Societe nouvelle des du pacifique, 1981, s. 80-81. ISBN 2-85700-093-6.

Identyfikatory zewnętrzne (takson):

• GBIF: 5335073
• identyfikator iNaturalist: 163198
• IPNI: 751281-1
• ITIS: 502728
• NCBI: 83587
• identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-88482
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:751281-1
• identyfikator Tropicos: 50128347
• USDA PLANTS: GATA
• CoL: 6JWGN