Chobienia (powiat lubiński)

Chobienia
wieś
Ilustracja
Zamek w Chobieni
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

lubiński

Gmina

Rudna

Wysokość

95 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

764[2]

Strefa numeracyjna

76

Kod pocztowy

59-340[3]

Tablice rejestracyjne

DLU

SIMC

0367166

Położenie na mapie gminy Rudna
Mapa konturowa gminy Rudna, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Chobienia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Chobienia”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Chobienia”
Położenie na mapie powiatu lubińskiego
Mapa konturowa powiatu lubińskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Chobienia”
Ziemia51°32′39″N 16°26′55″E/51,544167 16,448611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Historyczny herb miasta Chobienia (do 1945) oraz gminy Chobienia (1945-1954)
Kościół św. Piotra i Pawła
Przeprawa promowa w Chobieni
Pomnik żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej

Chobienia (niem. Köben an der Oder[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lubińskim, w gminie Rudna na lewym brzegu Odry między Ścinawą a Głogowem. Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską przed 1303 rokiem, zdegradowana w 1945 roku[5].

W latach 1945–1954 siedziba władz gminy Chobienia. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Chobienia. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.

W Chobieni znajdują się: Szkoła Podstawowa z halą sportową, Chobieński Ośrodek Kultury, biblioteka, Ośrodek Zdrowia, Bank Spółdzielczy, Ochotnicza Straż Pożarna z remizą, kompleks rekreacyjno-sportowy z kortami, bieżnią i deszczowanym boiskiem (nawierzchnia trawiasta), sala widowiskowa z zapleczem gastronomicznym, sześć stawów, przystań kajakowa.

Demografia

Liczba mieszkańców w roku 1322 wynosiła 800, w roku 1939 – 1650, w 2011 – 764[2]

Toponimia

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Cobonam[6][7]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Kobena[8].

Historia

Nazwa Chobienia w roku 845 była wymieniona przez kronikarza Geografa Bawarskiego wśród dwudziestu innych grodów słowiańskiego plemienia Dziadoszan. Fakt ten dowodzi, że już w IX w. była znaczącym ośrodkiem osadniczym. Gród plemienny w Chobieni zbudowano około roku 850 i porzucono na przełomie IX/X w[9]. Prawa miejskie nadał osadzie książę Henryk Brodaty w roku 1238. W roku 1259 istniał już w Chobieni kościół. Chobienia jako miasto występuje w dokumentach z lat 1303 i 1305. W czasach średniowiecznych funkcjonowała tu faktoria solna. W XIV i XV w. właścicielami ziemi w Chobieni był kościół, książę, szlachta, zamek i wójt. Większość dóbr należało do hrabiego Georga von Kottwitz[10][11], który w XVI w. przebudował zamek, kupił od kolegiaty głogowskiej przeprawę promową i podporządkował sobie chobieńskich mieszczan. Był fundatorem przebudowy kościoła parafialnego pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Kazał wybudować wodociąg mający źródło na zachodnich wzgórzach miasta. Dla miejscowych dzieci założył szkołę łacińską, a dla biednych, chorych i zniedołężniałych – szpital i przytułek. Za czasów jego panowania powstał w Chobieni cech zrzeszający 15 rolników, co było ewenementem na skalę europejską[12]. Cech ten – mający własny statut i własną pieczęć – był pierwszym związkiem chłopów w Niemczech. W tych latach do Chobieni przybył Johann Heermann, który kierował protestancką parafią przez 27 lat (1611-1638). W okresie wojny trzydziestoletniej miasto spłonęło i zostało doszczętnie splądrowane. W roku 1772 pożar zniszczył kościół, szkołę parafialną i plebanię. Począwszy od połowy XVII w. dobra chobieńskie często zmieniały właścicieli. Po I wojnie światowej wskutek hiperinflacji Chobienia miała własną walutę zastępczą (notgeld) z panoramą miasta na awersie[13]. W rynku były dwa duże hotele, dwa kościoły, ratusz i kawiarnia. Funkcjonowały też trzy szkoły (ewangelicka, katolicka i prywatna), straż pożarna, drukarnia, tartak i zakład komunalny – życie miasta i jego obywateli ukazywała wydawana trzy razy w tygodniu Chobieńska Gazeta Odrzańska. Po ucieczce części Niemców przed nadciągającym frontem tereny te zostały niemal całkowicie wyludnione. Chobienia została zdobyta w styczniu 1945 – była wówczas zniszczona w 50%. W roku 1984 rozebrano stację PKP. W roku 2009 przebudowana została centralna część Rynku, umieszczono w nim nową fontannę (w miejscu dawnego kościoła ewangelickiego).

