Dalewice

Dalewice

wieś
Kaplica Nawiedzenia i Zwiastowania NMP
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	proszowicki
Gmina	Koniusza
Liczba ludności (2022)	307[2]
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-104[3]
Tablice rejestracyjne	KPR
SIMC	0322910
Położenie na mapie gminy Koniusza Dalewice
Położenie na mapie Polski Dalewice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Dalewice
Położenie na mapie powiatu proszowickiego Dalewice
50°13′43″N 20°14′05″E[1]

Dalewice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Koniusza^[4][5].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Dalewice^[4]^[5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0322927	Bykowiec	część wsi
0322933	Studzienki	część wsi
0322940	Zabagnie	część wsi

Historia i opis wsi

Przez wieś przepływa rzeka Ścieklec, będąca lewym dopływem Szreniawy.

W XIV wieku wieś należała do Gniewosza z Dalewic^[6].
W XIV/XV wieku włość Strzegomitów^{[potrzebny przypis]}. W roku 1414 zakupiona za 1200 grzywien przez Jagiełłę od Gniewosza z Dalewic i nadana katedrze krakowskiej^{[potrzebny przypis]}. W II połowie XV wieku część Dalewic posiadał Rafał Ryterski z Błogocic^{[potrzebny przypis]}.

Wzniesiona we wsi kaplica drewniana, spłonęła w 1565. W 1652 roku cieśla Krzysztof Posnewski wybudował nową, również drewnianą, która istnieje do dziś^[7]. Wnętrze ozdobione jest polichromią późnorenesansową, ołtarze barokowe, chór murowany późnobarokowy^{[potrzebny przypis]}.

W 1784 majątek ziemski Dalowice posiadał Wojciech Mieroszowski^[8].

Dalewice leżą na trasie kościuszkowskiej – w roku 1794 przechodziły przez wieś wojska polskie dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę, kierując się w stronę Racławic, gdzie 4 kwietnia 1794 doszło do słynnej bitwy pod Racławicami^[9].

W czasie okupacji niemieckiej, w miejscowym dworze, w 1944 roku znajdował się niemiecki Stützpunkt. Współwłaścicielami dworu byli Marian i Aniela Starosta. Do Dalewic Niemcy przybyli 6 sierpnia 1944 roku. Mieszkańcy Dalewic i okolic byli zmuszeni do kopania niemieckich okopów oraz rowów przeciwczołgowych o szerokości i głębokości 6 metrów, o długości kilku kilometrów^[10]. Za odmowę ich kopania, jesienią 1944 roku zastrzelono Katarzynę i Jana Herodów, małżeństwo Świadków Jehowy z Racławic^[11][12].

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[13].

• Kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NPM, otoczenie, drzewostan.
  Kaplica z XVII wieku z późnorenesansową polichromią ścienną.
• Zespół podworski: ruina dworu, park.
  Zespół z XVIII wieku wraz z aleją i parkiem, którego pozostałościami są rosnące gdzieniegdzie narcyzy, oraz konwalie. Na terenie parku są dwa bagna – dawniej stawy rybne.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21276
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 203 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
5. GUS. Rejestr TERYT
6. AnnaA. Klubówna AnnaA., Królowa Jadwiga. Opowieści o czasach i ludziach, wyd. 3, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986, ISBN 83-205-3691-X . Brak numerów stron w książce
7. Krasnowolski 2013 ↓, s. 38.
8. Czaykowski 2006 ↓, s. 1.
9. Nadzieja 1988 ↓, s. 58.
10. Internetowy KurierI.K. Proszowicki Internetowy KurierI.K., Stützpunkt w Dalewicach - budowa niemieckich umocnień [online], 24ikp.pl, 19 września 2011 [dostęp 2022-02-25] .
11. * AleksanderA. Gąciarz AleksanderA., Odmówili kopania okopów i zginęli. Tragiczna historia z czasów II wojny światowej, „Dziennik Polski”, dziennikpolski24.pl, 25 lutego 2022 [dostęp 2022-02-25] .
12. Koniec hitlerowskiego oprawcy, „Dziennik Polski”, dziennikpolski24.pl, 4 grudnia 2010 [dostęp 2022-02-03] .
13. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .

Bibliografia

• Franciszek Czaykowski: Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784. Warszawa: 2006. ISBN 83-7181-333-3.
• Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
• Jadwiga Nadzieja: Od jakobina do księcia namiestnika. Katowice: 1988. ISBN 83-216-0682-2.

Linki zewnętrzne

• Dalowice, ''Dalewice'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 896 .
• Stützpunkt w Dalewicach - budowa niemieckich umocnień