PROFILBARU.COM

Brian Ferneyhough
Imię i nazwisko	Brian John Peter Ferneyhough
Data i miejsce urodzenia	16 stycznia 1943 ; Coventry
Pochodzenie	angielskie
Instrumenty	flet
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor, pedagog
	Odznaczenia

Brian John Peter Ferneyhough (ur. 16 stycznia 1943 w Coventry)^[1] – brytyjski kompozytor i pedagog; czołowy przedstawiciel nowej złożoności.

Życiorys

Studiował w Birmingham School of Music (1961–1963), a następnie w Londynie w Królewskiej Akademii Muzycznej pod kierunkiem Lennoxa Berkeleya (1966–1967). W 1968 przyznano mu stypendium Mendelssohna i podjął studia w Conservatorium van Amsterdam u Tona de Leeuwa. Od 1969, po otrzymaniu stypendium kompozytorskiego miasta Bazylei, studiował przez 2 lata w tamtejszej akademii muzycznej u Klausa Hubera^[1].

Wykładał kompozycję w Hochschule für Musik Freiburg (1973–1986)^[1]^[2] i w Koninklijk Conservatorium w Hadze (1986–1987)^[1]. W 1987 przeniósł się na stałe do Stanów Zjednoczonych i został profesorem kompozycji na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego. Od 2000 jest związany z Uniwersytetem Stanforda, będąc etatowym profesorem muzyki^[1]^[2], wykładowcą gościnnym (2007-2008) i aktualnie (2020) – profesorem emerytem^[3].

Oprócz tych stałych etatów był związany z najbardziej prestiżowymi instytucjami dydaktycznymi i międzynarodowymi szkołami letnimi muzyki współczesnej. Przez 20 lat był stałym wykładowcą na Międzynarodowych Letnich Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie (1976–1996)^[1], dodatkowo pełniąc tam w latach 1984–1994 funkcję koordynatora klasy kompozycji^[1]^[2]. Od 1990 prowadził też kursy kompozycji w Fondation Royaumont w Asnières-sur-Oise^[1]^[2] i w Cursus Informatique na IRCAM w Paryżu^[1]. Był profesorem gościnnym w Kungliga Musikhögskolan i Stockholm, California Institute of the Arts i na Uniwersytecie w Chicago^[2]. Ponadto prowadził gościnnie wykłady i kursy mistrzowskie w Konserwatorium Paryskim, Civica Scuola di Milano, na brytyjskich uniwersytetach w Oksfordzie, Cambridge i Durham oraz na kilku uniwersytetach i szkołach wyższych w Ameryce Północnej^[2].

Nagrody, wyróżnienia i odznaczenia

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[3]^[4]^[5]

1967 – Lady Holland Composition Award, Królewska Akademia Muzyczna (Londyn)
1968 – brytyjskie stypendium Mendelssohna
1978 i 1982 – Grand Prix du Disque
1969–1971 – stypendium kompozytorskie miasta Bazylei
1979 – Koussevitzky International Recording Award (KIRA), za Transit
1974–1975 – stypendium kompozytorskie SWR Sinfonieorchester Baden-Baden und Freiburg
1984 – Kawaler Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
1996 i 2011 – Royal Philharmonic Society Music Awards, w kategorii Chamber-Scale Composition; w 2011 za Kwartet smyczkowy nr 6
2007 – Ernst von Siemens Music Prize

Jest członkiem stowarzyszonym londyńskiej Królewskiej Akademii Muzycznej (od 1990), członkiem berlińskiej Akademie der Künste (od 1996) i członkiem korespondentem Bayrische Akademie der Schönen Künste (od 2005).

Twórczość

Muzykę Ferneyhougha, osadzoną w nowej złożoności (new complexity), cechuje typowa dla tego stylu wielowarstwowa i zmienna interakcja pomiędzy wszystkimi procesami zachodzącymi w utworze^[6]. Wybór takiej metody kompozytorskiej jest wypadkową z jednej strony wpływu formalnego wykształcenia u Tona de Leeuwa i Klausa Hubera, z drugiej zaś – jego samodzielnych młodzieńczych poszukiwań i analiz dzieł Schönberga, Stockhausena, Bouleza, Hindemitha i Bartóka^[6]^[7]. Ferneyhough odrzucił jednak sztywne reguły totalnego serializmu^[6]^[7], zastępując je swoistymi rozwiązaniami formalnymi i notacyjnymi, takimi jak^[6]:

irracjonalne miary taktowe – wyrażane w ułamkach pełnych taktów, np. 3/10 lub 5/24
mikrotony
typy fakturalne – charakterystyczne kombinacje gestów i barw
procedury quasi-serialne – niekoniecznie dodekafoniczne
notacja werbalna – np. słowny opis możliwych procesów i stanów
szczególne elementy zapisu muzycznego – np. różne sposoby notacji główek nut, mikrotonów, glissand, oznaczenie kąta, pod jakim instrument ma być utrzymany pod wargami, notacja aleatoryczna i in.

