Barycz Nowa

Barycz Nowa

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	zwoleński
Gmina	Zwoleń
Liczba ludności (2011)	297[2][3]
Strefa numeracyjna	48
Kod pocztowy	26-700[4]
Tablice rejestracyjne	WZW
SIMC	0642827[5]
Położenie na mapie gminy Zwoleń Barycz Nowa
Położenie na mapie Polski Barycz Nowa
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Barycz Nowa
Położenie na mapie powiatu zwoleńskiego Barycz Nowa
51°18′43″N 21°38′39″E[1]

Barycz Nowa – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie zwoleńskim, w gminie Zwoleń^[5][6].

Barycz Nowa z sąsiednimi wsiami: Barycz Stara i Barycz-Kolonia tworzą sołectwo Barycz^[7]. Pod taką nazwą, jako jedna wieś, występowała w zapisach historycznych i urzędowych do początku XX wieku.

Sołectwo Barycz zajmuje obszar ok. 650 ha w widłach ujścia rzeki Sycynki do Zwolenki, na północno-wschodnich obrzeżach dawnej Puszczy Radomskiej.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Jasieńcu Soleckimj^[8].

Nazwa wsi

Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od słowa bara, dawniej oznaczającego moczary, rozlewiska wodne, bagna i podmokłe tereny.

Historia miejscowości

Wieś leżała na szlaku handlowym prowadzącym z południowej Europy przez Lublin i Chodlik do Radomia, a dalej na zachód i Pomorze, co sprzyjało jej rozwojowi. W rejonach obu rzek odkryto stanowiska dawnego hutnictwa dymarkowego, dla którego surowcem była miejscowa ruda darniowa oraz skorupki naczyń ceramicznych. Pierwszym historycznie udokumentowanym właścicielem wsi był Andrzej Ciołek herbu Ciołek z Żelechowa, pochodzący z rodu Ciołków, którego protoplasta (także Andrzej), starosta sandomierski, prowadził do boju trzecią chorągiew w bitwie pod Grunwaldem. Wcześniej, za zasługi dla króla Władysława Łokietka, otrzymał w dzierżawę dobra sandomierskie, w skład których wchodziła także ziemia zwoleńska.

W 1530 wieś kupił za 1000 florenów Piotr Kochanowski herbu Korwin, sędzia grodzki radomski, właściciel połowy Czarnolasu a od 1525 - Sycyny. Po jego śmierci, w 1559 Barycz przeszła w ręce jednego z pięciu synów, poety i tłumacza literatury antycznej – Andrzeja, brata Jana. Na dokumencie podziału dziedzictwa po Piotrze istnieje zapis: …”wieś czy też miasteczko Barycz”… (w oryg. „villa seu oppidum”), co może świadczyć, że ówczesny stan zabudowy wsi i infrastruktura spełniały podstawowe standardy XVI-wiecznego miasteczka: okazały dwór, młyn, rozległe stawy rybne, folwark z zabudowaniami gospodarczymi, dwie karczmy, we wsi działał kowal oraz garncarz. Do 1676 wieś była w posiadaniu spadkobierców licznego potomstwa Andrzeja Kochanowskiego, kiedy to została sprzedana wojewodzie mazowieckiemu Marcinowi Chomętowskiemu, po czym przeszła we władanie jego syna Stanisława (1706), hetmana polnego, który zmarł bezpotomnie w 1673, a wieś przejął były wojewoda pomorski Ignacy Przebendowski. Kolejnym dziedzicem, po ożenku z córką Ignacego, został Tadeusz Matuszewicz w 1790, minister skarbu Księstwa Warszawskiego. Jego syn Adam, dyplomata, jako spadkobierca utracił wieś za długi karciane w 1835, którą odkupił rząd Królestwa Polskiego i przekazał w 1838 gubernatorowi Kalisza gen. Piotrowi Szabelskiemu, a w 1892 jako donacja przeszła na jego syna Iwana. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zarządzanie resztą dworskiej ziemi, okrojonej w wyniku uwłaszczenia chłopów (1864), przejął rząd i przeprowadził częściową parcelację, która ostatecznie została zakończona po 1945.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Dane według stanu z 2003: 317 mieszkańców, 79 gospodarstw, publiczna szkoła podstawowa, dwa sklepy; zabudowa w większości murowana, komunikacja autobusowa. Niestety poza ruinami młyna, nic nie zachowało się z dawnej zabudowy dworskiej.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3139
2. Wieś Barycz Nowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 15 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. BIP gminy, sołectwa
8. Opis parafii na stronie diecezji

Bibliografia

• Tomasz Palacz, Człek Boże igrzysko. Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji - Radom.
• Władysław Bara Kapciak, Barycz i okolice. Okruchy historii. Wyd. Biblioteka Zwoleńska im. dr Jana Pawłowskiego

Linki zewnętrzne

• Barycz (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 114 .
• Barycz (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 90 .