W Branicach znajduje się m.in. szpital psychiatryczny założony przez biskupa Józefa Natana.
Geografia
Miejscowość leży nad potokiem Wilżyna, dopływem Opawy. Między wsiami Branice i Boboluszki znajduje się płaskie wzgórze Plechowa Góra (328 m n.p.m.; niem. Plechowa Berg albo Blechberg[6]), kulminacja Płaskowyżu Głubczyckiego, na której wcześniej stała wieża triangulacyjna. Wysokość względna między dnem dolinki Wilżyny a szczytem Plechowa, w kierunku południowym, na dystansie 1,2 km wynosi 25 m[7].
Na przestrzeni lat praktycznie zmieniał się jedynie zapis nazwy (Branicz, Brenicz, Branitz itd.). Nazwa jest patronimiczna i może pochodzić od imienia Bran, ale też od czeskiego słowa brana (polskie brama), lub od czasownika braniti, czyli bronić[9].
Historia
Historycznie miejscowość leży na tzw. polskich Morawach, czyli na obszarze dawnego wikariatu generalnego branickiego. Po raz pierwszy wzmiankowane zostały w 1278 roku jako Branicz[9], kiedy to należało do wydzielonego w 1269 z Margrabstwa Moraw czeskiego księstwa opawskiego, które to co najmniej od końca XV wieku było już uważane za część Górnego Śląska.
Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnione były w Branicach 2072 osoby, z czego 1540, ok. 74,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 1454, ok. 70,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 2037 głosów (ok. 98,3% uprawnionych), w tym 2037 (100%) ważnych; za Niemcami głosowały 2032 osoby (ok. 99,8%), a za Polską 5 osób (ok. 0,2%)[10].
W granicach Polski od końca II wojny światowej. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[11]. Po drugiej wojnie światowej Morawców uznano za ludność polską i pozwolono im pozostać. Po 1956 nastąpiła fala emigracji do Niemiec[5].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Branice.
Demografia
Branice podlegają pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[12].
Zabytki
Kościół Wniebowzięcia NMP
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:
kościół par. pw. Wniebowzięcia NMP, ul. Kościelna, z XIII wieku, XIX/XX w.
zespół Zakładu Opiekuńczego i domu zakonnego sióstr Maryi Niepokalanej, ob. szpital psychiatryczny, 1898-1933, nr rej.: A-47/2006 z 15.05.2006 :
kościół szpitalny pw. Świętej Rodziny, 1929-32
dom zakonny, ob. pawilon szpitalny „J” i plebania, 1929
kuchnia centralna
szpital dla kobiet, ob. pawilon szpitalny „D”
szpital dla sierot, ob. pawilon szpitalny „A”
szpital dla chorych umysłowo mężczyzn
izolatka dla chorych zakaźnie
dom dla mężczyzn, ob. pawilon szpitalny „C”
dom dla kobiet, ob. pawilon szpitalny „K”
pierwszy dom sióstr, ob. pawilon szpitalny „B 3”
budynek instytutu badawczego, 1932-33
zieleń o charakterze parkowym
Dom Rekolekcyjny, ob. klasztor sióstr Maryi Niepokalanej, ul. Szpitalna, 1925/26, nr rej.: 2161/87 z 22.05.1987
park pałacowy, k. XIX, nr rej.: 134/86 z 28.03.1986
Inne zabytki:
zamek murowany z cegły, istniał tu w średniowieczu nad rzeką Opawą; na jego ruinach zbudowano browar
pałac otoczony małym parkiem; obiekt niezagospodarowany z dobrze zachowaną kaplicą.
↑Geoportal.gov.pl > Wyszukiwania > Wyszukiwania nazw miejscowości > Identyfikacja > Wyznaczanie wysokości > Numeryczny Model Terenu [1], [dostęp 2024-02-16].
↑Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
Gaworski, Marek. Zamki, pałace i dwory Opolszczyzny, 2007.
Guerquin Bohdan. Zamki śląskie. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1957.
Pospiszyl, Benedykt. Branice na starej fotografii.
Pospiszyl, Benedykt. Branice, Úvalno: turystyczna wizytówka. Branice: Gmina Branice ; Úvalno: Obecní úřad Úvalno, 2010.
BenedyktB.PospiszylBenedyktB., Bp. Joseph Martin Nathan: Fundacja NMP w Branicach w latach 1904–1949, Branice: ID Project, 2012, ISBN 978-83-934702-0-4, OCLC827703806. Brak numerów stron w książce
BenedyktB.PospiszylBenedyktB., Monografia parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Branicach 1248-2011, Branice: ID Project, 2012, ISBN 978-83-934702-4-2, OCLC827703801. Brak numerów stron w książce
