PROFILBARU.COM

Andrzej Feliks Grabski
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	13 września 1934 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 2000 ; Łódź
	Profesor nauk humanistycznych
	Specjalność: historia
Alma Mater	Uniwersytet Łódzki
Doktorat	1962
Habilitacja	1967
Profesura	1988

Andrzej Feliks Grabski (ur. 13 września 1934 w Warszawie, zm. 26 czerwca 2000 w Łodzi) – polski historyk, ekspert z zakresu historii historiografii i historii średniowiecza.

Był synem Andrzeja Kazimierza i Marii z Jaśkowskich, wnukiem Władysława – ekonomisty i premiera RP.

Kariera naukowa

W 1951 rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UŁ, gdzie kształcił się m.in. pod okiem Stanisława Zajączkowskiego, Stefana Krakowskiego i Mariana Henryka Serejskiego. Ukończył je w 1955. W 1962 uzyskał stopień doktora na podstawie pracy Polska X–XII wieku w opinii współczesnych^[1]. Po skończeniu studiów podjął pracę w Instytucie Historii PAN, gdzie w 1967 przedstawił pracę habilitacyjną Polska w opiniach Europy Zachodniej XIV–XV wieku^[2]. Profesorem nadzwyczajnym został w 1976, zwyczajnym w 1988.

W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.

Zajmował się historią średniowiecza, dziejami myśli społecznej i politycznej XIX i XX wieku oraz przede wszystkim historią historiografii.

Przez cały okres swej kariery zawodowej związany z Instytutem Historii PAN nie zerwał związków z UŁ, gdzie pod koniec lat 70. współtworzył Międzyuczelniany Instytut Nauk Politycznych. Ponadto od 1988 do 1990 jako bezpartyjny pełnił funkcję przewodniczącego Rady Narodowej m. Łodzi (i z urzędu przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej w tym mieście) ^[3]. W latach 90. objął Katedrę Historii Historiografii UŁ, którą kierował aż do śmierci.

Członek-założyciel Międzynarodowej Komisji Historii Historiografii, członek komitetu redakcyjnego periodyku Storia della Storiografia, redaktor serii Klasycy Historiografii, uhonorowany wieloma odznaczeniami i nagrodami.

Opublikował 17 książek i kilkaset artykułów naukowych, w tym liczne monografie oraz podręczniki i syntezy z zakresu historii historiografii. Wśród nich, wyróżniają się zwłaszcza pozycje Zarys historii historiografii polskiej i Dzieje historiografii. Wiele z jego prac zostało wydanych również za granicą.

Według Sławomira Nowinowskiego był tajnym współpracownikiem SB^[4].

Uczniowie

Do grona jego uczniów należą: Rafał Stobiecki, Andrzej Wierzbicki.

