Archeolodzy odkryli w rejonie Czernihowa datowane na VII wiek cztery gródki rodowe[2] otoczone zabudowaniami. Przypuszcza się, że pierwsza osada o rozszerzonym charakterze została założona w IX w. przez księcia Czerniga, co dało początek współczesnej nazwie[3]. W X wieku zbudowano kopiec nazywany Czarną Mogiłą[4].
Po wojnie polsko-rosyjskiej (1609–1618) i rozejmie w Dywilinie Czernihów został zniszczony przez polskie wojsko i wszedł w skład Korony Królestwa Polskiego. W następstwie rozpoczął się rozwój miasta, które w 1623 otrzymało prawa miejskie magdeburskie i herb. W 1627 roku odnotowano, że w Czernihowie istniał klasztor dominikanów z przeorem Wacławem Grotowskim, którzy otrzymali na swoje potrzeby cerkiew śś. Borysa i Gleba[6]. W 1635 miasto zostało stolicą województwa czernihowskiegoI Rzeczypospolitej. Miejsce popisów szlachty województwa czernihowskiego[7]. Uchwałą z roku 1633 Sejm ustanowił gród (starostwo grodowe) i sąd ziemski w Czernihowie, a także godność kasztelana czernihowskiego oraz urzędy ziemskie. W 1634 roku pokój w Polanowie ostatecznie pozostawił Czernihów przy Rzeczypospolitej. Rzeczpospolita utraciła faktyczną kontrolę nad miastem w czasie powstania Chmielnickiego oraz po rozpoczęciu wojny z Moskwą w 1654 roku.
W 1838 roku w Czernihowie miejscowi Polacy zbudowali kościół katolicki[8]. W 1917 r. odbyło się w Czernihowie posiedzenie organizacyjne Klubu Społecznego Polskiego na czele którego stanął Edward Rettinger, a w skład weszli miejscowi przedstawiciele Centralnego Komitetu Obywatelskiego, Polskiego Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny i Towarzystwa Patronatu Młodzieży Polskiej[9]. W latach 1917–1919 w Ukraińskiej Republice Ludowej i Państwie Ukraińskim. 12 stycznia 1919 r. zostało zajęte przez Armię Czerwoną i włączone do tworzonej Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej[10]. 18 stycznia 1919 r. swoją kwaterę przeniósł do miasta Władimir Antonow-Owsiejenko, dowodzący całością sił radzieckiego Frontu Ukraińskiego. Stąd też pokierował ofensywą kijowską, zakończoną 5 lutego zajęciem stolicy URL[11].
Od 1922 r. Czernihów należał do ZSRR, w 1932 r. został stolicą obwodu. W okresie 1941–1943 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką.
W styczniu 1990 r. w Czernihowie miała miejsce rewolucja kiełbasiana. Wskutek wystąpień mieszkańców miasta doszło do odwołania kierownictwa obwodowego komitetu KPZR na czele z Łeonidem Pałażczenką[12].
Ukraina
Czernihów, niewybuch bomby po rosyjskim ataku na dzielnicę mieszkalną 5 marca 2022
11 kwietnia 2017 r. uczniowie znaleźli monety polskie z XVII wieku, jest to jeden z największych skarbów w historii miasta[13].
24 lutego 2022 r. Rosja zaatakowała Ukrainę. Na podejściu do Czernihowa, na szosie Ripka – Czernihów, żołnierze 1. oddzielnej brygady czołgów jako pierwsi walczyli z rosyjskimi najeźdźcami. Udane akcje z zasadzek, wsparte ogniem artylerii, czołgiści zadawali straty wysuniętym jednostkom wroga. Pozwoliło to na przygotowanie i zajęcie pozycji obronnych wokół miasta przez jednostki garnizonu czernihowskiego. Wojska rosyjskie zbliżyły się do miasta i nie mogąc go zdobyć, rozpoczęły zmasowany ostrzał jego infrastruktury cywilnej z samolotów i artylerii.
Od 22 marca, po trzech tygodniach ciągłego ostrzału, miasto było na skraju katastrofy humanitarnej. W nocy z 22 na 23 marca rosyjskie bombardowanie wysadziło most drogowy na Desnie, łączący miasto z Kijowem i całą Ukrainą, co pogorszyło sytuację. W mieście nie było prądu, prawie nie było wody, gazu, łączności[14]. Według burmistrza Władysława Atroszenki niektóre dzielnice zostały zniszczone w 70%[15].
