PROFILBARU.COM

Ździeblarzowate
	Cephidae
	Newman, 1835
	Okres istnienia: kreda wczesna–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Calameuta pallipes
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	rośliniarki
Nadrodzina	ździeblarzowce
Rodzina	ździeblarzowate
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ździeblarzowate (Cephidae) – rodzina owadów z rzędu błonkówek i podrzędu rośliniarek, obejmująca około 170 opisanych gatunków.

Błonkówki te wyróżniają się od innych rośliniarek bardzo smukłym ciałem, przez co mogą przypominać gąsienicznikowate^[2]. Ich głowa jest kulistawa. Skleryty szyjne są wydłużone. Użyłkowanie przedniego skrzydła cechuje żyłka radialna na całej długości biegnąca blisko żyłki kostalnej i przylegająca do niej^[3]. Między pierwszym a drugim segmentem odwłoka znajduje się grzbietobrzuszne przewężenie^[2]. Narządy rozrodcze samców cechują harpes zlane z gonocardo^[3].

Larwy mają nieczłonowane i pozbawione pazurków odnóża tułowiowe oraz pozbawiony posuwek i zakończony kolcami odwłok^[3]. Są fitofagami żerującymi drążąc tunele w źdźbłach traw oraz gałęziach krzewów i drzew^[2]^[3]. Niektóre z nich są uznawane za groźne szkodniki zbóż, np. ździeblarz pszeniczny^[2]^[4].

Większość gatunków, w tym prawie wszystkie Cephinae, zasiedla Holarktykę^[5], a zwłaszcza strefę umiarkowaną i borealną. Pojedyncze gatunki notowane są w Wietnamie, na Borneo i Celebesie^[6]. Athetocephinae są endemitami Madagaskaru^[7], a Australcephinae występują tylko w krainie australijskiej^[8]. W Polsce stwierdzono 19 gatunków^[9] (zobacz: ździeblarzowate Polski)

Systematyka i ewolucja

Do rodziny tej należy około 170 opisanych gatunków, zgrupowanych w 24 rodzajach i 4 podrodzinach^[10]^[6], w tym^[6]^[5]^[11]:

podrodzina: †Cuspilonginae Kopylov et Rasnitsyn, 2016
- Caenocephus Konow, 1896
podrodzina: Athetocephinae
- Athetocephus Benosn, 1935^[7]
podrodzina: Australcephinae Smith et Schmidt, 2009
- Australcephus Smith et Schmidt, 2009^[8]
podrodzina: Cephinae
- Aridus Smith, 1900
- Caenocephus Konow, 1896
- Calameuta Konow, 1896
- Cephus Latreille, 1802
- Characopygus Konow, 1899
- †Cuspilongus Archibald et Rasnitsyn 2015
- †Electrocephus Konow, 1897
- Hartigia Schioedte, 1838
- Heterojanus Wei et Xiao, 2011^[12]
- Hissarocephus Gussakovkij, 1945
- Janus Stephens, 1835
- Magnitarsijanus Wei, 2007^[13]
- Pachycephus Stein, 1876
- Stigmajanus Wei, 2007^[13]
- Syrista Konow, 1896
- Trachelus Jurine, 1807
- Uroqrista Maa, 1944
podrodzina: incertae sedis
- †Mesocephus Rasnitsyn, 1968

Ździeblarzowate wraz z wyłącznie mezozoicznymi sepulkowatymi tworzą nadrodzinę ździeblarzowców (Cephoidea)^[10]^[5]. W zapisie kopalnym ździeblarzowate są słabo reprezentowane. Najstarsze znane gatunki pochodzą z wczesnej kredy: Mesocephus sibiricus i Cuspilongus ghilarovi. Z kredy późnej znane są 2 gatunki z rodzaju Mesocephus. Oprócz nich w zapisie kopalnym zachowały się jeszcze 3 gatunki z eocenu, w tym jeden ze współczesnego rodzaju Janus^[6]^[5].