W efekcie jego kompozycje nasycone są hermetycznymi konstrukcjami dźwiękowymi, złożoną kalejdoskopową formą, niebywale zagęszczoną fakturą, niesymetryczną narracją, pozornie chaotyczną harmoniką, a przy tym są trudne w rozczytywaniu. Wszystko to sprawia, że reprezentują ekstremalny poziom trudności i stawiają nadzwyczajnie wysokie wymagania wykonawcom i odbiorcom^[6]^[7]^[8].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiału źródłowego^[1]

Utwory orkiestrowe

Epicycle na 20 solowych instr. smyczkowych, 1968
Firecycle Beta 1971
La terre est un homme na wielką orkiestrę, 1979
Carceri d’invenzione I na 16 instr., 1982
Carceri d’invenzione IIa na flet i 20 instr., 1985
Carceri d’invenzione III na 18 instr., 1986
Plötzlichkeit na wielką orkiestrę, 2006
Chronos-Aion 17 instr., 2008

Utwory kameralne

String Quartet no. 1, 1963
4 Miniatures na flet i fortepian, 1965
Coloratura na obój i fortepian, 1966
Sonata na 2 fortepiany, 1966
Prometheus na sekstet dęty drewniany, 1967
Sonatas na kwartet smyczkowy, 1967
Time and Motion Study I na klarnet basowy, 1977
String Quartet no. 2, 1980
Adagissimo na kwartet smyczkowy, 1983
String Quartet no. 3, 1987
Fanfare for Klaus Huber na 2 perkusje, 1988
La chute d’Icare na klarnet solo i zespół kameralny, 1988
String Quartet no. 4, 1990
String Trio, 1995
Flurries na flet piccolo, klarnet, róg, fortepian, skrzypce i wiolonczelę, 1997
In nomine à 3 na flet piccolo, obój i klarnet, 2001
no time (at all) na 2 gitary, 2004
String Quartet no. 5, 2006
Dum transisset I–IV na kwartet smyczkowy, 2006
String Quartet no. 6, 2010

Utwory na instrumenty solowe

Epigrams na fortepian, 1966
3 Pieces na fortepian, 1967
Cassandra’s Dream Song na flet, 1970
Time and Motion Study I na klarnet basowy, 1977
Unity Capsule na flet, 1976
Lemma–Icon–Epigram na fortepian, 1981
Superscriptio na flet piccolo, 1981
Carceri d’invenzione IIb na flet, 1984
Intermedio alla ciaccona na wiolonczelę, 1986
Kurze Schatten II na gitarę, 1988
Trittico per Gertrude Stein na kontrabas, 1989
Bone Alphabet na perkusję, 1991
Unsichtbare Farben na skrzypce, 1998

Utwory wokalne

Missa brevis na 12 głosów solowych, 1969
Transit na sopran, mezzosopran, alt, tenor, baryton, bas, orkiestrę kameralną i instr. elektroniczne, 1975
Time and Motion Study III na 16 głosów solowych, perkusję i instr. elektroniczne, 1974
Etudes transcendantalesna sopran i zespół kameralny, 1985
On Stellar Magnitudes na sopran i zespół kameralny, 1994

Opery

Shadowtime, libretto Charles Bernstein, 2003; premiera: Monachium, 2004

Utwory elektroakustyczne

Time and Motion Study II na wiolonczelę i instr. elektroniczne, 1976
Mnemosyne na klarnet basowy i taśmę dwuścieżkową, 1986
Carceri d’invenzione IIc na flet i taśmę, 1987

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k RichardR. Toop RichardR., Ferneyhough, Brian, Oxford Music Online. Grove Music Online, 22 października 2008, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.09503, via Oxford University Press [dostęp 2020-10-18] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f FabriceF. Fitch FabriceF., Brian Ferneyhough. Complete Biography [online], Edition Peters [dostęp 2020-10-18] (ang.).
↑ ^a ^b Brian Ferneyhough [online], Stanford University. Department of Music [dostęp 2020-10-18] (ang.).
↑ Koussevitzky International Recording Award (KIRA) Winners [online], Musicans Club of New York [dostęp 2020-10-18] (ang.).
↑ RPS Awards [online], Royal Philharmonic Society [dostęp 2020-10-18] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e IwonaI. Lindstedt IwonaI., Złożony świat Briana Ferneyhougha, „Glissando” (7), grudzień 2005, s. 30-40, ISSN 1733-4098 [dostęp 2020-10-18] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Jonathan Harvey. Brian Ferneyhough. „The Musical Times”. Vol. 120, No. 1639, s. 723-728, 1979-09. DOI: 10.2307/962346. ISSN 0027-4666. OCLC 53165808. via Jstor. (ang.).
↑ RafałR. Wawrzyńczyk RafałR., Wyspy, „Dwutygodnik” (271), grudzień 2019, ISSN 2299-8128 [dostęp 2020-10-17] (pol.).

Bibliografia

AndrzejA. Chodkowski AndrzejA. (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: PWN, 1995, s. 254, ISBN 83-01-11390-1 .
Brian Ferneyhough. W: Bogusław Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. T. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990, s. 222-224. ISBN 83-08-01859-9. (pol.).