Czerwone Gitary

Czerwone Gitary

Koncert Czerwonych Gitar (2023)
Rok założenia	1965
Pochodzenie	Gdańsk  Polska
Gatunek	rock rock and roll bigbit
Aktywność	od 3 stycznia 1965
Powiązania	Pięciolinie
Skład
Jerzy Skrzypczyk Arkadiusz Wiśniewski Mieczysław Wądołowski Marek Jabłoński Marcin Niewęgłowski
Byli członkowie
Seweryn Krajewski, Bernard Dornowski, Krzysztof Klenczon, Ryszard Kaczmarek, Henryk Zomerski, Wojciech Hoffmann, Dominik Kuta, Jan Pospieszalski, Arkadiusz Malinowski, Marek Kisieliński, Dariusz Olszewski, Artur Chyb, Jerzy Kossela, Artur Żurek
Strona internetowa

Czerwone Gitary – polski zespół instrumentalno-wokalny grający muzykę bigbitową, założony w 1965 w Gdańsku Wrzeszczu.

Swoje największe sukcesy osiągnęli w pierwszych pięciu latach istnienia, a prasa czasem określała ich mianem „polskich Beatlesów” (bądź „Beatlesami Europy Wschodniej”) z uwagi na ich liczne podobieństwa – m.in. w oryginalnym stylu gry i ekspresji scenicznej – z brytyjską grupą^[1].

Historia

Zespół został założony 3 stycznia 1965 w kawiarni „Cristal” w Gdańsku Wrzeszczu przez byłych członków gdańskiego zespołu „Grupa X”, który działał tajnie w innej grupie – Pięciolinie^[2]: Bernarda Dornowskiego, Jerzego Kosselę, Krzysztofa Klenczona i Henryka Zomerskiego, a także Jerzego Skrzypczyka, również z Pięciolinii^[3][4]. Nazwę grupy zaproponował Franciszek Walicki (wybrany na kierownika programowo-artystycznego grupy), a drugą propozycję – Maskotki – wymyślił Jerzy Kossela (kierownik muzyczny formacji)^[5].

Zespół od początku istnienia pracował nad własnym stylem kompozycji, aranżacji i wykonania, co miało wyróżnić go spośród innych wykonawców, z tego powodu odrzucał próby imitowania zagranicznych grup^[6]. Ich twórczość skierowana była głównie do nastoletniego odbiorcy, jednak Krajewski i Klenczon – wraz z rozwojem zespołu wybrani na głównych kompozytorów piosenek grupy – tworzyli utwory również dla starszego pokolenia^[7].

Lata 60.

Zespół zagrał pierwszy koncert 15 stycznia 1965 w Elblągu^[8][9]. Za promocję grupy odpowiadał Adam Dudziński (kierownik administracyjny grupy), który objął Czerwone Gitary opieką Klubu „Ster”, zapewniając im sprzyjające warunki materialne i rozwojowe^[10]. W grudniu 1965 z zespołu odszedł Henryk Zomerski, a jego miejsce zajął Seweryn Krajewski, który już wcześniej występował gościnnie w zespole^[11]. Na pierwszych plakatach i zdjęciach grupie nie ma sylwetek i nazwisk Seweryna Krajewskiego i Jerzego Skrzypczyka, ponieważ ujawnienie faktu występowania w tzw. zespole big-bitowym było w owym czasie równoznaczne ze skreśleniem obu z listy uczniów szkoły muzycznej^[12]. Dla bezpieczeństwa obaj muzycy występowali pod pseudonimami: Krajewski jako Robert Marczak, a Skrzypczyk jako Jerzy Geret^[13].

W latach 1965–1966 występowali sezonowo m.in. w klubie „Non-Stop” w Sopocie, poza tym grali podczas bali karnawałowych^[14]. Po kilkunastu tygodniach pracy otrzymali propozycję nagrań dla redakcji muzycznej Polskiego Radia, które zrealizowali w lutym i czerwcu 1965; zarejestrowali wówczas piosenki: „Taka jak ty”, „No bo ty się boisz myszy” i „Licz do stu”^[15]. Odbyli także pierwszą trasę koncertową po Polsce; przez trzy miesiące często dawali po dwa koncerty dziennie, zazwyczaj w prymitywnych salach o fatalnym nagłośnieniu, mimo to zgromadzili wokół siebie grono wielbicieli^[16]. Również w 1965 otrzymali zaproszenie na przesłuchania do 3. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, jednak nie wzięli w nich udziału z uwagi na brak odpowiednich środków finansowych^[17]. W następnym roku wystąpili poza konkursem w koncercie „Popołudnie z młodością” podczas 4. KFPP w Opolu^[18]. Również w 1966 wydali swój debiutancki album pt. To właśnie my, za którego sprzedaż w liczbie 160 tys. egzemplarzy odebrali certyfikat srebrnej płyty w Polsce^[19]. Na płycie umieścili m.in. piosenki „Historia jednej znajomości”, „Matura” i „Mówisz, że kochasz mnie jak nikt”^[20]. W grudniu tego samego roku uczestniczyli w pierwszej edycji konkursu „Gitariada” w Warszawie, a za swój występ zebrali pozytywne recenzje w prasie, radiu i telewizji^[21].

