Miasto jest lokalnym centrum przemysłowym, a ze względu na dogodne położenie i możliwości transportowe, również regionalnym centrum logistycznym, siedzibą regionalnych centrów dystrybucyjnych takich firm jak m.in. Argos, Wincanton (Somerfield), Robert Wiseman & Sons Ltd. Stanowi zaplecze ekonomiczne dla siedziby władz hrabstwa – Taunton. Siedziba okręgu wyborczego.
Według danych na rok 2011 miasto zamieszkiwało 35 886 osób[4].
Nazwa
Pierwszy człon nazwy miasta, bridg- pochodzi od starogermańskiego brigg oznaczającego nadbrzeże, natomiast water to zniekształcona forma imienia Waltera Douaia, księcia normandzkiego[5]. Istnieje również wersja etymologiczna mówiąca o moście wybudowanym przez Waltera[6].
Położenie miasta na mapie fizycznej południowo-zachodniej Anglii
Miasto położone jest w południowo-zachodniej Anglii, w rozległej niecce między wzgórzami Quantock z południa i Mendip z północnego zachodu, na równinie Somerset Levels, w jej północno-zachodniej części. Przez miasto przepływa rzeka Parrett, ulegająca silnym pływom oceanicznym z pobliskiego Kanału Bristolskiego. Jest jedną z siedmiu rzek w Anglii ulegających pływom morskim[8]. Dlatego rzeka płynie każdego dnia w dwóch kierunkach – w porze odpływu do ujścia i w głąb lądu podczas przypływu. Różnica w poziomie wód sięga od pół do trzech metrów[9]. Dokładne informacje łącznie z godzinami pływów znaleźć można na tablicy przy moście miejskim. Obecnie rzeka ujęta jest planem przeciwpowodziowym[10]. Rzeka połączona jest z inną rzeką Somersetu, Tonekanałem Bridgwater – Taunton o długości 23 km, wybudowanym w 1827 w celu połączenia wodnego między kanałemLa Manche a Kanałem Bristolskim. Obecnie kanał nie ma znaczenia nawigacyjnego, wykorzystywany jest wyłącznie do celów rekreacyjnych[11].
Tak jak reszta hrabstwa i regionu South West England, klimat Bridgwater jest wilgotniejszy i łagodniejszy niż w pozostałej części Anglii. Średnia roczna temperatura wynosi 10 °C i wykazuje wahania zarówno dobowe, jak i zależne od pory roku, ale z powodu łagodzącego wpływu morza odchyłki są znacznie mniejsze niż w pozostałej części kraju. Najzimniejszym miesiącem w mieście jest styczeń, gdy temperatura waha się między 1 a 2 °C. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień z temperaturą 21 °C[12].
Południowo-zachodnia część Anglii ulega działaniom Wyżu Azorskiego, który zwłaszcza latem rozszerza stąd swe działanie na obszary znajdujące się na północ hrabstwa. Wpływowi temu podlega również hrabstwo Sedgemoor i Bridgwater. Wskutek konwekcyjnego ruchu powietrza tworzą się chmury, redukując nasłonecznienie, zwłaszcza na obszarze przyległym do wzgórz Quantock Hills. Roczna liczba godzin słonecznych w mieście wynosi 1600[13].
Opady występują w relacji z niżami i konwekcją. Większość opadów występuje jesienią i ma związek z Niżem Atlantyckim Średni opad roczny wynosi 787 milimetrów[14]. W mieście śnieg jest prawdziwą rzadkością, rocznie występuje tu od 1 do 3 dni z pokrywą śnieżną, często bywają bezśnieżne zimy[15][16]. Największą prędkość wiatru notuje się od listopada do marca. Przeważają wiatry z południowego zachodu i – co specyficzne dla miasta, z północy, od strony wzgórz Mendip[17].
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
rok
temp max. °C
7,9
8,0
10,2
12,2
15,6
18,3
20,7
20,5
17,8
14,2
10,8
8,8
13,8
temp min. °C
1,9
1,8
3,0
3,6
6,2
8,8
10,9
10,8
9,0
6,7
4,1
2,9
5,8
opad mm
123,6
87,6
80,6
66,3
62,6
58,7
43,4
66,5
85,4
108,6
106,6
128,7
1018,6
Temperatury minimalne, maksymalne i średnie opad miesięczne w latach 1971–2000 w Nettlecombe pod Bridgwater[18].
