Bóg i palingeneza, część pierwsza, krytyczna (niem.Gott und Palingenesie) – praca filozoficzna autorstwa Augusta Cieszkowskiego wydana w Berlinie w 1842 w języku niemieckim. Polski przekład ukazał się w Poznaniu w 1912[1]. Dzieło w bezpośredni i krytyczny sposób odnosi się do idealizmu absolutnego oraz wprost postuluje częściowy zwrot ku religijnemu ujmowaniu rzeczywistości, zajmując stanowisko we współczesnej debacie nad dorobkiem heglizmu[2].
Rozprawa stanowiła polemikę z cyklem wykładów, które wygłosił w 1840 w Berlinie przyjaciel autora, Karl Ludwig Michelet. Dotyczyły one osobowości Boga oraz nieśmiertelnościduszy. Cieszkowski odnosił się do sporów, jakie miały miejsce w ówczesnej filozofii i spekulatywnej teologii niemieckiej, sytuując się w obrębie prawicy niemieckiej filozofii i nazywając swe poglądy "absolutnym spirytualizmem"[1].
Dzieło broni koncepcji Boga osobowego i takiej samej nieśmiertelności duszy. Stoi w opozycji do poglądów Ludwiga Feuerbacha i jego środowiska. Michelet stał tu na pozycji pośredniej, a Cieszkowski widział w nim wyznawcę heglistycznej absolutyzacji tego, co ogólne (m.in. panteistę). Obrona jednostkowości ludzkiej wymagała według autora zakotwiczenia człowieka w będącej absolutem osobowości Boga. Transformacja od naturalistycznego panteizmu do idei indywidualności nastąpiła w starożytności. W epoce chrześcijańskiej (pojęcia z Prolegomenów do historiozofii) nastał czas idealizmu: ruchu od idei podmiotowości (teistycznej koncepcji transcendentnego Boga osobowego) do nowoczesnego panteizmu idealistycznego wyrażonego w heglizmie. Celem Cieszkowskiego było pojednanie obu tych stanowisk. W zakresie nieśmiertelności duszy uznawał nieśmiertelność osobowości, natomiast negował nieśmiertelność indywidualności i podmiotowości[1].
Swoją doktrynę ezoteryczną opartą na idei metempsychozy rozwinął autor w drugiej części traktatu, która została zniszczona przez Zygmunta Krasińskiego, prawdopodobnie w obawie przed rewizją. Została ona utrwalona przez Micheleta w książce Die Epiphanie der Ewigen Persönlichkeit des Geistes (pol. Epifania wiecznej osobowości ducha[2]) wydanej w Berlinie w 1852, w której zreferował on poglądy swojego "wschodniego przyjaciela Teleofanesa"[2]. Nieśmiertelność miała według Cieszkowskiego należeć się tylko tym, którzy swoimi czynami i duchem wytworzyli sobie osobowość, a może to nastąpić dopiero po szeregu wcieleń, charakteryzujących się stopniowym postępem. Jest ona zatem stanem, który trzeba sobie samemu wywalczyć. Owocem walki i pracy ma być miejsce w Chórze Błogosławionych, uczestniczenie w nieskończonym życiu Absolutu. Ten, kto niczego w życiu nie dokonał znajdzie się w piekle zatracenia, gdzie jego dusza zostanie ostatecznie unicestwiona[1].
Przypisy
↑ abcdAndrzej Wawrzynowicz (red.), Spór o mesjanizm. T. 2: Recepcja krytyczna, Klasycy Polskiej Nowoczesności, Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, 2017, s. 299-301, ISBN 978-83-62609-46-8
↑ abcKrystian Pawlaczyk, Rola Boga i palingenezy w kształtowaniu się poglądów filozoficznych Augusta Cieszkowskiego, w: Przegląd Religioznawczy, nr 3(273)/2019, s. 97, ISSN 1230-4379
Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!
.jpg)
