Żabuś – polski szybowiec amatorski, skonstruowany w dwudziestoleciu międzywojennym. Brał udział w I Konkursie Ślizgowców w 1923 roku i w II Konkursie Szybowców w 1925 roku.
Historia
Inżynier Jan Siejkowski zaprojektował szybowiec, który został zbudowany w 1923 roku przez kapitanapilotaFranciszka Jacha w warsztatach 3. pułku lotniczego w Poznaniu[2]. Konstrukcję szybowca wyróżniał brak usterzenia pionowego, duże lotki i staranne oprofilowanie kadłuba. System sterowania szybowcem był skomplikowany, ster wysokości był obsługiwany nogami, a lotki dwiema dźwigniami (po jednej na każdą lotkę). Szybowiec otrzymał nazwę „Żabuś” i został zgłoszony do udziału w I Konkursie Ślizgowców w Białce Tatrzańskiej[3].
Spośród szybowców biorących udział w zawodach „Żabuś” wyróżniał się konstrukcją bez statecznika pionowego, dodatkowo był jednym z dwóch wyposażonych w podwozie płozowe. Pilotował go Franciszek Jach. 6 września 1923 roku, podczas pierwszego lotu trwającego kilka sekund, szybowiec uległ wypadkowi i rozbił się. Uszkodzeniu uległo skrzydło i kadłub, pilot nie odniósł obrażeń[4]. Przyczyną katastrofy był skomplikowany sposób sterowania, którego pilot nie opanował w pełni[5]. Szybowiec został naprawiony i był gotów do lotu 11 września. Z powodu braku sprzyjających warunków nie wystartował do końca konkursu[6]. „Żabuś” wzbudził zainteresowanie miejscowej ludności, jeden z młodych górali chciał go zakupić za sumę 50 milionów marek[7].
W 1924 roku szybowiec został przekonstruowany. Otrzymał usterzenie pionowe, a system sterowania został przerobiony na klasyczny z drążkiem i orczykiem. Masa własna szybowca wzrosła o 8 kilogramów. W czerwcu 1925 roku szybowiec wziął udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowców na Oksywiu koło Gdyni, z numerem konkursowym 4 i pod nazwą „Żabuś 2”[8]. Franciszek Jach wykonał na nim podczas zawodów dwa udane loty. 2 czerwca w pierwszym przeleciał 560 metrów w ciągu 39 sekund, natomiast w drugim pokonał 420 metrów w czasie 42 sekund[a]. Dystans 560 metrów był najlepszym wynikiem osiągniętym podczas tego konkursu[9]. 2 czerwca 1925 roku Franciszek Jach został odkomenderowany na kurs doszkalający do Rembertowa, pilotem „Żabusia” został plut. Władysław Szulczewski, który wykonał na nim jeden lot[10]. Kapitan Franciszek Jach za najdalszy przelot otrzymał nagrodę Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej miasta Poznań w wysokości 2000 złotych[11].
Płat o obrysie prostokątnym, dwudźwigarowy. Na końcu płata znajdowały się lotki, sięgające do pierwszego dźwigara. Kryty płótnem, zamocowany do kadłuba za pośrednictwem piramidki z rur stalowych, podparty stalowymi zastrzałami o kształcie litery N[12].
Malowanie
Kadłub szybowca był pomalowany lakierem bezbarwnym, powierzchnie kryte płótnem były w kolorze cellonu. Z przodu kadłuba znajdował się czarny napis „Żabuś”[12].
Uwagi
↑Troniewski w „Młodym Lotniku” podaje czasy lotów wynoszące odpowiednio 42 i 32 sekundy[1]
Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC830596725.
Robert Kulczyński: II Wszechpolski Konkurs Szybowcowy Oksywie koło Gdyni (17 maja–14 czerwca 1925 roku). W: Bohaterowie drugiego planu: materiały zebrane i przygotowane z okazji konferencji popularnonaukowej poświęconej przeszłości lotnictwa z cyklu „Historia Skrzydłami Malowana” pod patronatem Prezydenta Koszalina, Koszalin, 8-9 czerwca 2018 r. Warszawa: Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego, 2018. ISBN 978-83-64424-48-9. OCLC1101917462.