Publikacje

Polska sztuka wojenna w okresie wczesnofeudalnym, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1959.
Bolesław Chrobry. Zarys dziejów politycznych i wojskowych, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1964.
Polska w opiniach obcych X-XIII w., Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1964.
Bolesław Krzywousty, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1968.
Polska w opiniach Europy Zachodniej XIV–XV w., Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1968.
Orientacje polskiej myśli historycznej. Studia i rozważania, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1972^[5].
Mieszko I ok. 930–992, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1973.
(redakcja) Michał Bobrzyński, Dzieje Polski w zarysie, oprac. i wstęp Marian Henryk Serejski, A. F. Grabski, Warszawa: PIW 1974 (wiele wydań).
(redakcja) Tadeusz Korzon, Odrodzenie w upadku: wybór pism historycznych, oprac. i wstępem poprzedzili Marian Henryk Serejski, i A. F. Grabski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975.
Myśl historyczna polskiego oświecenia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1976^[6].
Historiografia i polityka. Dzieje konkursu historycznego im. Juliana Ursyna Niemcewicza 1867–1922, Warszawa: PIW 1979^[7].
(redakcja) Zygmunt Wojciechowski, Zygmunt Stary (1506–1548), oprac. i wstępem poprzedził Andrzej Feliks Grabski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979.
W kręgu naczelnika. Rapperswilskie inicjatywy kościuszkowskie 1894–1897, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981^[8].
Troski i nadzieje. Z dziejów polskiej myśli społecznej i politycznej XIX wieku, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1981^[9].
(redakcja) Marc Bloch, Społeczeństwo feudalne, tł. Eligia Bąkowska, wstępem poprzedził Andrzej Feliks Grabski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981.
Perspektywy przeszłości. Studia i szkice historiograficzne, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1983.
Dzieje polskiej myśli politycznej w czasach nowożytnych i najnowszych, cz. 1, pod red. Andrzeja Feliksa Grabskiego, Łódź: UŁ 1985.
Kształty historii, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985^[10].
(redakcja) Władysław Smoleński, Szkoły historyczne w Polsce (główne kierunki poglądów na przeszłość), przedmową poprzedził Andrzej Feliks Grabski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986.
Joachim Lelewel i demokracja niemiecka: z dziejów międzynarodowych kontaktów polskiej lewicy w dobie Wielkiej Emigracji, Łódź: Wydawnictwo UŁ 1987^[11].
(wstęp) Wiaczesław P. Wołgin, Szkice o zachodnioeuropejskim socjalizmie utopijnym, tł. Janina Smoleńska, wyboru dokonała Alina Barszczewska-Krupa, wstępem poprzedził Andrzej Feliks Grabski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1989.
(redakcja) Między Wschodem a Zachodem. Studia z dziejów polskiego ruchu i myśli socjalistycznej, pod red. Andrzeja Feliksa Grabskiego i Pawła Samusia, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1995^[12].
(redakcja) Zygmunt Zaremba (1895–1967). Materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej, pod red. Andrzeja F. Grabskiego i Jerzego Kukulskiego, Piotrków Trybunalski: Wydawnictwo WSP 1997.
Zarys historii historiografii polskiej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2000^[13].
Spór o prawa dziejowe. Kontrowersje wokół Henry’ego Thomasa Buckle’a w Polsce w dobie pozytywizmu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej 2002^[14].
Dzieje historiografii, wprowadzenie Rafał Stobiecki, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2003 (wyd. 2 – 2006)^[15].

