Don Carlos – dramat wierszem w pięciu aktach autorstwa Friedricha Schillera, pisany w latach 1783–1787.
Bohater tytułowy to Don Carlos, książę Asturii, syn hiszpańskiego króla Filipa II, panującego w drugiej połowie XVI wieku. Dramat jest oparty na historycznych wydarzeniach bardzo luźno - prawdziwy Don Carlos był obłąkanym nieszczęśnikiem, na którego zdrowiu psychicznym mściły się wieki małżeństw między spokrewnionymi Habsburgami (miał np. tylko sześciu prapradziadków zamiast maksymalnych szesnastu), a nie nękanym przez dwór idealistą zakochanym w odebranej mu przez ojca narzeczonej. Mimo to większość osób dramatu stanowią postaci historyczne – z ważniejszych wymyślony przez Schillera jest tylko markiz Posa, mało znaczący z początku przyjaciel infanta, okazujący się pod koniec być może najważniejszym bohaterem Don Carlosa jako inteligentny i altruistyczny wyraziciel liberalnych poglądów autora.
Na podstawie sztuki napisano kilka oper, z których najbardziej znany jest Don Carlos, francuska opera Giuseppe Verdiego.
Treść
Tekst suflera z prapremiery sztuki
Osoby
Filip II, król Hiszpanii
Elżbieta de Valois, jego żona
Don Carlos, następca tronu
Aleksander Farnese, książę Parmy, siostrzeniec króla
W. Merlini: Don Carlos. – Wilno : J. Zawadzki, 1842
Michał Budzyński (1811-1864): Dzieła dramatyczne Fryderyka Szyllera, wydał J. N. Bobrowicz. T. 2 (wyd. w 4 tomach). – Lipsk : Księgarnia Zagraniczna, 1844 ; Wyd. II : Don Karlos (wierszem), przekł. M. B. – Bruxella : Zygmunt Gerstmann, 1862. (Dzieła Dramatyczne Fryderyka Schillera ; t. 2) (Biblioteka domowa : zbiór najlepszych utworów piśmiennictwa polskiego dawnych i nowych ; t. 13)
?: Fryderyka Schillera Dzieła poetyczne i dramatyczne, zebrał i wydał Albert Zipper. – Lwów : Nakł. Księgarni H. Altenberga, [1885]. T. 1. (edycja 6 tomowa) ; Wyd. II: Fryderyka Schillera Dzieła poetyczne i dramatyczne, zebrał i wydał Albert Zipper. – Stanisławów : Nakł. Włodzimierza Doboszyńskiego, [1906]. T. 1 (edycja 6 tomowa)
Jan Kanty Turski (1833-1870): Don Karlos. – Kraków : J. Bensdorf, 1865 ; Wyd. II: Tarnów : M. Fenichl, 1878
?: Don Carlos. – Lwów : Księgarnia Polska A. D. Bartoszewicza, 1885. (Biblioteka Mrówki ; 222-224) ; Wyd. II: tamże, 1925
Jan Kasprowicz (1860-1926): Don Karlos. – Lwów, 1895 [rkps.]
Konstanty Goniewski: Don Karlos. Infant hiszpański. Poemat dramatyczny. – Złoczów : W. Zukerkandl, [1896]. (Biblioteka Powszechna) ; Wyd. II: Dzieła wybrane. T. 2, wybór trzytomowy pod red. B. Płaczkowskiej, wstęp i przypisy Adolf Sowiński. – Warszawa : PIW, 1955 ; Wyd. III: Wybór pism. T. 2 (wyd. w 2 t.). – Warszawa : PIW, 1975. (Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej)
Kazimiera Iłłakowiczówna (1892-1983): Don Karlos. Infant hiszpański. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1933. (Biblioteka Uniwersytetów Ludowych i Młodzieży Szkolnej ; 112) ; Wyd. II: 1935 ; Wyd. III: Don Carlos. – Warszawa : PIW, 1954
Zbigniew Krawczykowski (?-1985) : Dzieła wybrane, wybór, wstęp i oprac. Stefan H. Kaszyński. – Warszawa : PIW, 1985 ; Wyd. II: Dzieła wybrane, wybór, wstęp i oprac. Stefan H. Kaszyński. T. 2 (wydanie w 2 t.). – Poznań : Wydaw. Poznańskie, 2006
Przypisy
↑E. Połczyńska, Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej na język polski. T.1-4, Poznań, Wydaw. naukowe UAM, 1995-2005
