Cibórz (województwo lubuskie)

Ten artykuł dotyczy osady w województwie lubuskim. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Cibórz.
Cibórz
osada
Ilustracja
Typowa ulica osady Cibórz
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

świebodziński

Gmina

Skąpe

Liczba ludności (2012)

898[2]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-213[3]

Tablice rejestracyjne

FSW

SIMC

0913539

Położenie na mapie gminy Skąpe
Mapa konturowa gminy Skąpe, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Cibórz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Cibórz”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cibórz”
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego
Mapa konturowa powiatu świebodzińskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Cibórz”
Ziemia52°08′45″N 15°24′14″E/52,145833 15,403889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Cibórz (niem. Tiborlager) – osada w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Skąpe.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Położenie

Cibórz leży na terenach nizinnych z niewielkimi pagórkami, gęsto zalesionych. Jako dawne osiedle wojskowe posiada plan regularny. Południowo-wschodnią granicę miejscowości stanowią jezioro Ciborze oraz niewielka rzeka Ołobok. W pobliżu znajdują się wsie: Międzylesie (1 km), Skąpe (3 km) i Rokitnica (4 km).

Osada jest położona w południowej części pasa Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.

Na wschód od osady przebiega droga wojewódzka nr 276 łącząca Krosno Odrzańskie ze Świebodzinem.

Historia

Dawne koszary w Ciborzu, obecnie szpital dla nerwowo i psychicznie chorych

Teren, na którym powstał Cibórz, należał na początku lat 30. XX w. do katolickiej parafii w Mühlbock (ob. Ołobok)[4].

Miejscowość powstała przed II wojną światową, gdy w 1934 władze niemieckie podjęły decyzję o budowie – na wschód od wsi Międzylesie – koszar przeznaczonych dla Wehrmachtu. Budowę rozpoczęto 6 czerwca 1936[5][a]. Po ok. 16 miesiącach ukończono 25 budynków koszarowych i administracyjnych, a 15 kolejnych było w trakcie budowy[6]. 6 października 1937 w koszarach rozlokowano ok. 700 żołnierzy niemieckiego 122 Batalionu Piechoty Granicznej. Cały kompleks koszarowy mógł pomieścić ok. 6 tys. żołnierzy[5]. Ostatecznie ukończono go po ponad dwóch latach budowy[4].

21 czerwca 1940 w wydzielonej części koszar utworzono Oflag III B Tiborlager – obóz jeniecki dla oficerów. Pierwszy transport, liczący ok. 2 tys. jeńców, został przyjęty 24 lipca 1940 – byli to oficerowie belgijscy wzięci do niewoli podczas obrony Liège i Brukseli[7]. Funkcję komendanta obozu pełnił generał major Hans Fogelein. 1 marca 1941, po wydaniu przez władze niemieckie rozkazu ewakuacji obozu, ponad 3 tys. jeńców przetransportowano do Oflagu II A Prenzlau[5][7].

30 stycznia 1945 dawny obóz i koszary zostały przejęte przez wojska radzieckie i w znacznym stopniu zdewastowane[5].

W 1946 koszary obsadzili żołnierze 4 Łużyckiego Pułku Saperów, zaś w maju 1948 przejął je 13 Pułk Piechoty 5 Saskiej Dywizji Piechoty, który stacjonował tam do połowy 1956[5].

W 1958 w opuszczonych koszarach utworzony został szpital psychiatryczny, obecnie największy w województwie lubuskim. Pierwszych pacjentów przyjął w końcu czerwca 1958[5][8]. W latach 80. XX w. kompleks szpitalny obejmował 116 obiektów murowanych (pawilony szpitalne, budynki administracyjne i gospodarcze oraz mieszkalne dla personelu szpitalnego)[6]. Ewidencją konserwatorską objęty jest historyczny układ wsi, 47 dawnych budynków koszarowych, 8 innych budynków oraz wodociąg w budynku nr 11[5].

Demografia

Pod względem liczby mieszkańców osada Cibórz zajmuje pierwsze miejsce w gminie – w końcu grudnia 2011 mieszkało w niej 929 osób (ponad dwukrotnie więcej niż w siedzibie gminy), co stanowiło 18,5% liczby ludności gminy Skąpe[2]. Przyczyną tak dużego zaludnienia Ciborza jest funkcjonowanie w osadzie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych[9].