Historia
Fabryka Royal Ordnance Factory w Bridgwater produkowała amunicję podczas II wojny światowejMapa Bridgwater z roku 1946Historyczność miasta podkreślana jest na każdym kroku
Wieki średnie
Najstarsze udokumentowane informacje na temat miasta sięgają roku 800, następnie zostało ono wzmiankowane w Domesday Book (1086). W 1200 miasto uzyskało status gminy (borough), miało prawo wybudować most i zamek miejski – przywileje te nadał miastu Henryk II Plantagenet. Wybudowany w jego czasach zamek przetrwał do czasów dyktatury Olivera Cromwella[19].
W związku z częstymi wylewami rzeki Parrett, spowodowanymi pływami, wybudowano fosę miejską o szerokości 20 metrów, gromadzącą wodę w okresach przypływów i chroniącą śródmieście. Za czasów Henryka III miasto uzyskało dalsze przywileje handlowe i stało się siedzibą gildii[20].
Czasy nowożytne
W roku 1487 król Henryk VIII złożył deklarację mieszkańcom miasta, że Bridgwater będzie hrabstwem z własnymi prawami[21]. W XVII wieku, po nieudanej próbie zburzenia siedziby parlamentu brytyjskiego, w kraju powstała tradycja obchodzenia rocznicy zamachu fajerwerkami. W Bridgwater pokazy pirotechniczne dają początek brytyjskiemu karnawałowi. W 1645 miasto ucierpiało w walkach podczas dyktatury Cromwella i związanej z nią wojny domowej. Kilkadziesiąt lat później, w 1685, Bridgwater stało się miejscem rebelii Monmoutha. Książę Monmouth ogłosił się samozwańczym królem Anglii, a uroczystość koronacyjna odbyła się na centralnym placu miasta, Cornhill Square. Oddziały Monmoutha ruszyły niezwłocznie na podbój Bristolu i Bath. Operacja nie udała się i po ostatecznej klęsce w bitwie o Sedgemoor[22] (1685) Monmouth został stracony w londyńskiej Tower. Bitwa została stoczona pod niedaleką wsią Westonzoyland i uważana jest za ostatnią bitwę w Anglii rozegraną w uzgodnionym przez obie strony miejscu i czasie[23]. W tym czasie na znaczeniu zyskuje port w Bridgwater, jako część portu bristolskiego, zajmujący się głównie sprowadzaniem wina z Francji[5]. jako pierwsze miasto w Anglii, Bridgwater wystąpiło w roku 1785 z petycją o zniesienie niewolnictwa[21]. Wraz z rozwojem techniki w XVIII-XIX wieku Bridgwater zyskało na znaczeniu jako miasto przemysłowe, ze szczególnym nastawieniem na przemysł mineralny. Powstały doki miejskie, wkrótce też uzyskało ono połączenie kolejowe z Bristolem i Londynem w ramach tzw. Grand Western Railway. Rozwinął się przemysł mineralny i cegielnictwo, w XIX wieku produkowano tu na szeroką skalę dachówki.
Historia najnowsza
Koniec dziewiętnastego stulecia i początek dwudziestego to przyśpieszenie industrializacji kraju, które co prawda nie uczyniło z Somersetu regionu przemysłowego, ale ugruntowało pozycję Bridgwater jako jednego z najważniejszych centrów przemysłowych hrabstwa. Bridgwater stało się dużym skupiskiem proletariatu, toteż nie oszczędziły go fale strajków z 1890 i 1926 roku. Zwłaszcza ten drugi, 3 maja przebiegał gwałtownie i został siłą zdławiony przez policję[24]
W pierwszych dniach II wojny światowej miasto żywiołowo odpowiedziało na apel premiera o przyjmowanie żon i dzieci zmobilizowanych żołnierzy. Miasto przyjęło 6500 matek i dzieci, z czego aż 1000 w pierwszym tygodniu po apelu[21]. Na apel uprawiania działek i hodowania królików Dig for Victory w mieście powstało 400 nowych działek[21]. Bitwa o Anglię obeszła się z miastem stosunkowo łagodnie: miasto przeżyło trzy poważne naloty – 1 sierpnia, w nocy z 24 na 25 sierpnia i 1 października 1940. Efektem bitwy powietrznej na terenie miasta były 263 zrzucone bomby, 1638 uszkodzonych budynków i 4 zestrzelone samoloty wroga[21]. Już na początku wojny w północno-zachodniej części miasta, na granicy z wsią Woolavington lokalizowano ROF Bridgwater, znaną również jako ROF 37, fabrykę środków wybuchowych i amunicji. Produkowano tu heksogen[25], wówczas nowoczesny środek wybuchowy, jeszcze w fazie eksperymentalnej. Na potrzeby fabryki wybudowano nawet sztuczną rzekę Huntspill[26].
