Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bielsku Podlaskim

Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Preczystieńska Cerkow
Zabytek: nr rej. A-38 z dnia 29.10.1966.
konkatedra
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Miejscowość

Bielsk Podlaski

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

warszawsko-bielska

Katedra

od 1951

Wezwanie

Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy

Wspomnienie liturgiczne

8/21 września;
2. niedziela czerwca (Bielskiej Ikony Matki Bożej)

Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne ikony

Bielska Ikona Matki Bożej

Położenie na mapie Bielska Podlaskiego
Mapa konturowa Bielska Podlaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy”
Położenie na mapie powiatu bielskiego
Mapa konturowa powiatu bielskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy”
Ziemia52°46′03,4″N 23°11′43,0″E/52,767611 23,195278

Cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy (Preczystieńska)prawosławna cerkiew konkatedralna i parafialna w Bielsku Podlaskim. Należy do dekanatu Bielsk Podlaski diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Świątynia znajduje się przy ulicy Jagiellońskiej.

Historia

Pierwszą świątynię pod tym wezwaniem w Bielsku można odnosić prawdopodobnie do świątyni zniszczonej wraz z bielskim grodem w czasie najazdu tatarskiego w 1240. Przed 1289 książę włodzimierski Włodzimierz Wasylkowicz dla odbudowanej już cerkwi przekazał swój dar „w postaci ksiąg i ikon” o czym wspomina wzmianka z Latopisu Halicko-Wołyńskiego.

Następna wzmianka o cerkwi pod tym samym wezwaniem pochodzi z II połowy XV w., gdy księżna Wassa ufundowała cerkiew zamkową. Wassa zmarła przed 1484 i ciało fundatorki zostało pogrzebane pod prezbiterium cerkwi. Decyzja Aleksandra Jagiellończyka z 1506 o przeniesieniu świątyni z Góry Zamkowej na Stare Miasto (dzisiaj ulica Jagiellońska) została zrealizowana dopiero w 1562 i wtedy wzniesiono ją na nowo[1]. Wraz z cerkwią zostało uroczyście przeniesione i ciało fundatorki, księżnej Wassy.

W 1596 cerkiew stała się świątynią unicką[1]. W 1637 wzmiankowano, że cerkiew jest zrujnowana i są czynione starania by ją wyremontować. W 1727 r. wzmiankowano jako obiekt w złym stanie[1].

Obecnie istniejąca cerkiew wzniesiona została w XVII w. lub w 1774 r. podczas generalnego remontu[1] i jest najstarszą drewnianą świątynią w mieście. W 1790 dobudowano aneks do prezbiterium mieszczący boczny ołtarz św. Anny[1]. W 1839 (w myśl ustaleń synodu połockiego) władze rosyjskie odebrały cerkiew unitom i przekazały prawosławnym. W 1875 i 1932 r. przeprowadzono remont. W 1944 r. częściowo uszkodzona w wyniku bombardowania[1].

Świątynię remontowano w latach 1944, 1968 i ostatnio w 2001–2006[1]. Cerkiew od 1951 pełni funkcję drugiej katedry biskupiej diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

20 sierpnia 2016 świątynię odwiedził patriarcha antiocheński Jan X[2], a 21 września 2018 r. – patriarcha aleksandryjski Teodor II[3].

Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 29 października 1966 pod nr A-38[4].

Architektura

Budowla drewniana, zrębowa, szalowana, na planie wydłużonego prostokąta, z zamkniętym prosto prezbiterium i prostokątną zakrystią. Trójnawowa z wieżą frontową. Oddzielnie stojąca dzwonnica jest również konstrukcji zrębowej. Do 1968 r. nad dachem wznosiła się jeszcze barokowa wieżyczka na sygnaturkę z XVIII wieku, ujęta na narożach wolutowymi spływami[1]. W 2001 r. dobudowano aneks po stronie południowej prezbiterium[1]. W 2002 wymieniono zabytkowe hełmy na nowe (o cebulastym kształcie) oraz dobudowano nową kopułę nad częścią ołtarzową. W 2003 roku wymieniono oszalowanie[1].

W cerkwi znajduje się – uważana za cudowną – Bielska Ikona Matki Bożej.

Galeria

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Powiat Bielski (tekst), Seria Nowa, Tom XII, Zeszyt 4, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2019, s. 33
  2. Oficjalna strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Patriarcha Antiochii Jan X w Bielsku Podlaskim [dostęp: 20.08.2016.]
  3. ks. Paweł Zabrocki: Patriarcha Teodor w Bielsku Podlaskim. orthodox.pl, 21 września 2018. [dostęp 2018-09-24].
  4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!