Wraz ze wzrostem popularności Czerwonych Gitar między członkami zespołu zaczęło dochodzić do pierwszych konfliktów, które doprowadziły do rezygnacji Jerzego Kosseli z dalszej współpracy w grudniu 1966, a w kwietniu 1967 formalnie odszedł z formacji^[22]. Pozostali muzycy w maju 1967 nagrali album pt. Czerwone Gitary 2, który rozszedł się w nakładzie 250 tys. sztuk^[23]. W następnym miesiącu wystąpili na 5. KFPP w Opolu z utworami „Co za dziewczyna” i „Stracić kogoś”, za które Krajewski otrzymał Nagrodę Polskiej Federacji Jazzowej za debiut kompozytorski^[18]. W 1968 wydali album pt. Czerwone Gitary 3, za którego sprzedaż w ponad 300 tys. egzemplarzy otrzymali certyfikat złotej płyty w Polsce^[24]. Na longplayu, pierwszym w Polsce wydanym w formie albumu, umieścili m.in. piosenki „Takie ładne oczy”, „W myślach moich Consuelo”, „Jedno jest życie” „Kwiaty we włosach” i „My z XX wieku”^[20]. W tym samym roku za „Takie ładne oczy” otrzymali pierwszą nagrodę Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji na 6. KFPP w Opolu, a Krajewski otrzymał też wyróżnienie za piosenkę „Gondolierzy znad Wisły”^[18]. Wystąpili także z utworami „Anna Maria” i „Biały krzyż” na 8. Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie^[23]. Zimą 1968 odbyli trzymiesięczną trasę koncertową po ZSRR^[25].

W styczniu 1969 otrzymali trofeum na Międzynarodowych Targach Płytowych (MIDEM) w Cannes, przyznawane za największą liczbę sprzedanych płyt w kraju, z którego pochodzi wykonawca; na targach wystąpili z piosenkami: „Anna Maria” w wersji anglojęzycznej i „Jak mi się podobasz”^[26]. Poza tym tygodnik muzyczny „Billboard” przyznał grupie nagrodę dla najpopularniejszego zespołu młodzieżowego w Polsce^[24]. W czerwcu za utwór „Biały krzyż” otrzymali Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki na 7. KFPP w Opolu, na którym wystąpili również w konkursie „Premier” z piosenką „Trzymając się za ręce”^[23]. Piosenkę tę wykonali również na III Festiwalu Piosenki Żołnierskiej^[27]. Również w 1969 otrzymali Złoty Mikrofon (przyznawany przez Polsko-Amerykańską Agencję Artystyczną) za wybitne osiągnięcia muzyczne i Złotą Kotwicę Sopockiego Lata ’69, czyli pierwszą nagrodę na Festiwalu Zespołów Młodzieżowych w Sopocie^[28]. W tym samym roku wylansowali jeszcze kilka przebojów: „Tak bardzo się starałem”, „Czekam na twój przyjazd” i „Jesień idzie przez park”, a także zostali okrzyknięci najpopularniejszym młodzieżowym zespołem roku^[24]. W okresie od września 1968 do maja 1970 piosenki Czerwonych Gitar zostały wyemitowane 1,1 tys. razy na antenie Polskiego Radia, przy czym największą popularnością wówczas cieszyły się utwory: „Tak bardzo się starałem”, „Jesień idzie przez park” i „Powiedz, stary, gdzieś ty był”^[23].

Lata 70.