3 kwietnia 2022 r. ostrzał miasta prawie ustał, Chernihów zaczął otrzymywać pomoc humanitarną[16]. Wojska rosyjskie zaczęły wycofywać się z rejonu Sum. Po rosyjskiej inwazji ukraińskie siły zbrojne rozpoczęły oczyszczanie miast i odbudowę infrastruktury. 21 kwietnia Ukrzaliznycia wznowiła pociągi w obwodzie czernihowskim[17].
Kościół rzymskokatolicki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i świętego Jana Chrzciciela z 1838 roku (lub 1858). Po 1919 roku zamknięty przez bolszewików. W latach 30. XX wieku został częściowo przebudowany poprzez dodanie dodatkowego stropu, likwidację portyku z kolumnami i zmianę dachu. Obecnie jest użytkowany przez archiwum. W latach 1992–1993 miejscowi katolicy bezskutecznie prosili o zwrot kościoła. W pobliżu znajdował się obecnie zniszczony cmentarz katolicki, na którym pochowano Ewelinę Korzeniowską, matkę światowej sławy pisarza Józefa Konrada Korzeniowskiego (Josepha Conrada)[8].
W mieście rozwinął się przemysł spożywczy, maszynowy, elektrotechniczny, chemiczny, włókienniczy, odzieżowy, obuwniczy, drzewny oraz materiałów budowlanych[19]. Ponadto produkuje się tutaj pianina[19].
Miasto posiada sieć trolejbusową składającą się z 11 linii. Jej uzupełnieniem jest system miejskich autobusów, na który składa się ponad 30 linii.
W mieście znajduje się stacja kolejowa Czernihów oraz dwa dworce autobusowe. Duża część podmiejskich busów rozpoczyna swój bieg z przystanku „Centralny rynek”, który jest głównym węzłem przesiadkowym w mieście.
Znani ludzie urodzeni w Czernihowie
Juchym Szkolnykow, ukraiński trener i radziecki piłkarz, pochodzący z Czernigowa, grał w drużynie Czernihowa „Avanhard”.
Jacob Tamarkin, rosyjsko-amerykański matematyk, urodził się w Czernihowie.
Denys Skepski to ukraiński piłkarz urodzony w Czernihowie.
Andrij Jarmołenko, ukraiński piłkarz dorastający w Czernihowie, grał w Desnie Czernigow, Dynamie Kijów, Borussii Dortmund, a teraz gra w West Ham United.
Andrij Fedorenko, ukraiński piłkarz, bramkarz, urodził się w Czernihowie.
Denys Bezborod´ko, ukraiński piłkarz urodzony w Czernihowie, grał w Szachtar-3 Donieck.
Jurij Hruznow, ukraiński piłkarz, bramkarz i trener, urodzony w Czernihowie, grał w FC Desna Czernigow.
Witalij Hawrysz, ukraiński piłkarz, urodzony w Czernihowie, grał w FC Desna Czernigow.
Ołeh Laszko, polityk ukraiński, deputowany Rady Najwyższej i lider Partii Radykalnej Olega Laszki.
Andrij Procko, ukraiński piłkarz urodzony w Czernihowie, z największą liczbą występów w FC Desna Czernigow.
Pawło Połeheńko, ukraiński obrońca piłki nożnej, urodził się w Czernihowie, karierę rozpoczął w FC Yunost Czernigow.
Jana Doroszenko, azerbejdżańska siatkarka pochodzenia ukraińskiego.
↑B. Rybakov, Stołeczne miasto Czernihów i udzielny gród Wszczyż, [w:] Śladami dawnych kultur. Dawna Ruś, Warszawa 1957, s. 109.
↑MaciejM.SalamonMaciejM. (red.), Wielka Historia Świata, t. 4. Kształtowanie średniowiecza, Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 514, ISBN 83-85719-85-7.
↑Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 6.
↑ abMądzik Мarek, Korzeniowski Мariusz, Latawiec Krzysztof, Tarasiuk Dariusz, Polacy na wschodniej Ukrainie w latach 1832–1921, Lublin 2014, s. 106.
↑W koloniach polskich i na kresach, „Gazeta Polska”, 2/15 V 1917, nr 108, s. 2.
↑A. Adams, Bolsheviks in the Ukraine. The Second Campaign, 1918–1919, Yale University Press, New Haven & London 1963, s. 93.
↑J. D. Smele, The „Russian” Civil Wars 1916–1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 101.
.jpg)
_%D0%B1%D1%96%D0%BB%D1%8F_%D1%84%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83.jpg)
