Bazylika św. Balbiny na Awentynie w Rzymie (wł. Basilica di Santa Balbina all'Aventino) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.
Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii św. Saby oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[2]. Jest też kościołem stacyjnym z drugiego wtorku Wielkiego Postu[1].
Lokalizacja
Kościół znajduje się w XXI Rione Rzymu – San Saba przy Piazza Santa Balbina.
Patronka
Patronką świątyni jest św. Balbina – rzymianka, która poniosła śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w II wieku.
Historia
Według legendy kościół powstał jako miejsce modlitwy (tzw. Titulus Balbinae) dla chrześcijan w domu św. Balbiny[3]. Titulus Balbinae został wymieniony w dokumentach po raz pierwszy w 595 roku, istnieje przypuszczenie, że wcześniej mógł nosić nazwę Titulus Tigridae (który był wzmiankowany w dokumentach w 499 roku)[1]. Niewykluczone, że kościół został ufundowany przez kobietę o imieniu Balbina, którą późniejsza tradycja podniosła do rangi patronki[1]. Kościół znajduje się nad starożytnym domem, wzniesionym (wg stempli na cegłach) za panowania Hadriana[1].
Kościół został przebudowany w V w., a w VIII w. rozbudowano go[3]. W 1489 r. został odrestaurowany[3]. W późniejszym czasie kościół był poddawany wielu przeróbkom[1]. W latach 1927–1930 został przywrócony do dawniejszego wyglądu przez Antonio Munoza[3].
Obok kościoła znajdują się ufortyfikowane zabudowania klasztorne. Nie wiadomo, kto i kiedy ufundował klasztor, być może miało to miejsce w końcu VI wieku[1]. W XIX wieku patronką klasztoru została św. Dorota[1].
Zabudowania klasztorne z opus listatum
Architektura i sztuka
Kościół ma charakter halowy z niszami w ścianach bocznych, zamknięty jest apsydą[3].
Ołtarz główny pochodzący z 1742 r. zawiera urnę z relikwiami św. Balbiny, św. Felicissimo i innych męczenników[3]. W górnej części apsydy znajduje się fresk z 1623 r.[1] autorstwa Anastasio Fontebuoni Odkupiciel w chwale pomiędzy świętymi Balbiną, Felicissimo i Kwirynem wraz z papieżem[3]. Za ołtarzem stoi tron biskupi z XIII wieku[3].
W czwartej niszy po prawej stronie znajduje się marmurowy relief Ukrzyżowanie, którego autorstwo przypisywane jest Mino da Fiesole i Giovanniemu Dalmacie[3][1].
Kardynałowie prezbiterzy
Bazylika św. Balbiny jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctae Balbinae)[4].
Uwagi
Przypisy
