Flisy (Bydgoszcz)

Flisy

Osiedle Bydgoszczy
Brzeg Kanału Bydgoskiego na Flisach, do 1947 karczma Libelta
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miasto	Bydgoszcz
W granicach Bydgoszczy	1920, 1961
Powierzchnia	1.43 km²
Populacja (2012) • liczba ludności	930[1]
Strefa numeracyjna	0-52
Tablice rejestracyjne	CB
Położenie na mapie Bydgoszczy
Strona internetowa

Flis – ciek od którego wzięło nazwę osiedle

Zabudowa osiedla

Nad Kanałem Bydgoskim

Przystanek kolejowy Bydgoszcz Zachód

Flisy – jednostka urbanistyczna (osiedle) miasta Bydgoszczy, w jego zachodniej części, między Flisem a Kanałem Bydgoskim.

Położenie

Jednostka urbanistyczna Flisy usytuowana jest w zachodniej części miasta. Od wschodu graniczy z nią Okole, od południa Miedzyń, od zachodu Osowa Góra, a od północy Czyżkówko i kompleks leśny leżący poza granicami administracyjnymi Bydgoszczy. Osiedle położone jest między ul. Grunwaldzką a Kanałem Bydgoskim. W części wschodniej jego granicami są linie kolejowe: nr 18 Bydgoszcz-Piła i nr 131 Bydgoszcz-Inowrocław. Po stronie zachodniej granicą jest ul. Kruszyńska i Tukanowa. Z zachodu na wschód obrzeżem lasu przez osiedle przepływa potok Flis.

Teren jednostki urbanistycznej Flisy w dzisiejszym kształcie włączany był do miasta dwukrotnie. W 1920 r. włączono część południową (na południe od potoku Flis), która znajdowała się wówczas w obrębie gminy Czyżkówko, zaś w 1961 r. część północną – las przy ul. Grunwaldzkiej (89 ha).

Pod względem fizyczno-geograficznym osiedle leży w obrębie makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, mezoregionu Kotlina Toruńska i mikroregionu Miasto Bydgoszcz^[2]. Cały obszar osiedla leży na terasie VI pradoliny Wisły (ok. 55 m n.p.m.).

Charakterystyka

Na terenie Flisów znajduje się kompleks zabudowy jednorodzinnej rozlokowany wzdłuż ul. Mińskiej i ulic przyległych. W zachodniej części obszaru znajduje się stacja kolejowa Bydgoszcz Zachód, śluza Czyżkówko oraz nieczynna śluza VI na Kanale Bydgoskim. Północną część zajmuje las sosnowy, którego skrajem płynie malowniczy ciek Flis, zaś wzdłuż Kanału Bydgoskiego znajduje się teren rekreacyjny wraz z wytyczonym traktem spacerowym i ścieżką rowerową.

Na terenie osiedla Flisy znajduje się m.in. niepubliczne przedszkole, Szkoła Perpetuum Mobile^[3] (dawna Katedra Geografii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego)^[4], a nad Kanałem Bydgoskim (na brzegu południowym – po stronie osiedla Miedzyń) – marina Gwiazda. Osiedle łączy z Miedzyniem kładka dla pieszych poprowadzona nad Kanałem Bydgoskim^[5].

Na terenie leśnym sąsiadującym od północy z osiedlem Flisy znajduje się zamknięty teren wojskowy, na którym w 1917 r. uruchomiono zakład produkcji amunicji, rozbudowany przez Niemców w okresie II wojny światowej (niem. Luftmunitionanstalt 1/11 Bromberg). Część produkcji miała charakter tajny, dotycząc prawdopodobnie elementów napędów rakiet. W obrębie zakładu znajdowało się około 100 różnorodnych budynków, betonowych schronów, a na obrzeżach baraki obozowe jeńców wojennych. Zakłady wysadziły w powietrze w styczniu 1945 r. wycofujące się oddziały niemieckie, a obecnie teren zajmowany jest przez jednostkę wojskową^[6].

Nazwa

Nazwa osiedla nawiązuje do potoku Flis, który jest prawym dopływem Brdy o powierzchni zlewni 88,6 km².