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:

  • obręb starego miasta, z końca XIV w.
  • kościół parafialny pw. śś. Piotra i Pawła, gotycki, wzniesiony w XVI w., XVIII w.; we wnętrzu chrzcielnica z 1587 r. oraz dwa nagrobki z XVII w.
  • zespół zamkowy, z XV-XIX w.
  • kościół ewangelicki na planie ośmiokąta, dwupiętrowy. Wewnątrz znajdował się obraz z portretem Johanna Heermanna. Wybudowany w roku 1769. Zniszczony w 1945 r. i wyburzony w 1963 r. Na jego fundamentach w latach 70. XX wieku wybudowano fontannę. Dziś w tym miejscu stoi nowa podświetlana fontanna
  • ratusz, wybudowany przed rokiem 1418. Zniszczony w 1945 r. i wyburzony w 1963 r.
  • kamieniczki w rynku z XVIII wieku
  • fontanna na rynku istniejąca do 1960 r.
  • ruiny kościoła św. Idziego, wzmiankowanego w 1300 r., znajdujące się obecnie na terenie cmentarza. Do dziś zachowało się kamienne epitafium przedstawiające Heinricha von Sacka z Radoszyc i jego żonę Katarzynę. Nad epitafium wmurowano kamienny krzyż określany czasem jako krzyż pokutny. Stwierdzenia takie nie mają jednak oparcia w żadnych dowodach i ukute są wyłącznie na nieuprawnionym, błędnym założeniu, że wszystkie kamienne monolitowe krzyże, nieznanego wieku i pochodzenia, są krzyżami pokutnymi[15].
  • grodzisko z położone ok. 2 km na północ od Chobieni, w miejscu grodu plemienia Dziadoszan zbudowanego około 860 roku i opuszczonego na przełomie IX/X wieku[9].
  • zagadkowy cmentarz za miastem z napisem nad bramą: Eingang in Ruhe (wejście w spokój)
  • pomnik żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej, w latach 1945-1995 zamurowany pomnikiem Armii Radzieckiej. Dziś w stanie nienaruszonym stoi na terenie dawnego cmentarza niemieckiego
  • sieć bunkrów niemieckich z okresu II wojny światowej

Przyroda

Użytek ekologiczny Naroczycki Łęg z mozaiką lasów łęgowych, olsu, boru sosnowego, zbiorowisk zaroślowych oraz starorzeczy. Występuje tu unikalna flora i fauna:

Wspólnoty wyznaniowe

Chobienia w literaturze

Do Köben trafiają w październiku 1939 r. bohaterowie powieści R. Mroza "Parabellum" (tom II) "Horyzont zdarzeń": Stanisław Zaniewski i Maria Herensztad, podczas ucieczki z Rawitsch[18].

Osoby związane z Chobienią

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 15699
  2. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 145 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  5. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 24-25.
  6. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
  7. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
  8. ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 177. ISBN 978-83-910595-2-4.
  9. ↑ a b Felix Biermann, Andreas Kieseler, Dominik Nowakowski, Grodzisko plemienne w Chobieni gm. Rudna w świetle badań archeologicznych 2010 r., [w:] Krystian Chrzan, Krzysztof Czapla, Sławomir Moździoch, Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, Wrocław-Głogów 2014, s. 269-334 [dostęp 2019-01-22] (pol.).
  10. ↑ Jarosław Kuczer. 2004. Znaczenie rodu von Kottwitz w enklawie chobieńskiej w latach 1477-1638. Studia Zachodnie 7, Uniwersytet Zielonogórski, s. 75-87.
  11. ↑ Köben unter den Herrn von Kottwitz 1477-1638. (Chobienia za czasów rodziny Kottwitz 1477-1638). Von Graf Wolfgang von Saurma aus Köben. Druck und Verlag: Bernhard Uphoff & Co., Köben 1923, 48 stron.
  12. ↑ Krzysztof Próchnicki. Szkice do dziejów Chobieni. W: Rudna. Ilustrowana monografia gminy. Red. Stanisław Tokarczuk. Lubin 2010, s. 83-106. ISBN 83-86665-10-6.
  13. ↑ Heinz-K. Backhaus, Luzia Günther. Köben an der Oder. Unsere Heimatstadt im Bild. Herausgeber Richard Hoppe, Selbstverlag des Steinauer Heimatboten, Wiesbaden 1984 (174 fotografii).
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 109. [dostęp 2012-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  15. ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki. Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu. „Pomniki Dawnego Prawa”. 11-12 (wrzesień-grudzień 2010), s. 32-37, 2010. 
  16. ↑ Dekanat legnicki [online], cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12].
  17. ↑ Parafia Świętych Piotra i Pawła w Chobieni [online], diecezja.legnica.pl [dostęp 2023-06-12].
  18. ↑ R. Mróz, Horyzont zdarzeń, Instytut Wydawniczy Erica, Warszawa 2014, s. 47 i nast.

Bibliografia

  • Emil Tschersich. Geschichte der Stadt Köben a. O. (Historia miasta Chobienia nad Odrą). Druck und Verlag: Bernhard Uphoff & Co., Köben 1928, 88 stron.
  • Kaletyn T., Grodzisko wczesnośredniowieczne w Chobieni, pow. Wołów, „Wiadomości Archeologiczne”, t. 31, 1965, s. 280.

Linki zewnętrzne

Gmina Rudna
Wsie
Integralne
części wsi
  • Naroczyce-Górki
  • Naroczyce-Kolonia
  • Rozłogi

Powiat wołowski (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945-75)
Gminy wiejskie
(1945-54 i 1973-75)
Gromady (1954-72)

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!