Przypisy

↑ Recenzje: Juliusz Bardach, „Kwartalnik Historyczny” 1965, z. 1, s. 190–192; Jerzy Strzelczyk, „Studia Źródłoznawcze” 12 (1967), s. 181
↑ Recenzja: I. Zarębski, „Studia Źródłoznawcze” 16 (1971), s. 236
↑ Aleksander Kochański: Polska 1944–1991. Informator historyczny. Struktury i ludzie. T. 1. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022, s. 325. ISBN 978-83-8229-465-1. [dostęp 2024-11-26].
↑ S. Nowinowski, Andrzeja Feliksa Grabskiego żywoty równoległe, Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989, 4 (2007), nr 1 (5),
↑ Recenzja: Krystyna Śreniowska, „Przegląd Historyczny” 1973, z. 3, s. 619–622
↑ Recenzje: I. Soós , „Acta Hist. Acad. Scient. Hungaricae” 26 (1980), nr 1/2, s. 210–213; Jerzy Topolski, „Kwartalnik Historyczny” 1977, z. 2, s. 481
↑ Recenzja: Henryk S. Michalak, „Rocznik Łódzki” 30 (1981), s. 332–336
↑ Recenzje: Jerzy Ziembiński, Obchody kościuszkowskie w Rapperswilu, „Nowe Książki” 33 (1981), nr 11, s. 26–27; Halina Florkowska-Francić, „Kwartalnik Historyczny” 90 (1983), nr 11, s. 245–257
↑ Recenzje: Ţ M. Marekov, „Hist. Łasop” 30 (1982), z. 4 s. 627–630; Radomir Vlek, „Slov. Póehl” 69 (1983), nr 4, s. 326–328; Andrzej Wierzbicki , Przegląd Humanistyczny” 26 (1983), nr 3/4, s. 171–174
↑ Recenzje: Radomir Vlek, „Slov. Póehl” 73 (1987), nr 3, s. 249–252; Marian Dyba, „Historyka” 19 (1989), s. 137–142
↑ Recenzje: Bogusław Cygler, Nowe spojrzenie na Joachima Lelewela i jego kontakty niemieckie w latach trzydziestych-czterdziestych XIX wieku, „Historyka” 20 (1990), s. 121–128; Stefan Kieniewicz, „Przegląd Historyczny” 1987, z. 3, s. 295–599
↑ Recenzja: Lucjan Kieszczyński, „Dzieje Najnowsze” 28 (1996), nr 3/4, s. 185–187
↑ Recenzje: Janusz Tazbir, Clio we własnym zwierciadle, „Nowe Książki” 50 (2000), nr 9, s. 66; Ewa Domańska, Historia – historiografia – ideologia. (Refleksje nad „Zarysem historii historiografii polskiej” Andrzeja F. Grabskiego), „Historyka” 31 (2001), s. 109–115; Lidia Michalska-Bracha, W sprawie syntezy dziejów historiografii polskiej, „Studia Historyczne” 44 (2001), z. 3, s. 507–516; Piotr Kurlenda, „Słupskie Studia Historyczne” 10 (2003), s. 319–321; Maria Wierzbicka, Wokół syntetycznego zarysu dziejów historiografii polskiej, „Przegląd Humanistyczny” 51 (2007), nr 3, s. 133–147; Antoni Krawczyk, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 47 (2002), nr 1, s. 226–238
↑ Recenzje: Cezary Rzęchowski, „Historyka” 34 (2004), s. 173–177
↑ Recenzje: Krystyna Szelągowska, „Studia Podlaskie” 14 (2004), s. 336–340

Bibliografia

Jarosław Kita, Rafał Stobiecki, Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź – Kurowice: Ibidem 2000. s. 39–40.
Lidia Michalska-Bracha, Pamięci Profesora Andrzeja Feliksa Grabskiego (13 września 1934 – 26 czerwca 2000), „Almanach Historyczny” 3 (2001), s. 343–350.
Benon Miśkiewicz, Profesor Andrzej Feliks Grabski o metodologii historii wojskowej [w:] Studia z Dziejów Polskiej Historiografii Wojskowej, red. Benon Miśkiewicz, t. 11, Poznań: Instytut Historii UAM 2009, s. 19–26.
Sławomir M. Nowinowski, Andrzeja Feliksa Grabskiego żywoty równoległe, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 4 (2007), nr 1 (5), s. 234–269.
Rafał Stobiecki, Historia była Jego pasją (wspomnienie o prof. A. F. Grabskim), „Kronika. Pismo Uniwersytetu Łódzkiego” 2000, nr 4, s. 16–17.
Rafał Stobiecki, Andrzej Feliks Grabski (1934–2000), „Rocznik Łódzki” 47 (2000), s. 273–275.
Rafał Stobiecki, Andrzeja Feliksa Grabskiego droga do historii historiografii, „Przegląd Nauk Historycznych” 1 (2002), s. 235–243.
Eugeniusz Rudziński, Jerzy Zawitaj, Dziejopisarstwo Andrzeja Feliksa Grabskiego, Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna imienia Aleksandra Gieysztora 2005.
Andrzej Wierzbicki, Andrzej Feliks Grabski, „Kwartalnik Historyczny” 108 (2001), nr 1, s. 155–159.
Andrzej Wierzbicki, Andrzej Feliks Grabski (1934–2000) jako historyk historiografii, „Historyka” 31 (2001), s. 3–14.
W kręgu historii, historiografii i polityki, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1997 (Zawiera prace dedykowane Andrzejowi Feliksowi Grabskiemu oraz bibliografię prac A. F. Grabskiego).