Ludność

W 1970 r. Flisy zamieszkiwało 800 osób, 20 lat później – 890^[7]. W kolejnych latach liczba mieszkańców wahała się: w 1998 r. wynosiła 1000 osób, aby w 2004 r. spaść do 837. Natomiast w 2010 r. Flisy zamieszkiwało 910 osób^[8].

Rekreacja

Na terenie Flisów znajduje się ok. 8 ha terenów zieleni urządzonej i 70 ha zieleni nieurządzonej (55% powierzchni całej jednostki urbanistycznej)^[9]. Głównym obszarem rekreacyjnym są tereny nad Kanałem Bydgoskim oraz las przy ul. Grunwaldzkiej. Przy ul. Flisackiej 18 rośnie okazały, ok. 300-letni dąb.

Osiedle posiada ścieżki rowerowe biegnące wzdłuż Kanału Bydgoskiego. W latach 2019–2020 wraz z przebudową ulicy Grunwaldzkiej zrealizowano również równoległą drogę rowerową.

Historia

W okresie staropolskim na terenie Flisów zbudowano tzw. Wały Kujawskie, których chronologia i funkcje stały się przedmiotem sporów historyków^[10]. Utwory te ciągną się na terenie leśnym od zbiegu ul. Kruszyńskiej i Gęsiej aż do ul. Wyrzyskiej na Czyżkówku, a ich druga linia – na północy od Osowej Góry do Brdy na Czyżkówku. Historycy: Wiesław Posadzy i Aleksander Węcki w 1955 r. zinterpretowali wały i rowy ziemne jako linię obronną dla ochrony centralnych Kujaw przed atakami Pomorzan. Późniejsze ustalenia dowiodły jednak, że były to ciągi rozgraniczające posiadłości miasta Bydgoszczy od terenów cysterskich (Szczutki, Osowa Góra), starościńskich (Łochowo) i szlacheckich (Pawłówek, Osówiec). Wykonano je prawdopodobnie w XV-XVI wieku, a swój początek brały w miejscu zwanym Działy^[10]. Nazwę tę przejęła później osada odnotowana w 1712 r. i lokowana w 1752 roku na prawie olęderskim przez wójta bydgoskiego^[11]. Z mapy okolic Bydgoszczy Schulza z 1857 r.^[12] wynika, że w połowie XIX w. zabudowa mieszkalna istniała w zachodniej części Flisów wzdłuż ul. Kruszyńskiej, co ma związek z istniejącą w tym rejonie wsią Działy.

W okresie międzywojennym południowa część Flisów wraz z ul. Mińską należała do terytorium Bydgoszczy, lecz był to teren mało zurbanizowany. Na Kanale Bydgoskim istniał XIX-wieczny most łączący Flisy z Miedzyniem (ul. Kruszyńska – Żywiecka), wysadzony w powietrze przez Wojsko Polskie w 1939^[13]. Pozostały po nim ceglane przyczółki.

Po II wojnie światowej, od lat 60. XX w. rozwijało się wzdłuż ul. Mińskiej budownictwo mieszkaniowe, jednorodzinne, finansowane ze środków własnych ludności. W ślad za tym nie szły jednak przedsięwzięcia dotyczące uzbrojenia terenów i budownictwa usługowego, jako że główny front robót dotyczył osiedli budownictwa wielorodzinnego realizowanych na górnym i dolnym tarasie miasta, a następnie w dzielnicy Fordon^[14].

W 1952 przy ul. Flisackiej powstała tzw. ziemniaczarka, czyli osłonięty i zadaszony plac, na którym jesienią składowano ziemniaki z dostaw kontraktowych i PGRów, przeznaczone dla uspołecznionych barów, restauracji, kuchni szpitalnych, stołówek oraz miejskich sklepów warzywnych. Pojemność placu wynosiła 1,5 tys. ton. Po trzech latach składowisko zostało zlikwidowane z uwagi na lokalizację na sąsiedniej działce magazynu produktów naftowych CPN^[15].

