Chyszówki

Chyszówki

wieś
Pomnik na przełęczy Rydza-Śmigłego
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Dobra
Wysokość	785 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	683[2]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-643[3]
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0422942
Położenie na mapie gminy Dobra Chyszówki
Położenie na mapie Polski Chyszówki
Położenie na mapie województwa małopolskiego Chyszówki
Położenie na mapie powiatu limanowskiego Chyszówki
49°40′41″N 20°15′41″E[1]

Szkoła

Chyszówki (daw. Chyżówki^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Dobra^[5][6].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Powierzchnia wsi wynosi 10,43 km² i w 2015 r. zamieszkiwało ją 706 mieszkańców.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Chyszówki^[5]^[6]

części wsi

Biedówka, Do Jani, Do Sarysza, Drzyzgi, Gąsiory, Jany, Krawce, Lachy, Michałki, Moczarniki,Słuchanki, Słuchany, Smolenie, Ślimaki, Tokarzówka, Tracze, Trzopki, Turki, Wilki, Wojtówka, Wyrwichy, Zaświercze

Historia

Było to dawniej osiedle Jurkowa. Wieś powstała dzięki osadnictwu wołoskiemu. Pod koniec XIX wieku kiedy właścicielami okolicznych dóbr byli bracia Zwierzynowie, wieś liczyła ponad 600 mieszkańców. W niektórych opracowaniach wieś nazywana jest Chyżówki. Obie nazwy mają znaczenie kulturowe gdyż pochodzą od wołoskiego słowa chysza lub chyża oznaczającego zagrodę chłopską, długi dom. 23 listopada 1914 doszło w okolicach wsi do zwycięskiej walki pomiędzy wojskami polskich legionistów a szwadronem kawalerii rosyjskiej. Wojska polskie wieczorem otoczyły wroga i po zlikwidowaniu strażników wzięli do niewoli wielu Rosjan z Korpusu Kawalerii generała Dragomirowa przy praktycznie zerowych stratach własnych. Wydarzenie uczczono wystawieniem po wojnie okazałego krzyża. Na przełęczy co roku odbywają się uroczystości patriotyczne. Oficjalna nazwa przełęczy im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza miała miejsce w 1938. Ludność okoliczna jednak ma w zwyczaju określać to miejsce jako Dział. Latem 2010 roku zakończono budowę drogi łączącej Słopnice z Chyszówkami.

Demografia

Liczba ludności w latach 1998-2011
Źródło: Polskawliczbach.pl

Położenie i turystyka

Wieś położona jest w dolinie potoku Chyszówka na stromych zboczach wzniesień Beskidu Wyspowego, pomiędzy Łopieniem, a Mogielicą, głównie na południowych stokach przełęczy Rydza-Śmigłego oddzielającej te dwa duże masywy górskie.
Sąsiaduje z Jurkowem oraz Słopnicami. Zabudowania Chyszówek znajdują się na wysokości od 530 m n.p.m. (osiedle Biedówka, na granicy z Jurkowem) do 745 m n.p.m. (osiedle do Sarysza)^[7]. Z wysoko położonych i otwartych terenów wsi widoki na pobliski Ćwilin i Śnieżnicę, a z najwyższych rejonów wsi także na Pasmo Łososińskie, Cichoń, Ostrą, Modyń. Wieś ma duże walory turystyczne i letniskowe, a przebiegające przez nią szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie także dalszych zakątków Beskidu Wyspowego.

Na przełęczy Rydza-Śmigłego (700 m n.p.m.) w Chyszówkach znajduje się kamienny obelisk tego marszałka Polski przedwojennej, krzyż drewniany wystawiony w 1928 r. z fundacji Towarzystwa Młodzieży Polskiej oraz obelisk poświęcony żołnierzom AK, wystawiony we wrześniu 1998 roku.

Na terenie wsi znajduje się murowana kaplica pw. św. Józefa Robotnika, należąca do parafii w Jurkowie.

Szlak turystyczny

– z Dobrej przez Łopień, Przełęcz Rydza-Śmigłego, Mogielicę, Przełęcz Słopnicką, Cichoń, Ostrą, Skiełek do Łukowicy.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17068
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 158 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Dz.U. 1934 nr 64 poz. 536
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. GUS. Rejestr TERYT
7. Geoportal.gov.pl [online], geoportal.gov.pl [dostęp 2020-02-25]  (pol.).strona główna serwisu

Linki zewnętrzne

• Szlaki Turystyczne Małopolski
• Chyżówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 670 .

Chyszówki i panorama widokowa z Chyszówek