Dom Eskenów

Dom Eskenów w Toruniu

Fasada Domu Eskenów
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Łazienna 16
Styl architektoniczny	renesans / XIX w.
Rozpoczęcie budowy	koniec XIV w.
Pierwszy właściciel	rodzina Hütfeldów
Kolejni właściciele	rodzina Eskenów
Położenie na mapie Torunia Dom Eskenów w Toruniu
Położenie na mapie Polski Dom Eskenów w Toruniu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dom Eskenów w Toruniu
53°00′33,72″N 18°36′26,51″E

Dom Eskenów (nazywany także Czerwonym Spichlerzem^[1]) – kamienica gotycka, znajdujący się przy ul. Łaziennej 16 w Toruniu. Obecnie siedziba Muzeum Historii Torunia.

Dom Eskenów sąsiaduje bezpośrednio z kamienicą, w której obecnie mieści się toruńska kuria biskupia^[2].

Historia

Przypisuje się, że budowniczym gmachu był budowniczy miejski Andrzej. Pierwszym właścicielem budynku była rodzina Hütfeldów^[3]. Na pocz. XVI wieku kamienicę kupiła rodzina Eskenów, reprezentująca toruńskich patrycjuszy. Eskenowie mieszkali w budynku przez ok. 200 lat. W 1703 roku kamienicę kupił Samuel Schiedler. W następnych latach kamienicę kupowały kolejne osoby. W 1844 roku firma L. Damman i Korder podjęła decyzję o przebudowie gmachu. Podczas remontu usunięto część gotyckich i renesansowych detali, zmieniono układ kondygnacji oraz wygląd otworów okiennych. Dom Eskenów stał się klasycystycznym spichlerzem zbożowym. W latach 80. XX wieku roku budynek wyremontowano i adaptowano na potrzeby Muzeum Historii Torunia^[4].

Architektura

Do dzisiaj zachowały się oryginale elementy konstrukcyjne, m.in. renesansowe polichromie zdobiące strop, pochodzące z końca XVI wieku, unikatowa wnęka umywalkowa w sieni, fragment ściany z zachowanymi śladami sklepienia izby bocznej, tynkowane na biało wnęki na elewacji zachodniej, gdzie wcześniej znajdowały się okna^[4], a także renesansowy portal pochodzący z ok. 1600 roku, z inicjałami Franciszka Eskena i kartuszem herbowym rodu Eskenów^[4][5]. Twórcą portalu był prawdopodobnie gdański artysta Willem van den Blocke^[6]. Zachowały się również dębowe drzwi przedstawiające sceny z przypowieści o synu marnotrawnym. Drzwi znajdują się obecnie w Ratuszu Staromiejskim^[4].

Muzeum Historii Torunia

Od 1990 roku w Domu Eskenów mieści się Muzeum Historii Torunia^[7]. Stałą wystawą Muzeum jest prezentacja Toruń i jego historia, przedstawiająca dzieje miasta od początków osadnictwa po czasy współczesne oraz życie codzienne torunian. Na parterze zaprezentowano czasy prahistoryczne i średniowieczne, na pierwszym piętrze czasy nowożytne, na drugim piętrze wydarzenia z XIX i XX wieku. W podziemiach Muzeum Historii Torunia mieszczą się trzy sale edukacyjne^[8].

Galeria

• 
  Portal z herbem Esken
• 
  Fryz z herbem Esken

Przypisy

1. Rejmanowski 1994 ↓, s. 10.
2. Matwiejczuk 2010 ↓, s. 279.
3. Gąsiorowski 2004 ↓, s. 73.
4. Muzeum Historii Torunia, czyli przedstawiamy Dom Eskenów. muzeum.torun.pl. [dostęp 2023-05-20].
5. Krzyżanowski 1967 ↓, s. 19.
6. Wawrzak 2015 ↓, s. 171.
7. Muzeum Historii Torunia w Domu Eskenów. muzeum.torun.pl. [dostęp 2023-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-27)].
8. Muzeum Historii Torunia w Domu Eskenów. muzeum.torun.pl. [dostęp 2023-05-20].

Bibliografia

• Eugeniusz Gąsiorowski: Ratusz Staromiejski w Toruniu. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2004. ISBN 83-87083-78-X.
• Lech Krzyżanowski. Wymiana oryginału na kopię w wypadkach postępującego zniszczenia rzeźb kamiennych. „Ochrona Zabytków”. 2, 1967. 
• Paweł Matwiejczuk. Czy w Polsce potrzebne jest muzeum wolnomularstwa. „Ars Regia : czasopismo poświęcone myśli i historii wolnomularstwa”. 12/19, 2010. 
• Maciej Rejmanowski. Prace konserwatorskie w województwie toruńskim w latach 1975-1990. „Ochrona Zabytków”. 3-4, 1994. 
• Małgorzata Wawrzak. Piękne i szkaradne. Motyw maski na drodze rozwoju i transmisji nowożytnej groteski. „Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”. 46, 2015.