W styczniu 1970 wystąpili w widowisku rewiowym Nasze szaleństwo w Teatrze „Syrena” w Warszawie, w którym wykonali utwory: „Słońce za uśmiech”, „Najpiękniejsze polskie dziewczyny”, „Piosenka warszawskiej ulicy” i „Dwie na jednego”^[29]. W tym samym roku z Czerwonych Gitar odszedł Krzysztof Klenczon, któremu nie podobał się pomysł na zmianę brzmienia zespołu – Seweryn Krajewski chciał, by grupa zaczęła grać muzykę z pogranicza jazzu, soulu i muzyki poważnej^[30]. Pozostali muzycy, już przez dotychczasowego lidera i kierownika muzycznego, nagrali i wydali longplay pt. Na fujarce (1970), który jest uznawany przez niektórych krytyków muzycznych za najlepszy w historii zespołu, jednocześnie był dość chłodno przyjęty przez fanów^[31]. W 1971 ukazał się kolejny długogrający album Spokój serca – najbardziej zróżnicowany stylistycznie (kolejna Złota Płyta). Na IX KFPP w Opolu piosenka „Płoną góry, płoną lasy” spotkała się z gorącym przyjęciem publiczności. Czerwone Gitary wróciły na szczyty list przebojów. Grupa koncertowała z sukcesami m.in. w NRD i ZSRR. W 1974 zespół nagrał album Rytm Ziemi. W 1976 ukazała się płyta świąteczna, Dzień jeden w roku, a rok później Port piratów – ostatnia płyta z materiałem studyjnym w latach 70. Zespół występował na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze^[32]. W 1979 zagrali koncerty w Chicago, a w trakcie pobytu spotkali się z Krzysztofem Klenczonem, który miał zapewnić ich o chęci powrotu do zespołu^[33].

lata 80.

W latach 80. zespół zniknął z polskiej estrady na kilkanaście lat. W tym czasie grał w USA oraz w ZSRR i NRD. W 1991 zespół powrócił z koncertami związanymi z 25-leciem działalności; zagrał m.in. w hali „Spodek” w Katowicach, Operze Leśnej w Sopocie i Sali Kongresowej w Warszawie, a także w Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi i Zielonej Górze^[34]. W 1997 z Czerwonych Gitar odszedł kolejny lider, Seweryn Krajewski. W 1998 zespół wydał nową płytę, pt ...jeszcze gra muzyka, pierwszą od 21 lat. W 2005 zespół obchodził jubileusz 40-lecia. Z tej okazji wydał nową płytę Czerwone Gitary OK, a piosenka z tej płyty „Senny szept” zdobyła czwarte miejsce na Festiwalu Jedynki w Sopocie.

Czerwone Gitary w lipcu 2007

W 2006 Czerwone Gitary otrzymały Marmurowy Krążek – nagrodę za największą liczbę sprzedanych płyt w historii polskiej fonografii^[3]. Rok później zespół zaprezentował nowego singla „Wezmę cię ze sobą”. W 2008 Czerwone Gitary nagrywały płytę dla niemieckiej wytwórni Sony BMG Deutschland. Album zatytułowany Herz verschenkt został wydany w 2009. W kolejnym roku pojawił się kolejny singiel Czerwonych Gitar – „Lecz tylko na chwilę”. W tym samym roku zespół odebrał złotą płytą za album O.K.^[3][35]

XXI wiek

W 2013 w Warszawie^[36] oraz w 2014 w Zabrzu^[37] odbyły się pierwsze w historii koncerty Czerwone Gitary Symfonicznie. W grudniu 2014 w Polskim Radiu Rzeszów zespół zagrał koncert Czerwone Gitary Akustycznie – Elektrycznie „Śpiewaj razem z nami”^[38].

Obchody 50-lecia istnienia zespołu przypadające na rok 2015 zespół zainaugurował kilkutygodniową trasą po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie^[39]. 14 marca w Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku odbył się Złoty Koncert Jubileuszowy^[40]. Tego samego dnia odbyła się premiera nowej płyty zespołu zatytułowanej Jeszcze raz, na której znalazło się 15 nowych piosenek, w tym jeden archiwalny utwór Krzysztofa Klenczona^[41]. Album kolejno promowały single: „Trochę przed wieczorem”^[42], „Coś przepadło”^[43], „Czerwona gitara”^[44], „Jeszcze raz, pierwszy raz^[45]”. 12 czerwca 2015 podczas pierwszego dnia 52. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu Czerwone Gitary odsłoniły swoją gwiazdę w Alei Gwiazd Polskiej Piosenki^[46]. Tego samego dnia zespół wystąpił na Festiwalu „Dozwolone od lat 18" na Stadionie Miejskim we Wrocławiu^[47]. 31 lipca w Operze Leśnej w Sopocie odbyła się jubileuszowa odsłona koncertu Czerwone Gitary Symfonicznie z towarzyszeniem Orkiestry Symfoników Gdańskich. Utwory zespołu wykonali także zaproszeni artyści m.in. Sarsa Markiewicz, Jacek Stachursky i Marcin Kindla^[48]. Tydzień później – 7 sierpnia 2015 – zespół wystąpił podczas 1. Rockblu Przywidz Festiwalu, a wcześniej wziął udział w ceremonii otwarcia Bulwaru Zespołu Czerwone Gitar oraz odsłonięcia Korzeni Rocka – pomnika upamiętniającego gwiazdy polskiego rocka^[49]. 14 sierpnia podczas festiwalu Disco pod Gwiazdami w amfiteatrze w Zielonej Górze, odbył się jubileuszowy występ Czerwonych Gitar z okazji 50-lecia działalności scenicznej. Impreza była transmitowana na antenie Telewizji Polsat^[50]:

