Franciszek Juszczyk (duchowny)

Franciszek Juszczyk

Świrad

ks. ppłk Franciszek Juszczyk
proboszcz
Data i miejsce urodzenia	9 października 1890 Żegocina
Data i miejsce śmierci	8 listopada 1950 Kłodzko
Przebieg służby
Lata służby	1915–1944
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	Grupa Operacyjna H. Minkiewicza 3 Dywizja Piechoty Legionów 7 Dywizja Piechoty Wileński Okręg Etapowy 7 Armia Mołodeczański Okręg Etapowy Szpital Okręgowy w Kielcach parafia wojskowa w Przemyślu Dowództwo Okręgu Korpusu Nr X parafia wojskowa we Włocławku Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VIII 67 pułk piechoty 44 Dywizja Piechoty Rezerwowa
Stanowiska	kapelan wojskowy superior polowy kapelan grupy operacyjnej proboszcz dywizji dziekan armii kapelan szpitala wojskowego proboszcz parafii wojskowej z-ca dziekana okręgu korpusu kapelan 14 pułku piechoty dziekan okręgu korpusu szef duszpasterstwa dywizji piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Odznaczenia

Franciszek Juszczyk

Proboszcz
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	9 października 1890 Żegocina
Data i miejsce śmierci	8 listopada 1950 Kłodzko
Wikariusz parafii Brzostek
Okres sprawowania	wrzesień 1914 – grudzień 1915
Dziekan katedry kłodzkiej
Okres sprawowania	1945–1950
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	5 lipca 1914

Franciszek Juszczyk (ur. 9 października 1890 w Żegocinie, zm. 8 listopada 1950 w Kłodzku) – proboszcz Wojska Polskiego, dziekan Okręgu Korpusu Nr VIII, we wrześniu 1939 szef duszpasterstwa rezerwowej 44 Dywizji Piechoty.

Życiorys

Syn Jana i Katarzyny z Bobowskich. Absolwent liceum w Bochni i seminarium duchownego w Przemyślu, w którym to mieście przyjął w dniu 5 lipca 1914 r. święcenia kapłańskie. Początki jego posługi duszpasterskiej to pełnienie funkcji wikariusza w parafii Brzostek (do grudnia 1915 r.)^[1] .

W dniu 14 grudnia 1915 r. mianowany został kapelanem wojskowym armii austriackiej^[a]. Przebywał z żołnierzami podczas walk na froncie rumuńskim i włoskim (od lutego 1917 do stycznia 1918 r.), a następnie pełnił posługę w Przemyślu^[b] i Samborze^[c].

Z końcem października 1918 r. rozpoczął pełnienie ochotniczej służby w Wojsku Polskim (był sanitariuszem i kapelanem w szpitalu w Jarosławiu)^[1] . Awansowany do stopnia kapitana został ze starszeństwem z dnia 5 grudnia 1918 r. Z tym samym dniem został przydzielony jako kapelan do Grupy Operacyjnej Henryka Minkiewicza, z którą odbył kampanię zimową pod Chyrowem. 3 lipca 1919 r. został mianowany na stopień majora. Dalsza jego posługa duszpasterska to służba w 3 Dywizji Piechoty Legionów^[d], 7 Dywizji Piechoty^[e], dowództwie Wileńskiego Okręgu Etapowego, 7 Armii^[f], dowództwie Mołodeczańskiego Okręgu Etapowego (przydzielonego do 1 Armii), kieleckim Szpitalu Okręgowym^[g] oraz ponownie w 7 Dywizji Piechoty^[h]. Od 10 grudnia 1921 do I połowy 1934 r. zajmował stanowisko proboszcza parafii wojskowej w Przemyślu^[i][2] .

Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu starszego kapelana, wśród duchownych wyznania rzymskokatolickiego, ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 r. i 30. lokatą. Przynależał wówczas ewidencyjnie do Kurii Biskupiej^[3]. W roku 1923 zajmował już 26. lokatę w swoim starszeństwie^[4] i znajdował się na ewidencji Kierownictwa Rejonu Duszpasterstwa Katolickiego w Przemyślu. Był wówczas odznaczony Krzyżem Walecznych^[5]. W roku 1924 zajmował, w randze starszego kapelana, 24. lokatę w starszeństwie pośród kapłanów wyznania katolickiego^[6] i pełnił jednocześnie funkcję kapelana garnizonu Przemyśl-Miasto^[7]. W roku 1928^[8] i 1929^[9] zajmował 20. lokatę wśród starszych kapelanów ze swego starszeństwa (ewidencyjnie przynależał do Szefostwa Duszpasterstwa Okręgu Korpusu Nr X)^[10][11], a w roku 1930 – 16. lokatę^[12]. Pozostając na stanowisku administratora parafii wojskowej w Przemyślu^[13], zajmował w 1932 roku 9. lokatę wśród starszych kapelanów (majorów) obrządku rzymskokatolickiego w swoim starszeństwie^[14]. Od kwietnia 1933 do lutego 1934 r. pełnił również obowiązki kapelana w Szpitalu Okręgowym nr 10^[1] .

Z dniem 13 czerwca 1934 r.^[j] starszy kapelan ksiądz Franciszek Juszczyk został przeniesiony, przez biskupa polowego Józefa Gawlinę, w duchowieństwie wojskowym (wyznania rzymsko-katolickiego), z Przemyśla do Włocławka, na stanowisko administratora tamtejszej parafii wojskowej^[2] , co ogłoszono w lipcu 1935 r.^[15] Od tego czasu pełnił również funkcję kapelana 14 pułku piechoty^[16]. Na stopień proboszcza został mianowany ze starszeństwem od dnia 19 marca 1937 r. i 1. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymskokatolickiego^[17]. W roku 1938 znalazł się w składzie komisji zajmującej się opracowaniem jednodniówki z okazji 20-lecia powstania włocławskiego 14 pułku piechoty^[18]. Na dzień 23 marca 1939 r. nadal pełnił funkcję administratora parafii Włocławek^[19] i jednocześnie piastował stanowisko dziekana Okręgu Korpusu Nr VIII. W dniu 30 sierpnia 1939 r. został przeniesiony do 67 pułku piechoty w Brodnicy. Podczas kampanii wrześniowej zajmował stanowisko szefa duszpasterstwa rezerwowej 44 Dywizji Piechoty^[20], a podczas obrony Warszawy – szefa służby duszpasterstwa w dowództwie odcinka Warszawa-Praga^[21].

Uniknął niewoli, pod pseudonimem „Świrad” działał w konspiracji. W latach 1940–1944 pełnił funkcję kapelana Wojskowego Szpitala Ujazdowskiego i zastępcy naczelnego kapelana Armii Krajowej (posiadał przydział do Komendy Głównej Armii Krajowej^[k]). 4 sierpnia 1944 r. został przez Niemców ewakuowany wraz z całym szpitalem. Podczas powstania warszawskiego został schwytany przez Niemców i skazany na karę śmierci, której szczęśliwie uniknął. Po upadku Sadyby wraz z ludnością cywilną wyszedł z Warszawy. Został ewakuowany wraz ze szpitalem do Krakowa, gdzie pełnił posługę kapelana w szpitalu przy ul. Kopernika. Potem osiadł w Kłodzku, gdzie został dziekanem tamtejszej katedry^[2] .

Ksiądz podpułkownik Franciszek Juszczyk zmarł w dniu 8 listopada 1950 r. w Kłodzku. Pochowany został na cmentarzu w rodzinnej Żegocinie. Znany był również jako wspaniały kaznodzieja i literat.