Rada Osiedla

Jednostka urbanistyczna Flisy posiada własną Radę Osiedla, której siedziba znajduje się przy ul. Mińskiej 45^[16]

Ludzie związani z Flisami

• Henryk Sapalski – prezydent Bydgoszczy w latach 1995-1998

Ulice

• Aleksandra Kamińskiego
• Czyste Pola
• Elbląska
• Flisacka
• Grunwaldzka od nr 163 do nr 231
• Józefa Bronikowskiego od nr 1 do nr 37 i od nr 2 do nr 16A
• ks. Stanisława Streicha
• Mińska od nr 1 do nr 103 i od nr 2 do nr 100
• Mławska
• Okopowa (w 2018 utwardzona ażurowymi płytami betonowymi)^[17]
• Plonowa
• Przy Parku
• Studzienna
• Śluzowa
• Wodna
• Zachodnia
• Zielona
• Źródlana

Komunikacja miejska

Linie dzienne zwykłe:

• 77: Niklowa - Morska (wariantowo przez ul. Flisacką lub Bronikowskiego)

Linie nocne:

• 35N Plac Kościeleckich - Rekinowa (w oznaczonych kursach przez: Niklowa)

Galeria

• 
  Ulica Mińska
• 
  Zabudowa ul. Mińskiej
• 
  Zabudowa ul. Plonowej
• 
  Zabudowa ul. Źródlanej
• 
  Dom and Flisem
• 
  Nowa zabudowa
• 
  Budynek mieszczący do 2017 Instytut Geografii UKW (do 2011 Katedrę Geografii Wydziału Nauk Przyrodniczych)
• 
  Linia kolejowa do Piły
• 
  Flis
• 
  Tereny zielone nad Kanałem Bydgoskim
• 
  Dom w budowie
• 
  Biurowiec Centrostalu
• 
  Biurowiec na zapleczu drukarni gazetowej Express Media
• 
  Las na Flisach

Zobacz też

• Flis (rzeka)
• Podział administracyjny Bydgoszczy

Przypisy

1. Oficjalny Serwis Bydgoszczy – Liczba ludności w jednostkach urbanistycznych. [dostęp 2014-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-21)].
2. Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996
3. Fundacja Kreatywnej Edukacji. Szkoła podstawowa - informacje dla rodziców
4. Tuż przy Kanale Bydgoskim będzie szkoła, przedszkole i punkt opieki dla maluchów
5. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy. Miejska Pracownia Urbanistyczna w Bydgoszczy – załącznik nr 1 do uchwały nr L/756/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 15 lipca 2009 r.
6. Woźny Jacek: Archeologia bliskiej przeszłości w kontekście niemieckiej architektury militarnej regionu bydgoskiego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 12. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2007
7. Rogalski Bogumił: Charakterystyka i niektóre uwagi do miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy. [w:] Kronika Bydgoska XVI
8. Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Bydgoszczy na lata 2007-2015
9. Tereny wypoczynku i rekreacji w Bydgoszczy - diagnoza stanu istniejącego i kierunku rozwoju. Miejska Pracownia Urbanistyczna w Bydgoszczy. Załącznik do Uchwały nr XXXV/731/12 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 listopada 2012 roku
10. Łbik Lech. Zagadkowe wały i rowy i wały ziemne na bydgoskim Czyżkówku i Osowej Górze. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 2, Bydgoszcz 1997
11. Bartowski Krzysztof: Udział starostwa i wójtostwa bydgoskiego w kolonizacji holenderskiej. [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 1
12. Plan von Bromberg und Umgegend zwischen der Weichsel und Netze sowie den Königl. Oberförstereien Wtelno u. Glinke. Berlin 1857, skala 1:25000
13. Dawid Kilon: Flis i Kanał Bydgoski – przewodnik po ścieżce edukacyjnej. Bydgoszcz: 2015. ISBN 978-83-926225-3-6. Brak numerów stron w książce
14. Bałachowska Maria, Gołębiewski Janusz: Rozwój gospodarczy i przestrzenny Bydgoszcz w latach 1945-1970. [w:] Kronika Bydgoska IV
15. Krzysztof Błażejewski. Zdarzyło się w Bydgoszczy... Kłopoty z miejską ziemniaczarką. „Express Bydgoski”, s. 4, 2022-05-28. 
16. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Bydgoszczy - Rady Osiedli [online], bip.um.bydgoszcz.pl [dostęp 2017-11-23]  (pol.).
17. Marta Leszczyńska Zamiast po dziurach i błocie pojadą po ażurze