PROFILBARU.COM

Baszta pod Zrębem
	nr rej. 312 z 27 lutego 1967
	; Ruiny Baszty Pod Zrębem
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Adres	ul. Żabi Kruk
Styl architektoniczny	gotyk
Wysokość całkowita	22 m
Kondygnacje	6
Ukończenie budowy	1487
Zniszczono	1975, 1982
Właściciel	pod zarządem Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych
	Położenie na mapie Gdańska Baszta pod Zrębem
	Położenie na mapie Polski Baszta pod Zrębem
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Baszta pod Zrębem
	54°20′32″N 18°38′53″E/54,342222 18,648056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Baszta pod Zrębem, nazywana też Basztą Atutową (niem. Trumpfturm) – zabytkowa^[2] późnogotycka baszta znajdująca się na Starym Przedmieściu w Gdańsku, w pobliżu Motławy, zachowana w ruinie. Sąsiednią basztą jest Baszta Biała.

Historia

Sąsiednie Stare Przedmieście zostało przyznane przez Krzyżaków Głównemu Miastu najprawdopodobniej około 1342 roku^[3], a w drugiej połowie XV wieku uzyskało mury obronne^[4]. Wojna trzynastoletnia (1454–1466) uświadomiła gdańszczanom konieczność otoczenia fortyfikacjami także Starego Przedmieścia^[5]. W latach 1463–1490 powstał długi na ponad 1 km ciąg murów z dwoma bramami i co najmniej siedmioma basztami, z których zachowały się tylko Baszta Pod Zrębem, Baszta Biała^[3] i fundamenty Baszty Nowej (odkopanej w maju 2018)^[6].

Baszta powstała w 1487 roku, jako ostateczne umocnienie średniowiecznych fortyfikacji Starego Przedmieścia. Początkowo miała cylindryczny kształt, z jedną ścianą ściętą (od północy). Posiadała ceramiczny dach stożkowy z niewielką sterczyną i czterema lukarnami oraz ganek strzelecki. Polska nazwa pochodzi od kształtu prostokątnego dachu, z dwoma narożnikami („zrębami”) nadwieszonymi nad zaokrąglonym murem baszty. W pierwszej połowie XVI wieku, w wyniku likwidacji hurdycji oraz przesklepienia najwyższej kondygnacji, utworzono na niej platformę umożliwiającą wykorzystanie artylerii, co osłabiło jednak konstrukcję baszty.

Po wybudowaniu nowej linii zewnętrznych fortyfikacji (nowożytnych) w XVII wieku, baszta straciła znaczenie obronne i została zamieniona na magazyn wojskowy. W XIX wieku została poddana konserwacji. Pod koniec XIX wieku większość fortyfikacji otaczających Gdańsk uległa rozbiórce^[6]. Baszta przetrwała II wojnę światową, a w latach 60. XX wieku zostały przeprowadzone prace zabezpieczające. W wyniku braku prac konserwatorskich, w 1975 roku runął północno-zachodni narożnik baszty, a podczas wichury 3 marca 1982 zawaliła się cała północna część baszty. Obecnie jest ogrodzona i zabezpieczona przed dalszym zawaleniem.