Do lat 50. XX wieku miasto znane było jako ośrodek wikliniarstwa. Przemysł ten upadł wraz z osuszeniem bagien Sedgemoor. Upadła również jedna z większych angielskich cegielni. Miasto ponownie zyskało na znaczeniu podczas rewolucji logistycznej lat 70., będąc miejscem do obsługi regionalnych centrów dystrybucyjnych wielkich firm.
Demografia, oświata i nauka
Według danych na rok 2001 Bridgwater zamieszkiwało 36 563 osób[4]. Najwięcej ludności, bo 29,6% znajduje się w wieku produkcyjnym. Dokładniej proporcje między poszczególnymi grupami wiekowymi ilustruje poniższa tabela (dane na rok 2001):
Wiek
udział procentowy
0-15
20,6
16-24
14,0
25-44
29,6
45-emeryt.
17,4
wiek emeryt.
18,3
Profil ludności miasta, charakterystyczny dla regionów wiejskich w Anglii, przedstawia poniższa tabela[27].
W Bridgwater znajduje się dziewięć szkół podstawowych, pięć średnich oraz trzy specjalne. W mieście działa college, przekształcony z dawnej szkoły politechnicznej, w którym kształci się, zarówno na kursach stałych, jak i wieczorowych i zaocznych, 20 000 studentów rocznie[29]. Obecnie oferuje kształcenie nie tylko w kierunkach technicznych, ale ogólnokształcącym i humanistycznym.
kościół Armii Zbawienia (znany mieszkańcom z corocznych koncertów kolęd)
kościół metodystów
Kultura, wydarzenia i imprezy
Podczas karnawału w BridgwaterPomnik upamiętniający sztuczne ognie w Bridgwater
Bridgwater jest centrum kulturalnym dystryktu Sedgemoor w hrabstwie Somerset. Największym ośrodkiem organizacyjnym i wystawowym jest dom kultury Bridgwater Arts Centre, działa od roku 1946 i koordynuje życie kulturalne miasta. Gościł po raz pierwszy po wojnie Congrès international d’architecture moderne[34]. Dla młodzieży stworzono, częściowo za miejskie pieniądze, klub Engine Room, prowadzący działalność kulturalną i edukację techniczną (w tym internetową). Miasto posiada bibliotekę, działającą od 1906 roku[35].
Południowa i południowo-zachodnia Anglia mają swój specyficzny rodzaj rozrywki – karnawały. O ile na południu odbywają się one w sierpniu (np. karnawał w Ryde), w Somersecie ich największe nasilenie przypada na listopad, a wiąże się je tradycyjnie ze Spiskiem Prochowym. Karnawał w Bridgwater odbywa się zawsze w pierwszy piątek listopada bądź piątek przed 5 listopada – dniem Guya Fawkesa i uważany jest za największy karnawał Anglii[36]. Odbywa się cyklicznie jako stałe święto od roku 1880 i pod tym względem ustępuje tylko karnawałowi w Ryde na Wyspie Wight[37]. W święcie biorą udział lokalne szkoły tańca, całość polega na przejściu korowodu karnawałowego, najczęściej na specjalnie na tę okoliczność przygotowywanych platformach. Impreza corocznie gromadzi ok. 20 000 widzów i jest jedną z największych cyklicznych imprez południowo-zachodniej Anglii. Po inauguracji w Bridgwater w następnych dniach karnawał przenosi się do innych miast dystryktu Sedgemoor – Highbridge, Burnham-on-Sea i North Petherton. Podczas karnawału prowadzi się zbiórkę pieniędzy na cele dobroczynne – w roku 2007 zebrano 28 000 funtów[38].
Karnawałowi towarzyszy corocznie Squib Parade – pokaz sztucznych ogni w stylu osiemnastowiecznym (po angielsku zwanych Squib). Odbywa się on na zakończenie karnawału, a udział w nim bierze ok. 200 osób[39]. Dwustu uczestników, zwanych squibbers bądź squib marshals tworzy dwuszereg wzdłuż ulicy High Street i odpala specjalnie na ten dzień przygotowane pochodnie, wykonane według osiemnastowiecznej receptury. W centrum miasta znajduje się pomnik Squibbersa.
Inne wydarzenia
Targ zwierząt Odbywa się corocznie od początku XVI wieku i uważany jest za jeden z najstarszych w Anglii[40]. Dawniej handlowano tu końmi, obecnie dominują mniejsze zwierzęta – kucyki i osły. Impreza odbywa się tradycyjnie w trzeci czwartek września, w okolicy dnia św. Macieja. Wydarzeniu towarzyszy weekendowy festyn i dni miasta.