Muzycy zespołu

Obecny skład

• Jerzy Skrzypczyk (na początku jako Jerzy Geret^[13]) – perkusja, instrumenty klawiszowe^[51], śpiew (od 1965)
• Mieczysław Wądołowski – gitara akustyczna, śpiew (od 1997)
• Arkadiusz Wiśniewski – gitara basowa, śpiew (od 2003)
• Marcin Niewęgłowski – gitara, śpiew (2014–2016, od 2022)
• Marek Jabłoński – gitara (od 2016)

Byli członkowie

• Jerzy Kossela – gitara, śpiew (1965–1967, 1991–1993, 1999–2015, 2016)
• Bernard Dornowski – śpiew, gitara, gitara basowa (1965–1999)
• Seweryn Krajewski (na początku jako Robert Marczak^[13]) – śpiew, gitara, gitara basowa, instrumenty klawiszowe, skrzypce (1965–1997)
• Henryk Zomerski – instrumenty klawiszowe, gitara basowa, flet^[52], śpiew (1965, 1999–2011)
• Krzysztof Klenczon – śpiew, gitara, akordeon^[53] (1965–1970)
• Dominik Kuta (jako Dominik Konrad) – flet, gitara, śpiew (1970)
• Ryszard Kaczmarek – gitara basowa (1974–1976)
• Jan Pospieszalski – gitara basowa (1977–1979)
• Wojciech Hoffmann – gitara (1997–2000)
• Arkadiusz Malinowski – gitara basowa, śpiew (1999–2003)
• Marek Kisieliński – gitara, instrumenty klawiszowe, śpiew (2004–2013)
• Artur Chyb – gitara (2013–2014)
• Artur Żurek – perkusjonalia, perkusja (2016–2017)^[54]
• Dariusz Olszewski – gitara solowa, śpiew (2000–2004, 2010 – 2022)

Oś czasu

Dyskografia

• 1966 – To właśnie my (złota płyta)^[55]
• 1967 – Czerwone Gitary (2)
• 1968 – Czerwone Gitary (3)
• 1970 – Na fujarce
• 1971 – Spokój serca
• 1971 – Consuela (płyta nagrana i wydana w NRD)
• 1974 – Rytm Ziemi^[56]
• 1976 – Dzień jeden w roku
• 1977 – Port piratów
• 1978 – Rote Gitarren (płyta nagrana i wydana w NRD)
• 1999 – ...jeszcze gra muzyka
• 2005 – O.K. (złota płyta)^[35]
• 2009 – Herz verschenkt (płyta nagrana i wydana w Niemczech)
• 2015 – Jeszcze raz^[57]
• 2015 – Symfonicznie

