Ten artykuł dotyczy Aszur-uballita I. Zobacz też: Aszur-uballit II.
Mapa Bliskiego Wschodu ok. 1400 r. p.n.e. – Asyria wasalem Mitanni; dopiero za panowania Aszur-uballita I (1363-1328 p.n.e.) staje się niezależnym królestwem.
Aszur-uballit I – król Asyrii w latach 1363–1328 p.n.e., syn i następca Eriba-Adada I (1390-1364 p.n.e.), ojciec i poprzednik Enlil-narari (1327-1318 p.n.e.). Za jego panowania Asyria uwalnia się spod zwierzchnictwa państwa Mitanni i rozciąga swoją kontrolę nad ziemiami na północ i wschód od miasta Aszur.
Zapis imienia Aszur-uballit (Aššur-uballiṭ) w piśmie klinowym stosowany w Kronice synchronistycznej ((m)aš-šur-ú-TI.LA)
Imię
Akadyjskie imię tego władcy brzmi Aššur-uballiṭ[1][2][3], co znaczy „Aszur utrzymał przy życiu”[2]. Najczęściej spotykane w tekstach formy zapisu tego imienia to mda-šur-TI, mda-šur-TI.LA i mda-šùr-DIN (w inskrypcjach królewskich Aszur-uballita I)[3], mdaš-šur-TI.LA (w późnej kopii inskrypcji Aszur-uballita I)[4], (m)aš-šur(-u/ú)-TI.LA (w kopiach Asyryjskiej listy królów)[2], maš-šur-ú-TI.LA (w Kronice synchronistycznej)[2] i mAN.ŠÁR-DIN-iṭ (w Kronice P)[2].
Tytulatura
W swoich własnych inskrypcjach królewskich Aszur-uballit I, wzorem swoich poprzedników, nosi tytuł „zarządcy boga Aszura” (ÉNSI da-šur, ÉNSI da-šùr, ŠID da-šùr, ŠID daš-šur)[3]. Czasem nazywa też siebie „wybrańcem boga Enlila” (šakin Enlil)[3]. Wyjątkiem jest inskrypcja na jego pieczęci cylindrycznej (której odciski są znane), w której nosi on tytuł „króla Asyrii” (LUGAL KUR aš-šur)[5].
Rodzina
Zgodnie z Asyryjską listą królów Aszur-uballit I był synem i następcą Eriba-Adada I oraz ojcem i poprzednikiem Enlil-narari[6]. Sam król we własnych inskrypcjach wylicza długą listę swoich przodków, sięgającą wstecz aż do Puzur-Aszura III:
„Aszur-uballit, zarządca boga Aszura, syn Eriba-Adada; Eriba-Adad, zarządca boga Aszura, (był) synem Aszur-bel-niszeszu; Aszur-bel-niszeszu, zarządca boga Aszura, (był) synem Aszur-nirari; Aszur-nirari, zarządca boga Aszura, (był) synem Aszur-rabi; Aszur-rabi, zarządca boga Aszura, (był) synem Enlil-nasira; Enlil-nasir, zarządca boga Aszura, (był) synem Puzur-Aszura III, zarządcy boga Aszura”[4]
prolog z jednej z inskrypcji budowlanych Aszur-uballita I
Zgodnie z kopią B (Khorsabad List) Asyryjskiej listy królów Aszur-uballit I panować miał przez 36 lat[6], natomiast mocno uszkodzony fragment Synchronistycznej listy królów (tekst KAV 9) podaje 35-letni okres rządów w miejscu, w którym powinno znajdować się imię tego władcy[2][8]. Uczeni datują jego panowanie na lata 1363–1328 p.n.e.[1][2].
Mapa północnej Mezopotamii – państwo Aszur-uballita I ograniczało się do tzw. „trójkąta asyryjskiego”, tj. obszaru pomiędzy miastami Aszur (Assur), Niniwa (Ninive) i Arbela (Arbeles), zwanego też ojczyzną Asyryjczyków
Za panowania Aszur-uballita Asyria ponownie wkracza na arenę międzynarodową. Świadczyć o tym może zgoda faraona egipskiego na akredytowanie przy jego dworze ambasadora asyryjskiego[9] i odkrycie w Tell el-Amarnie listów Aszur-uballita skierowanych do faraona[10].
Poprzez małżeństwo swojej córki Muballitat-Szeruy z Kara-indaszem, synem króla kasyckiegoBurna-Buriasza II, Aszur-uballit doprowadził do przymierza Babilonii i Asyrii, skierowanego przede wszystkim przeciw koczowniczemu plemieniu Sutu najeżdżającemu pogranicze obu państw. Sojusz ten nie trwał jednak długo. Po śmierci Burna-Buriasza II w Babilonie wybuchło antyasyryjskie powstanie, prawowity następca tronu i wnuk króla asyryjskiego Kara-hardasz został zamordowany, a jego miejsce zajął uzurpator Nazi-Bugasz. Aszur-uballit I zdołał go pokonać, zlikwidować stronnictwo przeciwne Asyrii i osadzić na tronie Kurigalzu II.
↑H.W.F. Saggs, Wielkość i upadek Babilonii (1973), s. 80.
↑Michael Roaf, Wielkie kultury świata: Mezopotamia (1998), s. 139.
Bibliografia
Brinkman J.A., Aššur-uballiṭ, w: Radner K. (red.), The Prosopography of the Neo-Assyrian Empire, t. 1/I (A), 1998, s. 227-228.
Glassner J.-J., Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
Grayson A.K., Assyrian Rulers of the Third and Second Millennia BC (to 1115 BC), tom I z serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods (RIMA 1), University of Toronto Press 2002.
Grayson A.K., Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin – New York 1980-83, s. 86-135.
Roaf M., Wielkie kultury świata: Mezopotamia, 1998.