Corocznie w lipcu ma miejsce Someset Art Week – największe wydarzenie kulturalne miasta. Towarzyszą mu wystawy, koncerty i niewielkie imprezy publiczne.
Architektura i zabytki
Pomnik pamięci ofiar wojnyHaygrove School
Choć miasto znane jest ze średniowiecza, niewiele ostało się w nim z architektury XVIII wieku i późniejszej. Po przebudowie w XVIII wieku, centrum zaczęło kształtować się na nowo. Największe piętno na wyglądzie śródmieścia wywarł wiek XIX[41]. Architektura obiektów przemysłowych ukształtowała się pod koniec XIX wieku[41]. Dwudziesty wiek nie zaszkodził wiktoriańskiemu wyglądowi śródmieścia, a miasto rozwija się głównie na peryferiach, bez ingerencji w centralną część. Najwyższy budynek miasta, jedyny wieżowiec, liczy dziewięć pięter, przeważa budownictwo do 25 metrów.
Budownictwo sakralne
Najważniejszym budynkiem sakralnym miasta – i jednym z najstarszych – jest czternastowieczny kościół św. Marii Magdaleny. Kościół w tym miejscu był już w średniowieczu, obecna budowla pochodzi z początków XIV wieku. Kościół ma strzelistą, smukłą sylwetkę z charakterystyczną smukłą wieżą o wysokości 52 metrów[42]. Kościół uznany został za zabytek klasy I. Według legendy, z wieży budowli Monmouth obserwował swych wrogów przed ostatecznym atakiem[43][44].
Innym zabytkiem sakralnym jest anglikański kościół św. Jana Chrzciciela (bud. 1843), arch. John Brown.
Budownictwo świeckie
Na Bath Street, u wylotu miasta, położony jest dworek Sydenham Manor House, najważniejszy świecki zabytek miasta, klasy II. Wybudowany w XIV wieku, odrestaurowany w roku 1613[45]. Nieudostępniony do zwiedzania, większość znajdujących się w nim cennych obiektów jest obecnie w muzeum miejskim[41].
Na przedmieściu, w Goathurst znajduje się osiemnastowieczny dworek Halswell House, wybudowany w XVIII wieku w stylu klasycystycznym. Otoczenie zawiera również elementy z tego okresu, m.in. łuk w stylu rzymskim. Podczas II wojny światowej mieścił się tu krótko obóz jeniecki. Dworek znajduje się w rękach prywatnych, częściowo udostępniony do zwiedzania[46].
Najważniejszym pomnikiem miasta, na centralnym miejscu u zbiegu Fore Street i High Street jest pomnik Roberta Blake’a, wybudowany w roku 1900[21]. W roku 2004 na centralnym placu miasta powstał pomnik upamiętniający unikalne w skali Anglii pokazy sztucznych ogni w stylu historycznym – Squibber’s Monument[47].
Klub piłkarski, Bridgwater Town F.C., największy klub sportowy miasta, występuje w rozgrywkach piłkarskich pierwszej ligi amatorskiej, w okręgu południowo-zachodnim. Klub rugby Bridgwater & Albion RFC, najstarszy istniejący obecnie klub sportowy miasta gra w III lidze[48]. Miasto posiada jeden mały stadion piłkarski oraz publiczną pływalnię krytą Sedgemoor Splash, obiekt utrzymany w konwencji aquaparku, ze zjeżdżalniami i sztuczną falą[49]. Możliwe jest uprawianie sportów wodnych – żeglarstwa na zalewie retencyjnym i w dokach, oraz kajakarstwa na kanale Taunton – Bridgwater oraz rzece Parrett. Przez miasto przebiega krajowy szlak rowerowy nr 3[50] łączący Land’s End i Bristol.
Tereny zielone
Staw przy Taunton Road – ulubione miejsce wędkarzy
Bridgwater posiada wiele terenów zielonych, choć niekoniecznie w centrum miasta. Nie ma typowego parku, największy obiekt tego typu znajduje się w klinie między drogą A 38 a rzeką Parrett i pełni funkcję błoni miejskich. Drugie błonia, wykorzystywane jako teren do festynów i imprez masowych, są położone na zachód od Durleigh Road, na zachodnich przedmieściach. Blisko centrum znajduje się skwer Kings Place, z pomnikiem ofiar II wojny światowej. Zielone tereny rekreacyjne są przede wszystkim związane z ciekami wodnymi – rzeką Parrett i kanałem Bridgwater – Taunton o długości 23 km[11], wzdłuż którego przebiega krajowa rowerowa droga nr 3. Sprzęt pływający, głównie kajaki, udostępnia miejscowy oddział YMCA[51]. Jezioro retencyjne i rezerwuar wody pitnej w Durleigh jest wykorzystywane do uprawiania sportów wodnych. Blisko śródmieścia znajduje się staw, użytkowany tradycyjnie przez wędkarzy.