Przypisy

1. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 39, 51, 64, 115–117, 120–121.
2. Historia – Czerwone Gitary [online], czerwonegitary.com [dostęp 2021-02-14]  (pol.).
3. Oficjalna strona zespołu: Biografia zespołu. Czerwone Gitary Group, 2013. [dostęp 2013-06-01].
4. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 59.
5. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 21, 23.
6. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 23, 38.
7. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 45–46, 50, 112–113, 117, 121.
8. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 25.
9. Czerwone Gitary i pół wieku – FILM DOKUMENTALNY [online] [dostęp 2021-04-21]  (pol.).
10. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 24.
11. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 26, 101.
12. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 26.
13. Czerwone Gitary – Biografia [online] [dostęp 2021-02-08]  (pol.).
14. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 26–28, 122.
15. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 28–29, 37.
16. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 30–35.
17. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 38.
18. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 39.
19. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 50–51.
20. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 51.
21. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 36–37.
22. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 65–66, 103–109.
23. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 40.
24. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 42.
25. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 42–43.
26. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 40–41.
27. Jan Kawecki, Janusz Sadłowski, Marek Ćwikła, Wojciech Zając: Encyklopedia polskiej muzyki rockowej Rock’n’roll 1959–1973. Kraków: Wydawnictwo „Rock-Serwis”, 1995, s. 294. ISBN 83-85335-25-0.
28. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 40, 42.
29. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 55–56.
30. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 7–8, 66, 111.
31. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 8.
32. XII Festiwal Piosenki Radzieckiej, Zielona Góra, 9–12 czerwca 1976, b.n.s.
33. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 7.
34. Dornowski i in. 1992 ↓, s. 11–13.
35. Złote płyty CD przyznane w 2010 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-05-28] .
36. Czerwone Gitary po raz pierwszy z orkiestrą [online], Onet.pl, 13 listopada 2013 [dostęp 2015-04-06] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-13] .
37. Czerwone Gitary Symfonicznie w Zabrzu [online], Onet.pl, 10 grudnia 2013 [dostęp 2014-04-06] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] .
38. Czerwone Gitary Akustycznie-Elektrycznie “Śpiewaj razem z nami”. radio.rzeszow.pl. [dostęp 2015-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)].
39. Czerwone Gitary grają w USA i w Kanadzie. pap.pl. [dostęp 2015-04-06].
40. Czerwone Gitary 50 lat na scenie. Jubileuszowy koncert w Gdańsku. [dostęp 2015-04-06].
41. Czerwone Gitary wracają z nową płytą. [dostęp 2015-04-06].
42. Nowa płyta Czerwonych Gitar ukaże się w marcu 2015. pap.pl. [dostęp 2015-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
43. Nowy album na jubileusz Czerwonych Gitar. [dostęp 2015-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
44. Singiel „Czerwona gitara” promuje nową płytę Czerwonych Gitar. pap.pl. [dostęp 2015-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
45. W czwartek premiera singla Czerwonych Gitar z nowej płyty „Jeszcze raz”. pap.pl. [dostęp 2015-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
46. Czerwone Gitary mają swoją gwiazdę w Opolu - FILM, ZDJĘCIA - Radio Opole [online], radio.opole.pl [dostęp 2024-04-22] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-15]  (pol.).
47. Dozwolone od lat 18 – koncert na Stadionie Wrocław. Rodowicz, Krawczyk, Czerwone Gitary [online], wroclaw.pl [dostęp 2020-07-08]  (pol.).
48. Symfoniczne 50-lecie Czerwonych Gitar 31 lipca w Sopocie [online], Onet.pl, 21 lipca 2015 [dostęp 2015-08-15] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-06] .
49. Nazwa „Bulwar Zespołu Czerwone Gitary” nadana! | Urząd Gminy Przywidz. przywidz.pl. [dostęp 2015-08-15].
50. Disco Pod Gwiazdami 2015 na żywo w Polsacie i Disco Polo Music. [dostęp 2015-08-15].
51. Czerwone Gitary – …jeszcze gra muzyka [online] [dostęp 2021-02-10]  (pol.).
52. …jeszcze gra muzyka – CZERWONE GITARY [online] [dostęp 2021-01-22]  (pol.).
53. 14 stycznia 1942 urodził się Krzysztof Klenczon. [online] [dostęp 2021-02-06]  (pol.).
54. Z satysfakcją informujemy, że promowany przez Czerwone Gitary perkusista – Artur Żurek, został zaproszony do współpracy przez zespół „Nocny kochanek”. [online] [dostęp 2021-01-18]  (pol.).
55. Złote płyty CD przyznane w 2008 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-05-28] .
56. Płyty analogowe – longplay’e. Czerwone Gitary. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
57. Nowa płyta zespołu Czerwone Gitary – „Jeszcze raz” [online], Onet.pl, 2 marca 2015 [dostęp 2015-11-02] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-11]  (pol.).

Bibliografia

• Bernard Dornowski, Jerzy Kossela, Seweryn Krajewski, Jerzy Skrzypczyk: „Czerwone Gitary” to właśnie my. Tadeusz Sosnowski (oprac.). Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1992. ISBN 83-7066-456-3.

Linki zewnętrzne

• Dyskografia – Seweryn Krajewski Fundacja
• Czerwone Gitary w bazie Archiwum Polskiego Rocka
• Oficjalna strona Czerwonych Gitar

Kontrola autorytatywna (zespół muzyczny):

• ISNI: 0000000110885963
• VIAF: 129935094
• GND: 5514378-7
• SUDOC: 157632385
• PLWABN: 9810566011105606
• NUKAT: n2006051248
• LNB: 000289829

Kontrola autorytatywna (Jerzy Skrzypczyk):

• ISNI: 0000000112635765
• VIAF: 164198968
• PLWABN: 9810550790105606
• NUKAT: n96226739

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3889639