Zmiany liczby mieszkańców Ciborza[2]
Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Liczba mieszk. 968 969 968 974 958 958 946 929 898

Obiekty bojowe Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego

  • Panzerwerk 623 – schron bojowy w pobliżu jeziora Ciborze, ok. 300 m od drogi Cibórz – Skąpe. Zbudowany w 1936, posiadał odporność klasy B i powierzchnię 285 m². Pierwotnie był wyposażony w półkopułę typu 2P7, dzwon obserwacyjny 23P8, kopułę sześciostrzelnicową 20P8 oraz moździerz maszynowy (żaden z tych elementów do dziś się nie zachował)[10].
  • Panzerwerk 625 – jedyny dwukondygnacyjny schron bojowy na terenie gminy Skąpe, w pobliżu skrzyżowania dróg Rokitnica – Skąpe i Cibórz – Skąpe. Zbudowany w latach 1935–36, posiadał odporność klasy B i powierzchnię 240 m². Wewnątrz znajdował się garaż dla armaty przeciwpancernej. Na ścianie w wartowni zachowały się kolorowe oznakowania kabli wraz z ich niemieckimi opisami[10].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Wiktor Lemiesz w artykule Kim był agent „1225”? podaje rok 1937 (zob. s. 4 w przyp.).

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17146
  2. ↑ a b c Urząd Gminy Skąpe, Liczba mieszkańców Gminy Skąpe w poszczególnych miejscowościach [online], Portal gminy Skąpe > Mieszkańcy > Demografia > Liczba mieszkańców. skape.pl [on-line] [dostęp 2013-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 162 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b Sergiusz Jackowski, Tiborlager – Cibórz – strzelnica, [w:] Dzieje nad strumykiem (cz. II) [online], Portal Ziemia Lubuska > HISTORIA > Wspomnienia > Wspomnienia Sergiusza Jackowskiego. ziemialubuska.pl, lipiec 2009, s. 2 [dostęp 2012-09-16].
  5. ↑ a b c d e f g Urząd Gminy Skąpe, Osada Cibórz [online], Portal gminy Skąpe > Informacje ogólne > Miejscowości > Cibórz. skape.pl [on-line], 31 października 2011 [dostęp 2012-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-19].
  6. ↑ a b Sergiusz Jackowski, Tiborlager – Cibórz – strzelnica, [w:] Dzieje nad strumykiem (cz. II) [online], Portal Ziemia Lubuska > HISTORIA > Wspomnienia > Wspomnienia Sergiusza Jackowskiego. ziemialubuska.pl, lipiec 2009, s. 4 [dostęp 2012-09-16].
  7. ↑ a b Sergiusz Jackowski, Oflag, [w:] Dzieje nad strumykiem (cz. II) [online], Portal Ziemia Lubuska > HISTORIA > Wspomnienia > Wspomnienia Sergiusza Jackowskiego. ziemialubuska.pl, lipiec 2009, s. 14 [dostęp 2012-09-16].
  8. ↑ Rys historyczny i stan obecny Szpitala [online], Strona Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ciborzu > Rys historyczny. ciborz.eu [on-line] [dostęp 2012-09-14] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-08].
  9. ↑ Rada Gminy Skąpe: Plan rozwoju lokalnego gminy Skąpe na lata 2008–2013 (Załącznik nr 1 do Uchwały nr XVIII/127/2008 Rady Gminy Skąpe z dnia 31 marca 2008 r.). Portal gminy Skąpe > Dokumenty strategiczne. skape.pl [on-line], 2011-08-10. s. 9. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-12)].
  10. ↑ a b Radosław E. Ziółkowski, Fortyfikacje Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego na terenie Gminy Skąpe [online], Portal gminy Skąpe > Informacje ogólne > Historia Gminy > Fortyfikacje MRU. skape.pl [on-line], 7 września 2011 [dostęp 2012-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-19].

Bibliografia

  • Publikacje prasowe
    • Wiktor Lemiesz. Kim był agent „1225”?. „Gazeta Lubuska – Magazyn”. Nr 113 (?), lata 80. XX w.  (Skan artykułu zawiera praca Sergiusza Jackowskiego Dzieje nad strumykiem – zob. s. 4 w przyp.).

Linki zewnętrzne

Gmina Skąpe
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie

Herb gminy Skąpe

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!