20 Batalion Saperów (1939)

20 batalion saperów

baon saperów typ II a nr 20

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	20 kompania saperów Ośrodek Sapersko-Pionierski 20 DP
Dowódcy
Pierwszy	mjr Czesław Paczkowski
Ostatni	mjr Juliusz Levittoux
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	saperzy
Podległość	20 Dywizja Piechoty

Jednostki saperskie WP w 1939

20 batalion saperów (20 bsap) – oddział saperów Wojska Polskiego II RP.

Batalion nie występował w pokojowej organizacji wojska. Został sformowany w 1939 przez Ośrodek Sapersko-Pionierski 20 DP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W latach 1921–1929, w składzie 9 pułku saperów funkcjonował XX batalion saperów, który na wypadek wojny miał być przydzielony do 20 Dywizji Piechoty. Pododdziałem dowodzili między innymi: por. Jerzy Ławcewicz i kpt. Zygmunt II Rumiński (od XI 1922).

Wiosną 1935 roku, w garnizonie Słonim, sformowana została 20 kompania saperów. Nowy pododdział zorganizowany został na bazie kompanii saperów wydzielonej ze składu 6 batalionu saperów. Z dniem 15 marca 1935 roku wyznaczona została obsada personalna kompanii:

• dowódca kompanii – kpt. Henryk Saturnin Różycki,
• dowódca plutonu – por. Mieczysław Norbert Stankiewicz,
• dowódca plutonu – ppor. Marian Kraśniewicz,
• dowódca plutonu – ppor. Antoni Józef Wroński^[1].

Kompania podporządkowana została dowódcy 20 Dywizji Piechoty.

Ośrodek Sapersko-Pionierski 20 DP

W maju 1937 roku 20 kompania saperów przeformowana została w Ośrodek Sapersko-Pionierski 20 DP. Pod względem wyszkolenia ośrodek podporządkowany został dowódcy 3 Grupy Saperów. Ośrodek stacjonował w Słonimie^[2].

Organizacja i obsada personalna ośrodka

Organizacja i obsada personalna ośrodka w marcu 1939^[2][a]:

• dowódca ośrodka – mjr Czesław Paczkowski
• adiutant – por. Stanisław Antoni Grodzki^[b]
• oficer materiałowy – kpt. Józef Grodzki
• oficer mobilizacyjny – por. Stanisław Antoni Grodzki
• dowódca kompanii saperów – kpt. Wacław Brzeziński
• dowódca plutonu – por. Zbigniew Moszyński
• dowódca plutonu – por. Włodzimierz Sikorski
• dowódca plutonu – ppor. Dionizy Ciemnoczołowski
• dowódca plutonu specjalnego – kpt. Mieczysław Kurkowski

Ośrodek był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” ośrodek miał sformować, w okresie zagrożenia, w grupie jednostek oznaczonych kolorem zielonym, cztery pododdziały:

• Szefostwo Fortyfikacji „Baranowicze” (typ II),
• Dowództwo Grupy Fortyfikacyjnej nr 93,
• batalion saperów typ IIa nr 20,
• drużyna przeprawowa pionierów piechoty nr 20.

W dniach 23–24 marca 1939 roku ośrodek przeprowadził mobilizację wymienionych wyżej pododdziałów. Po jej zakończeniu 20 bsap. z drużyną pionierów piechoty przewieziony został koleją do rejonu operacyjnego Armii „Modlin”, a Dowództwo Grupy Fortyfikacyjnej Nr 93 do rejonu operacyjnego Armii „Łódź”.

20 batalion saperów w kampanii wrześniowej

W czasie kampanii wrześniowej batalion walczył w składzie macierzystej dywizji, w bitwie pod Mławą (1–4 września) oraz w obronie Warszawy.

Struktura i obsada etatowa

Obsada personalna we wrześniu 1939^[4]:

Dowództwo batalionu

• • dowódca – mjr sap. Czesław Paczkowski (do 5 września 1939 r.), mjr sap. Juliusz Levittoux
  • zastępca dowódcy – kpt. rez. sap. Andrzej Rostworowski^[c]
  • adiutant – por. sap. Mieczysław Kurkowski^[d]
• 1 kompania saperów – kpt. sap. Wacław Brzeziński
• 2 kompania saperów – por. sap. Włodzimierz Sikorski
  • dowódca plutonu – ppor. Horodyński
  • dowódca plutonu – ppor. Oleksik, od 8 września 1939 por. Woyno,
• 3 kompania saperów – por. Muszyński^[5]
• 3 zmotoryzowana kompania saperów – por. sap. Gustaw Wąsikowski
  • dowódca plutonu – ppor. Kowalski
  • dowódca plutonu – ppor. Woyno
• kolumna saperska – por. rez. sap. inż. Wojciech Józef Piotrowski^[e]
• kolumna pontonowa^[f] – por. rez. sap. Edward Marek Żelazko
• dowódca plutonu przeciwgazowego – ppor. sap. Czesław Woyno

Uwagi

1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[3].
2. Por. Stanisław Antoni Grodzki pełnił jednoczenie funkcję oficera mobilizacyjnego.
3. Andrzej Rostworowski (ur. 30.05.1899) w 1934 posiadał przydział mobilizacyjny do 3 bsap.
4. Mieczysław Kurkowski (ur. 10.01.1908), absolwent SPInż. z 1934.
5. Wojciech Józef Piotrowski (ur. 6.01.1904) w 1934 posiadał przydział mobilizacyjny do 6 bsap.
6. Zapewne jest to drużyna przeprawowa pionierów piechoty nr 20.

Przypisy

1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 lutego 1935, s. 4.
2. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 814.
3. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
4. Cutter 2003 ↓, s. 311.
5. Juszkiewicz 1979 ↓, s. 196.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Zdzisław Józef Cutter: Polskie wojska saperskie w 1939 r. : organizacja, wyposażenie, mobilizacja i działania wojenne. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2003. ISBN 83-7098-834-2.
• Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
• Ryszard Juszkiewicz: Bitwa pod Mławą 1939. Warszawa: Książka i Wiedza, 1979.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks" i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3