Przypisy

↑ Cephidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Henri Goulet: Chapter 6. Superfamilies Cephoidea, Megalodontoidea, Orussoidea, Siricoidea, Tenthredinoidea, and Xyeloidea. W: Hymenoptera of the world: An identification guide to famihes. Henri Goulet, John T. Huber (red.). Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 104–110. ISBN 0-660-14933-8.
↑ ^a ^b ^c ^d G.S. Medvedev: Keys to the Insects of the European Part of USSR. Vol III. Part 6 Hymenoptera: Symphyta. Leiden: Brill, 1994, s. 377.
↑ Christopher Asaro: Sawflies (Hymenoptera: Symphyta). W: Encyclopedia of Entomology. John L. Capinera (red.). Wyd. 2. Springer, 2008, s. 3250–3252. ISBN 978-1-4020-6242-1.
↑ ^a ^b ^c ^d D.S. Kopylov, A.P. Rasnitsyn. Cephidae (Hymenoptera) of the Mesozoic. „Euroasian Entomological Journal”. 15, s. 78–83, 2016.
↑ ^a ^b ^c ^d S.B. Archibald, A.P. Rasnitsyn. Taxonomic names, in New early Eocene Siricomorpha (Hymenoptera: Symphyta: Pamphiliidae, Siricidae, Cephidae) from the Okanagan Highlands, western North America. „The Canadian Entomologist”. 148, s. 209–228, 2015.
↑ ^a ^b Robert B. Benson. On the Genera of the Cephidae, and the Erection of a new Family Syntexidae (Hymenoptera, Symphyta). „Annals and Magazine of Natural History”. (10)16 (95). s. 535–553.
↑ ^a ^b D.R. Smith, S. Schmidt. A new subfamily, genus, and species of Cephidae (Hymenoptera) from Australia. „Zootaxa”. 2034, s. 56–60, 2009.
↑ Józef Banaszak, Wiesława Czechowska, Wojciech Czechowski, Henryk Grabarczyk, Janusz Sawoniewicz, Bogdan Wiśniowski. Zagrożenia i perspektywy ochrony owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera). „Wiadomości Entomologiczne”. 18 (Suppl. 2), s. 177–211, 2000.
↑ ^a ^b Alexandre P.A.P. Aguiar Alexandre P.A.P. i inni, Order Hymenoptera, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, Z.-Q.Z.Q. Zhang (red.), „Zootaxa”, 1, 3703, 2013, s. 51–62, DOI: 10.11646/zootaxa.3703.1.12 .
↑ family stem sawflies Cephidae. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2017-08-23].
↑ M. Wei, X. Wei. A new genus and a new species of Cephidae (Hymenoptera) from China with a key to genera of Hartigiini s. str. „Japanese journal of systematic entomology”. 17 (2), s. 185–191, 2011.
↑ ^a ^b M.-C. Wei, H.-Y. Nie. Two new genera of Cephidae (Hymenoptera) from eastern Asia. „Acta zootaxonomica sinica”. 32 (1), s. 109–113, 2007.

[itis-1] Cephidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[how-2] Henri Goulet: Chapter 6. Superfamilies Cephoidea, Megalodontoidea, Orussoidea, Siricoidea, Tenthredinoidea, and Xyeloidea. W: Hymenoptera of the world: An identification guide to famihes. Henri Goulet, John T. Huber (red.). Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 104–110. ISBN 0-660-14933-8.

[Medvedev-3] G.S. Medvedev: Keys to the Insects of the European Part of USSR. Vol III. Part 6 Hymenoptera: Symphyta. Leiden: Brill, 1994, s. 377.

[Asaro-4] Christopher Asaro: Sawflies (Hymenoptera: Symphyta). W: Encyclopedia of Entomology. John L. Capinera (red.). Wyd. 2. Springer, 2008, s. 3250–3252. ISBN 978-1-4020-6242-1.

[KR-5] D.S. Kopylov, A.P. Rasnitsyn. Cephidae (Hymenoptera) of the Mesozoic. „Euroasian Entomological Journal”. 15, s. 78–83, 2016.

[AR-6] S.B. Archibald, A.P. Rasnitsyn. Taxonomic names, in New early Eocene Siricomorpha (Hymenoptera: Symphyta: Pamphiliidae, Siricidae, Cephidae) from the Okanagan Highlands, western North America. „The Canadian Entomologist”. 148, s. 209–228, 2015.

[Benson-7] Robert B. Benson. On the Genera of the Cephidae, and the Erection of a new Family Syntexidae (Hymenoptera, Symphyta). „Annals and Magazine of Natural History”. (10)16 (95). s. 535–553.

[SS-8] D.R. Smith, S. Schmidt. A new subfamily, genus, and species of Cephidae (Hymenoptera) from Australia. „Zootaxa”. 2034, s. 56–60, 2009.

[Banaszaketal-9] Józef Banaszak, Wiesława Czechowska, Wojciech Czechowski, Henryk Grabarczyk, Janusz Sawoniewicz, Bogdan Wiśniowski. Zagrożenia i perspektywy ochrony owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera). „Wiadomości Entomologiczne”. 18 (Suppl. 2), s. 177–211, 2000.

[tax-10] Alexandre P.A.P. Aguiar Alexandre P.A.P. i inni, Order Hymenoptera, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, Z.-Q.Z.Q. Zhang (red.), „Zootaxa”, 1, 3703, 2013, s. 51–62, DOI: 10.11646/zootaxa.3703.1.12 .

[biolib-11] y stem sawflies Cephidae. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2017-08-23].

[WX-12] M. Wei, X. Wei. A new genus and a new species of Cephidae (Hymenoptera) from China with a key to genera of Hartigiini s. str. „Japanese journal of systematic entomology”. 17 (2), s. 185–191, 2011.

[WN-13] M.-C. Wei, H.-Y. Nie. Two new genera of Cephidae (Hymenoptera) from eastern Asia. „Acta zootaxonomica sinica”. 32 (1), s. 109–113, 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]