Bill Russell NBA Finals Most Valuable Player Award (wcześniej znana pod nazwą NBA Finals Most Valuable Player Award) – nagroda dla najbardziej wartościowego gracza Finałów NBA, przyznawana począwszy od 1969. O losach nagrody decyduje, po zakończeniu rundy finałowej, dziewiątka wybranych przedstawicieli mediów. Zawodnik, który dostanie najwięcej głosów, zdobywa to wyróżnienie. Podczas ostatnich Finałów NBA fani mogli głosować poprzez oficjalną stronę ligi NBA, co sprawiło dodanie jednego decyzyjnego głosu[1][2]. Początkowo nagroda była czarnego koloru, z umieszczoną u góry kulą na wzór piłki koszykarskiej, podobnie jak w trofeum Larry’ego O’Briena[3].
Od początku jej istnienia, nagrodę otrzymało 31 różnych koszykarzy. Michael Jordan, który wraz z Chicago Bulls zdobył mistrzostwa NBA w latach 1991–1993 i 1996-1998, jest jedynym zawodnikiem w historii, który dokonał tego sześciokrotnie[4]. LeBron James zdobył nagrodę czterokrotnie, zaś Magic Johnson, Shaquille O’Neal, Tim Duncan po trzy razy, Willis Reed, Kareem Abdul-Jabbar, Larry Bird i Hakeem Olajuwon, Kobe Bryant, Kevin Durant i Kawhi Leonard po dwa. Jordan i O’Neal są jedynymi graczami, którzy otrzymywali ją w trzech kolejnych sezonach (Jordan dokonał tego dwukrotnie). Olajuwon, Bryant i James wygrali nagrodę dwukrotnie na przestrzeni dwóch kolejnych sezonów. James jest jedynym koszykarzem, który zdobył nagrodę z trzema różnymi klubami: Miami Heat w 2012 i 2013, Cleveland Cavaliers w 2016, oraz Los Angeles Lakers w 2020. Abdul-Jabbar i Leonard zdobyli ją z dwoma różnymi zespołami: Abdul-Jabbar z Milwaukee Bucks w 1971 i z Los Angeles Lakers w 1985, Leonard z San Antonio Spurs w 2014 i z Toronto Raptors w 2019. Johnson jest jedynym zawodnikiem, który zdobył ją w debiutanckim sezonie, dokonując tego z Lakers w 1980[5]. Jest on jednocześnie najmłodszym zdobywcą nagrody (20 lat i 281 dni)[6]. Jerry West jest jedynym zawodnikiem, który zdobył ją mimo porażki swojej drużyny[4]. Nigeryjczyk Olajuwon, pochodzący z Wysp Dziewiczych Tim Duncan, urodzony w Belgii Francuz Tony Parker i Niemiec Dirk Nowitzki są czwórką graczy spoza Stanów Zjednoczonych, którzy zdobyli tę nagrodę. Duncan jest Amerykaninem, jednak w NBA uważany jest za gracza „międzynarodowego” ponieważ nie urodził się w żadnym z pięćdziesięciu amerykańskich stanów lub Waszyngtonie[7]. Parker i Nowitzki są jedynymi zawodnikami, którzy nie grali przed NBA w Stanach Zjednoczonych; Olajuwon grał w drużynie koszykarskiej uniwersytetu Houston, a Duncan Wake Forest.
W dniu 14 lutego 2009, podczas weekendu gwiazd NBA w Phoenix, komisarz NBA David Stern ogłosił, że nagroda zmieni nazwę na „Bill Russell NBA Finals Most Valuable Player Award” na cześć jedenastokrotnego mistrza NBA Billa Russella[8].
↑ abPo finałach 1971 Lew Alcindor przeszedł na islam, zmieniając też nazwisko na Kareem Abdul-Jabbar.
↑Tim Duncan pochodzi z amerykańskiej części Wysp Dziewiczych i jest obywatelem Stanów Zjednoczonych. W NBA ma jednak status obcokrajowca (international player).