Awanse

• kapelan – 5 grudnia 1918^[1] 
• starszy kapelan – 1 czerwca 1919 r., 30. lokata (zweryfikowany w tym stopniu i z tą lokatą został dekretem z dnia 3 maja 1922 r.)^[3]
• proboszcz – starszeństwo z 19 marca 1937 i 1. lokata^[17]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych^[22][23]
• Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)^[24][19]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[25]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[25]
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę^[1] 
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę^[1] 
• Gwiazda Przemyśla^[26]
• Odznaka Honorowa „Orlęta”^[26]
• Odznaka Pamiątkowa Frontu Litewsko-Białoruskiego^[26]
• Odznaka Pamiątkowa 14 Pułku Piechoty^[26]
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)^[25]
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)^[1] 
• Krzyż Zasługi dla Duchownych Wojskowych 2. klasy z mieczami na biało-czerwonej wstążce (Austro-Węgry)^[27]

Uwagi

1. W początkowym okresie swej służby w armii austriackiej ks. Juszczyk stacjonował w Przemyślu i Sanoku.
2. Przez okres miesiąca pełnił służbę w przemyskim superioracie polowym.
3. W Samborze ks. Juszczyk został oskarżony o głoszenie buntowniczych kazań i przeniesiony karnie do posługiwania w szpitalu rezerwowym w Jarosławiu.
4. W składzie 3 DP Leg. brał udział w ofensywach na Zbrucz, Dźwińsk i Łotwę.
5. Podczas służby w 7 DP nabawił się ciężkiego zapalenia płuc.
6. Pełnił wówczas obowiązki dziekana 7 Armii.
7. Sprawował wówczas funkcję kapelana Szpitala Okręgowego w Kielcach.
8. Pełnił w tym czasie obowiązki proboszcza 7 Dywizji Piechoty.
9. Był wówczas jednocześnie zastępcą dziekana Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X.
10. Prawdopodobnie błędnie określono rok tego przeniesienia, które mogło mieć miejsce w 1935 roku. Możliwe jest również, że decyzja biskupa Gawliny o przeniesieniu ks. Juszczyka zapadła w czerwcu 1934 r., ale samo przeniesienie miało miejsce dopiero rok później.
11. Przydzielony był do Oddziału I (Organizacyjnego) – Służby Duszpasterstwa.

Przypisy

1. Zasłużeni dla Ziemi Żegocińskiej ↓.
2. Powstańcze biogramy ↓.
3. Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 406.
4. Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 1426.
5. Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 1421.
6. Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 1297.
7. Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 1294.
8. Wykaz duchowieństwa wojskowego 1928 ↓, s. 31.
9. Wykaz duchowieństwa wojskowego 1929 ↓, s. 34.
10. Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 840.
11. Wykaz duchowieństwa wojskowego 1928 ↓, s. 26.
12. Wykaz duchowieństwa wojskowego 1930 ↓, s. 36.
13. Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 899.
14. Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 406.
15. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 VII 1935, s. 98.
16. Ciesielski 2008 ↓, s. 170.
17. Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 379.
18. Ciesielski 2008 ↓, s. 136.
19. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 406.
20. Kryska-Karski i Barański 1973 ↓, s. 34.
21. Kryska-Karski i Barański 1974 ↓, s. 37.
22. Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 1292.
23. Wykaz duchowieństwa wojskowego 1929 ↓, s. 27.
24. M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
25. Wykaz duchowieństwa wojskowego 1930 ↓, s. 29.
26. Na podstawie
27. Rangliste 1918 ↓, s. 1645.

Bibliografia

• Rangliste der k. u. k. Kriegsmarine. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2018-08-30].
• Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2018-08-30].
• Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2018-08-30].
• Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2018-08-30].
• Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2018-08-30].
• Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafii, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1928 rok. Polowa Kuria Biskupia. Warszawa, 1928. [dostęp 2018-08-31].
• Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafii, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1929 rok. Polowa Kuria Biskupia. Warszawa, 1929. [dostęp 2018-08-31].
• Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafii, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1930 rok. Polowa Kuria Biskupia. Warszawa, 1930. [dostęp 2018-08-31].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota 1939–1945. Zeszyt 13. Londyn: Polish Institute, 1973.
• Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota 1939–1945. Zeszyt 16. Londyn: Polish Institute, 1974.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2022-01-12].

Linki zewnętrzne

• Zasłużeni dla Ziemi Żegocińskiej : Franciszek Juszczyk. [dostęp 2021-08-25].
• Powstańcze biogramy : Franciszek Juszczyk. [dostęp 2018-08-30].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 165116168
• PLWABN: 9810538021005606
• NUKAT: n2009116858