Od czasów powojennych krajobraz gospodarczy miasta uległ zasadniczym przeobrażeniom, w dużej mierze odzwierciedlającym sytuację ogólną w kraju, ale też kształtowaną przez czynniki regionalne i lokalne. Z ośrodka drobnej wytwórczości i rzemiosła miasto przeistoczyło się w ośrodek przemysłowy o skali ponadregionalnej. Nowe życie przyniosła zwłaszcza budowa autostrady M5 i regulacja rzeki Parrett, aczkolwiek jej znaczenie znacznie zmalało, a port towarowy ma już wyłącznie znaczenie lokalne.
Ze względu na infrastrukturę – bliskość autostrady M5, lotniska, sieć dróg, Bridgwater jest siedzibą przemysłu przetwórczego, zwłaszcza w branży spożywczej. Znajdują się tu pakowarnie (JP Fruits, Sharpak, Delta), rozlewnia soków (Gerber) oraz mleczarnia wraz z centrum dystrybucji – Robert Wiseman & Sons, oddana do użytku w roku 2008. Bridgwater to również ośrodek logistyczny o znaczeniu ponadregionalnym – centrum regionalnych ośrodków dystrybucyjnych wielu firm – Exel (kontrakt z NHS – Narodowym Funduszem Zdrowia), Wincanton – kontrakt z sieciami sklepów i marketów Somerfield, centrum dystrybucji Argos oraz Morrisons (w budowie), a także centra logistyczne Langdons, Eddie STOBART. W Bridgwater znajduje się oddział amerykańskiego koncernu CRC[52], produkujący środki utrzymania ruchu (głównie aerozole). Do niedawna działała tu duża fabryka celofanu, obecnie zlikwidowana. Mimo licznych przekształceń i likwidacji, miasto nie jest zagrożone bezrobociem, które w 2000 wynosiło 700 osób[53].
Transport
Stacja kolejowa w BridgwaterWjeżdżających do miasta autostradą M 5 wita pomnik z wierzby
Bridgwater zawsze był centrum komunikacyjnym o znaczeniu ponadregionalnym. Do czasów nowożytnych największą arterią miasta była rzeka Parrett, której zawdzięcza ono egzystencję i rozwój[54]. W latach sześćdziesiątych XIX wieku wybudowano kolej łączącą Plymouth z Bristolem i Londynem; przebiegała ona przez miasto a budynek dworcowy zaprojektował Isambard Kingdom Brunel. Od tego czasu znaczenie tego ośrodka miejskiego wzrosło. Miastu pomogło również wybudowanie autostrady M5 w latach 70. – droga szybkiego ruchu połączyła je z najważniejszymi ośrodkami w Anglii. Obecnie miasto skomunikowane jest z większymi ośrodkami miejskimi w hrabstwie, jak również z dużymi miastami: Bristol, Cardiff, Londyn, Birmingham. Jedyną niedogodnością jest fakt że z powodu zbyt krótkich peronów nie zatrzymują się tu pociągi pośpieszne – najbliższa stacja to Taunton. Bridgwater jest również centrum autobusowej komunikacji miejskiej i podmiejskiej, dysponuje dworcem autobusów miejskich, podmiejskich i dalekobieżnych.
Admirał Blake znów walczy z Francuzami. Francuski targ w Bridgwater
W UlisessieJamesa Joyce’a pojawia się marynarz, który pływał z cegłami z Bridgwater i znalazł „pchłę w łóżku w Bridgwater”[57]. Obraz miasta i jego mieszkańców znajdujemy w książce popularnej pisarki i żeglarki angielskiej Clare FrancisHomeland[58], jak również odnajdziemy tam stosunek mieszkańców miasta do polskiej emigracji wojennej. Na Castle Street kręcono film Przygody Toma Jonesa[59]. Nazwa miasta została również rozsławiona przez Toma Kinga, barona Bridgwater, ministra w rządach Margaret Thatcher, wyśmiewanego wielokrotnie w programie satyrycznym Spitting Image.
Miasta partnerskie
Bridgwater ma podpisane umowy partnerskie z następującymi miastami[60]:
↑Dave Chapple: 1924-1927 Class conflict in a Somerset town. Bridgwater: Somerset Socialist Library, 2002. Brak numerów stron w książce
↑Wayne Cocroft: 'Dangerous Energy: The archaeology of gunpowder and military explosives manufacture. Swindon: English Heritage, 2000. 1-85074-718-0. Brak numerów stron w książce
