Aleksander Benedykt Sobieski

Aleksander Benedykt Sobieski

Janina
Rodzina	Sobiescy herbu Janina
Data i miejsce urodzenia	9 września 1677 Gdańsk
Data i miejsce śmierci	1714 Rzym
Ojciec	Jan III Sobieski
Matka	Maria Kazimiera d’Arquien
Odznaczenia

Aleksander Benedykt Stanisław Sobieski herbu Janina (ur. 9 września^[1] 1677 w Gdańsku, zm. 19 listopada 1714 w Rzymie) – królewicz polski, syn króla Jana III i Marii Kazimiery d’Arquien^[2].

Życiorys

Aleksander Benedykt Sobieski, portret Jan Kupecký, lata 90. XVII wieku

W dzieciństwie starannie wykształcony, władał kilkoma językami. Zapewne towarzyszył ojcu w wyprawie do Mołdawii w 1691. Pod koniec życia ojca, w związku z jego konfliktem z najstarszym synem Jakubem, był przymierzany w jego planach dynastycznych do następstwa tronu, do realizacji tych planów jednak nigdy nie doszło.

Nagrobek Aleksandra Sobieskiego w kościele kapucynów w Rzymie

W październiku 1696 wystąpił na audiencji u Ludwika XIV jako markiz Jarosławski. 19 stycznia 1698 wraz z bratem Konstantym Władysławem wydał bal w Warszawie na cześć przybyłego do stolicy Augusta II Mocnego. W czasie wrześniowej kampanii Augusta II przeciwko Tatarom znajdował się zapewne w obozie wojsk koronnych. W październiku tego roku wraz z bratem odprowadzał orszak matki, która udała się do Włoch.

W listopadzie zostali przyjęci w Wiedniu przez cesarza Leopolda I i Eleonorę Magdalenę von Pfalz-Neuburg.

W marcu 1700 wyjechał do Rzymu. W listopadzie został kawalerem Orderu św. Michała. W grudniu z rąk ambasadora Francji otrzymał Order Świętego Ducha.

Latem 1702 Charles de Caradas, poseł francuski w Rzeczypospolitej, wysunął koncepcję osadzenia Aleksandra na tronie węgierskim. We Wrocławiu nawiązał romans z byłą kochanką Augusta II Anną Aloysią Esterle.

Królewicz pozostał w Oławie i nie towarzyszył braciom w wyprawie do kraju, gdy ci na rozkaz Augusta II zostali porwani do Saksonii.

14 kwietnia 1704 Aleksander ogłosił w Warszawie manifest oddalający zarzuty Wettyna o rzekomy spisek przeciwko niemu. Za kandydaturą Aleksandra Sobieskiego do korony polskiej opowiedzieli się wówczas król Szwecji Karol XII, prymas Michał Stefan Radziejowski i hetman wielki koronny Adam Mikołaj Sieniawski. Sam zainteresowany propozycję jednak odrzucił. Wybrany głosami szlachty Stanisław Leszczyński złożył na jego ręce tzw. asekurację z 24 czerwca 1704, zobowiązując się do oddania korony polskiej jego bratu Jakubowi Ludwikowi Sobieskiemu natychmiast po jego uwolnieniu, określając siebie jako depozytariusza korony Sobieskich.

Aleksander wystawił własny oddział u boku Karola XII w czasie jego kampanii w Saksonii w 1706.

Po uwolnieniu braci na mocy pokoju w Altranstädt, zaprzestał angażowania się w politykę.

Od 1710 osiadł na stałe w Rzymie. Jeszcze w 1709 jako Armonte Calidio wstąpił do rzymskiej akademii Arcadia, zgromadzenia pisarzy, artystów i uczonych. W czasie spotkań arkadyjskich odbywających się w jego rzymskiej rezydencji deklamował własne, pisane po łacinie poezje.

Pasją Aleksandra pozostawał teatr. Stworzył własną wersję arkadyjskiego dramma nobile. W latach 1710–1713 zrealizował w swoim teatrze kilka spektakli operowych, we współpracy z kompozytorem Domenico Scarlattim i scenografem Filippo Juvarra. Czasami sam występował w swoich przedstawieniach.

Jego imię nosiły dwa statki gdańskie Printz Alexander von Pohlen^[3].

Pochowany w kościele kapucynów Maria Immacolata a via Veneto w Rzymie, gdzie znajduje się jego pomnik dłuta Camilla Rusconiego.

Przodkowie

Marek Sobieski

Jakub Sobieski

Jadwiga Snopkowska

Jan III Sobieski

Jan Daniłowicz

Zofia Teofila Daniłowicz

Zofia Żółkiewska

Aleksander Benedykt Sobieski

Antoine de La Grange d'Arquien

Henri Albert de La Grange d'Arquien

Anne d'Ancienville

Maria Kazimiera d’Arquien, Marysieńka

Baptiste de La Châtre of Bruillebault

Françoise de La Châtre

Gabrielle Lamy[4]

Zobacz też

• Chorągiew husarska koronna królewicza Aleksandra Sobieskiego

Przypisy

1. wg Andrzej Januszajtis: Tego na pewno nie wiecie – Kiedy urodził się królewicz Aleksander, Gazeta Wyborcza, Magazyn Trójmiasto z 13 października 2017, s. 14
2. Magdalena Madeja-Grzyb: Radość obywateli gdańskich z okazji narodzin królewicza Aleksandra Benedykta. [w:] Pasaż wiedzy [on-line]. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. [dostęp 2016-08-25].
3. Marek Arpad Kowalski, Kolonie Rzeczypospolitej, Warszawa 2005, s. 75.
4. Geneall.fr

Bibliografia

• Jarosław Porazinski: Aleksander Benedykt Stanisław Sobieski, [w:] Polski Słownik Biograficzny 2000, t. XXXIX, z. 4 s. 481-483

Linki zewnętrzne

• Dzieła Aleksandra Benedykta Sobieskiego w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000354246498
• VIAF: 27014495
• ULAN: 500353894
• LCCN: nr2004014894
• GND: 1015082521
• PLWABN: 9810531625105606
• NUKAT: n2009076932