Czarna dziura o masie pośredniej

Czarna dziura o masie pośredniej (ang. intermediate-mass black hole, IMBH) – czarna dziura o masie większej niż czarna dziura o masie gwiazdowej, ale mniejszej od supermasywnej czarnej dziury. Dotychczas (2012) odkryto szereg obiektów, które wykazują cechy IMBH.

Pierwszą potwierdzoną IMBH jest obiekt ESO 243-49 HLX-1^[1].

Powstawanie

Mechanizm powstawania IMBH nie jest jeszcze dobrze rozumiany i sugerowanych jest kilka różnych teorii na ten temat. Możliwe jest, że obiekty tego typu powstają podobnie jak czarne dziury o masie gwiazdowej, czyli poprzez kolaps grawitacyjny. Aby do tego doszło, musiałaby powstać supermasywna gwiazda o masie ponad 1000 M_☉. Tak potężna gwiazda nie może powstać na drodze normalnej ewolucji, ale mogłaby powstać w bardzo gęstej gromadzie gwiazd w wyniku wielokrotnych kolizji pomiędzy masywnymi gwiazdami o masie ponad 100 M_☉^[2].

Inni autorzy sugerują, że IMBH mogły powstać poprzez kolaps tzw. gwiazd III populacji, które powstały jako pierwsze gwiazdy po Wielkim Wybuchu z materii powstałej w wyniku pierwotnej nukleosyntezy przed okresem formowania galaktyk^[3].

Dane obserwacyjne

Pierwszą potwierdzoną IMBH jest obiekt ESO 243-49 HLX-1^[1], odkryto także szereg innych obiektów, które są dobrymi kandydatami na IMBH, najbardziej znane z nich to: M82 X-1, ESO 243-49 HLX-1, GCIRS 13E. Uważa się, że czarnymi dziurami o masie pośredniej mogą być obiekty typu ULX, ale istnieją także inne teorie wyjaśniające naturę tych obiektów.

Zobacz też

• M101 ULX-1

Przypisy

1. Belching black hole proves a biggie. phys.org, 2012-07-09. [dostęp 2012-07-10]. (ang.).
2. Marc Freitag i inni: Run-away IMBH formation in dense star clusters. 2004. [dostęp 2012-02-17]. (ang.).
3. Piero Madau i inni: Massive Black Holes as population III Remnants. arXiv, 2001. [dostęp 2012-02-17]. (ang.).

Bibliografia

• Yuan Yuan: Intermediate Mass Black Holes near Galactic Center: Formation and Evolution. Johns Hopkins University. [dostęp 2012-02-17]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Hubble Discovers Black Holes in Unexpected Places. hubblesite.org, 2002-09-17. [dostęp 2012-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-07)]. (ang.).