PROFILBARU.COM

Chaleda Zia
খালেদা জিয়া
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1945 ; Dinadźpur
	Premier Bangladeszu
Okres	od 20 marca 1991; do 30 marca 1996
Przynależność polityczna	Nacjonalistyczna Partia Bangladeszu
Poprzednik	Moudud Ahmed
Następca	Muhammad Habibur Rahman
	Premier Bangladeszu
Okres	od 10 października 2001; do 29 października 2006
Przynależność polityczna	Nacjonalistyczna Partia Bangladeszu
Poprzednik	Latifur Rahman
Następca	Iajuddin Ahmed
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Wiadomości w Wikinews

Chaleda Zia, beng. খালেদা জিয়া (ur. 15 sierpnia 1945 w Dinadźpur) – bengalska polityk, dwukrotna premier Bangladeszu (1991–1996 i 2001–2006).

Od 1984 liderka konserwatywnej Nacjonalistycznej Partii Bangladeszu (BNP). Wdowa po działaczu niepodległościowym i prezydencie kraju Ziaur Rahmanie.

W 2006 roku, Forbes umieścił Chaledę Zia na 33. miejscu w rankingu najbardziej wpływowych kobiet świata^[1].

Życiorys

Chaleda Zia urodziła się w prowincji Radźszahi. Jej rodzina pochodziła z Pheni (jednej z południowych prowincji Bangladeszu), a rodzicami byli Iskandar Majumder i Taiyaba Majumder. W 1960 roku zdała egzamin maturalny, a następnie uczęszczała do Surendranath College w Dinadźpur^[2].

W 1960 jako 15-latka została wydana za mąż za Ziaur Rahmana, późniejszego prezydenta Bangladeszu, z który miała dwóch synów. W 1965 przeniosła się do Pakistanu Zachodniego wraz z mężem, który służył jako oficer podczas wojny indyjsko-pakistańskiej. W marcu 1969 roku para przeniosła się z powrotem do Pakistanu Wschodniego^[3].

Po nieudanym zamachu stanu i zamordowaniu jej męża w 1981, zaangażowała się w działalność polityczną, zostając początkowo wiceprzewodniczącą założonej przez Rahmana Nacjonalistycznej Partii Bangladeszu, a w 1984 objęła przywództwo partii. W czasie dyktatury Husseina Mohammada Ershada w latach 80., Khaleda była wielokrotnie aresztowana^[2].

Po upadku Ershada i wygranych przez BNP wyborach w 1991, została desygnowana na premiera. Mimo wygranej w wyborach parlamentarnych w 1996 nie udało jej sie sformować rządu i zrezygnowała ze stanowiska, zostając liderką opozycji. W wyborach w 2001 ponownie zdobyła władzę w koalicji z mniejszymi partiami nacjonalistycznymi i islamskimi. Zakończyła urzędowanie w 2006. Zasiadała w parlamencie krajowym do bojkotu wyborów w 2014^[2].

W styczniu 2007 roku w Bangladeszu ogłoszono stan wyjątkowy, a władzę przejął rząd wspierany przez armię. We wrześniu tegoż roku Khaleda została aresztowana pod zarzutem korupcji i spędziła rok w areszcie. W 2014 postawiono jej zarzut sprzeniewierzenia funduszy przeznaczonych na cele charytatywne^[2]. W 2017 policja przeprowadziła przeszukanie dom Zii pod kątem "antypaństwowych" dokumentów^[4].

W lutym 2018 została skazana za korupcję na 5 lat więzienia, a w październiku tego samego roku, w dwóch innych procesach, usłyszała wyrok 10 i 7 lat pozbawienia wolności. Mimo pogarszającego sie stanu zdrowia (Zia ma chorować na cukrzycę, chorobę serca i marskość wątroby, ponadto porusza się na wózku inwalidzkim), władze więzienia odmawiały jej dostępu do specjalistycznego leczenia w Londynie. 25 marca 2020 została zwolniona z zakładu karnego na czas leczenia w szpitalu w Dhace, a tryb odbywania kary został zmieniony na areszt domowy^[5]^[6]^[7].

Zia zaprzeczyła prawdziwości zarzutów, określając wytoczone procesy polityczną zemstą jej rywalki Sheikh Hasiny^[8]. Amnesty International wyraziła zaniepokojenie nierespektowaniem prawa do rzetelnego procesu sądowego^[9]. Ponadto Departament Stanu USA w raporcie na temat przestrzegania praw człowieka z 2022 wyraził wątpliwości co do rzetelności postępowania sądowego^[10].

Po rezygnacji i ucieczce z kraju premier Sheikh Hasiny, została w sierpniu 2024 decyzją prezydenta Mohammeda Shahabuddina zwolniona z odbywania kary w trybie aresztu domowego. W pierwszej wypowiedzi po uwolnieniu wezwała rodaków do odbudowy demokratycznego Bangladeszu i wyraziła poparcie dla studenckiego ruchu protestujących^[11]^[12].