Śmiałek darniowy

Śmiałek darniowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	śmiałek
Gatunek	śmiałek darniowy
	Nazwa systematyczna
	Deschampsia caespitosa (L.) P.Beauv.; Ess. Agrostogr.: 91 (1812)
Synonimy
	Aira caepitosa L.;
	Aira caepitosa L.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa) – gatunek byliny należący do rodziny wiechlinowatych. Jest szeroko rozpowszechniony na półkuli północnej, rośnie też na obszarach górskich w strefie międzyzwrotnikowej^[3]. W Polsce pospolity na całym obszarze^[4].

Morfologia

Pokrój: Bylina tworząca gęste, zbite kępy, zwykle o średnicy do 50 cm (rzadziej 70 cm).
Łodyga: Źdźbła gładkie, co najwyżej pod samym kwiatostanem szorstkie o długości do 140 cm, rzadko wyższe.
Liście: Blaszki liści o szerokości 2-5 mm w dolnej części złożone na wpół, dalsza część płaska. Mają wyraźnie wystającą siatkę szorstkich nerwów. Języczek liściowy o długości 6-8 mm.
Kwiaty: Zebrane w wiechę złożoną z 2-3 kwiatowych kłosków. Gęsta, piramidalna wiecha ma długość do 10–50 cm. Dolne odgałęzienia wiechy mają 2-4 gałązki u podstawy. Pojedynczy kłosek ma długość 2-5 mm, przy czym odcinek poniżej górnego kwiatka jest o połowę krótszy od kwiatka. Plewka dolna tępa, krótka, jej ość ukryta w kłosku. Plewa górna 3-nerwowa. Kwitnie od czerwca do września.
Owoc: Brunatny, matowy, spiczasty ziarniak o wymiarach 1,5 × 0,6 x 0,6 mm. Ciężar 1000 nasion wynosi 0,25 g. Kiełkują w 93%^[5].

Biologia i ekologia

Rośnie na łąkach, pastwiskach, w lasach łęgowych, na nieużytkach i aluwiach. Hemikryptofit i acydofil^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Molinietalia^[7].

Zmienność

Gatunek zmienny morfologicznie. Występuje w wielu odmianach.

Zastosowanie

Uprawiany jako roślina ozdobna ze względu na swój atrakcyjny gęstokępkowy pokrój. Efektownie kwitnie przez całe lato. Nadaje się do ogródków skalnych oraz parków. Może być uprawiany w pojedynczych kępkach, lub całych łanach. Roślina łatwa do uprawy, nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Uprawia się ją z siewu nasion. Wymaga stanowisk słonecznych. Nie tworzy rozłogów, a więc zbytnio się nie rozrasta i nie stanowi zagrożenia dla sąsiednich upraw. Nadaje się również doskonale na trawniki. Przy regularnym koszeniu tworzy gęstą, silną darń.
W terenach górskich uważany jest za dobrą rolniczo roślinę łąkową i pastwiskową, na nizinach natomiast jest rośliną rolniczo bezwartościową.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-12-28] (ang.).
↑ ^a ^b Deschampsia cespitosa (L.) P.Beauv., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-05] .
↑ Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001, s. 191. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Marian Nowiński: Chwasty łąk i pastwisk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966.
↑ Włodzimierz Kryszewski: Encyklopedia Powszechna PWN tom 1. Warszawa: PWN, 1983, s. 21. ISBN 83-01-00000-7.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-12-28] (ang.).

[powo-3] Deschampsia cespitosa (L.) P.Beauv., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-05] .

[4] Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001, s. 191. ISBN 978-83-61191-72-8.

[5] Marian Nowiński: Chwasty łąk i pastwisk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966.

[6] Włodzimierz Kryszewski: Encyklopedia Powszechna PWN tom 1. Warszawa: PWN, 1983, s. 21. ISBN 83-01-00000-7.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]