republika federalna
Donieck
24 maja 2014
20 maja 2015
Oleg Cariow
ok. 53 201 km²
1 hrywna = 100 kopiejek (UAH)
UTC +2 – zimaUTC +3 – lato
Rosjanie Ukraińcy
rosyjski, ukraiński
prawosławie
Federacyjna Republika Noworosji[1], Republika Noworosji[2], Federalne Państwo Noworosji[2], Federalne Państwo Noworossiji[2], Federalne Państwo Noworosja[2], Związek Republik Ludowych (ros. Союз Народных Республик, ukr. Союз Народних Республік) – krótkotrwała (2014–2015) konfederacja dwóch samozwańczych republik ludowych, Donieckiej i Ługańskiej.
Tereny obwodów donieckiego i ługańskiego
Docelowy zasięg terytorialny
22 maja 2014 Pawieł Gubariew, samozwańczy ludowy gubernator Donbasu, na zjeździe Partii Noworosji powstałej 13 maja 2014, ogłosił zamiar zdobycia wszystkich południowo-wschodnich obwodów Ukrainy: kontrolowanego w części donieckiego i ługańskiego, oraz charkowskiego, chersońskiego, dniepropetrowskiego, mikołajowskiego, odeskiego i zaporoskiego. Dodał, że celem partii będzie nacjonalizacja majątków oligarchów, którzy stawiali opór separatystom.
24 maja 2014 w donieckim hotelu „Szachtar Płaza”, podczas zjazdu partii Noworosja, za drzwiami zamkniętymi powołano Federacyjną Republikę Noworosji. Dokument o zjednoczeniu Donieckiej Republiki Ludowej oraz Ługańskiej Republiki Ludowej, sygnowali ich przedstawiciele. Ogłoszono, iż stolicą samozwańczego państwa zostanie Donieck. Samozwańczym prezydentem Noworosji ogłoszono Walerija Kaurowa. Oficjalnym językiem został język rosyjski, z kolei religią „państwową” – Rosyjski Kościół Prawosławny. Zapowiedziano nacjonalizację lokalnego przemysłu Donbasu[3][4]. Jednak faktycznie proklamowanie Federacyjnej Republiki Noworosji nie jest jasne, gdyż lider Ługańskiej Republiki Ludowej, Walerij Bołotow powiedział, że obie republiki funkcjonowały oddzielnie[5].
W czasie trwania na Ukrainie wyborów prezydenckich, które zostały zablokowane przez separatystów w Doniecku, rebelianci otoczyli posiadłość Rinata Achmetowa. Od przebywającego w Kijowie oligarchy zażądali poparcia dla separatystów oraz płacenia podatków na ich konto. Do zdarzenia doszło po 2-tysięcznym wiecu antyukraińskim na Placu Lenina, gdzie świętowano proklamację Noworosji[6].
Deklaracje powołania konfederacji odczytano dzień przed wyborami prezydenckimi, które wygrał Petro Poroszenko. Prezydent elekt zapowiedział, że jego priorytetem jest integracja europejska, przyśpieszenie operacji antyterrorystycznej (ATO) oraz dialog z Rosją. Dodał, że nie uznawał aneksji Krymu, chciał też usprawnić działania wojska tak, by rozbić separatystów w przeciągu „kilku godzin”. Zażyczył sobie również od areny międzynarodowej nowych gwarancji bezpieczeństwa[7]. Dodał również, że na wschodniej Ukrainie panuje „stan wojny”[8].
26 maja 2014 siły bezpieczeństwa zaatakowały lotnisko donieckie, zajęte rankiem przez 200 bojowników[9]. Wcześniej milicja zablokowała drogi dojazdowe. Operacja rozpoczęła się z powietrza od uderzenia lotnictwa i desantu ze śmigłowców Mi-24. W pobliżu dworca kolejowego zginęło dwoje cywilów. Dworzec został ewakuowany i zamknięty. Jego działanie wznowiono dwa dni później[10]. Tymczasem podczas bombardowania lotniska według ukraińskich źródeł poległo ponad 100 separatystów. Sami przyznali się do ponad 50 zabitych[11]. Walki zakończyły się odbiciem portu lotniczego. Kierownictwo operacji antyterrorystycznej (ATO), zaproponowało rebeliantom w Doniecku złożenie broni, grożąc zmasowanym atakiem, takim jaki podjęto na lotnisko i prowadzeniem walk do wyeliminowania ostatniego bojownika[12].
26 maja 2014 podczas ciężkich walk w Słowiańsku uprowadzono kolejnych czterech obserwatorów OBWE. Wśród nich byli obywatele Szwajcarii, Estonii, Turcji i Danii[13]. Ponadto kolejna grupa obserwatorów zaginęła 29 maja 2014 w punkcie kontrolnym w Siewierodoniecku, około 100 km na północ od Ługańska[13]. Dzień później pracownicy OBWE spod Ługańska zostali zwolnieni[14]. Pierwsza grupa obserwatorów w składzie z Duńczykiem, Turkiem, Szwajcarem i Estończykiem, została ostatecznie uwolniona po miesiącu – w nocy z 26 na 27 czerwca 2014[15]. Ostatnia grupa obserwatorów została puszczona wolno 28 czerwca 2014[16].
W nocy z 29 na 30 maja 2014 ukraińska straż graniczna zatrzymała dwie ciężarówki z bronią, które próbowały wjechać na Ukrainę od strony Rosji w rejonie stanyczno-łuhanskim[17]. 2 czerwca 2014 400 uzbrojonych bojowników rozpoczęło szturm na jednostkę Państwowej Straży Granicznej Ukrainy (PSGU) w Ługańsku. W trakcie bitwy pogranicznicy zostali wsparci przez lotnictwo i siły specjalne ukraińskiego wojska. Rebelianci otoczyli bazę i oczekiwali na kapitulację ukraińskiej załogi, co miało miejsce 4 czerwca 2014[18]. 10 czerwca 2014 separatyści zajęli graniczną Dmytriwkę. 12 czerwca 2014 trzy czołgi, pojazdy opancerzone oraz wyrzutnie BM-21 Grad przekroczyły granicę Federacji Rosyjskiej z Ukrainą i ruszyły na Gorłówkę. Według ukraińskich władz był to jawny dowód na agresję Rosji na Ukrainę[19].
20 maja 2015, niecały rok po powołaniu Federacji, projekt „Noworosja” został zawieszony. Wśród przyczyn tej decyzji przedstawiciel rebeliantów wymienił m.in. bierność mieszkańców wschodniej Ukrainy, brak znaczących sukcesów poza obwodami donieckim i ługańskim oraz straty wśród własnych elit politycznych. Działalność zawiesiła również strona internetowa noworosyjskiego parlamentu, którego znaczenie malało wraz z czasem trwania samozwańczej federacji[20].