PROFILBARU.COM

Łotewski Kościół Prawosławny
*Latvijas Pareizticīgā Baznīca*
	; Sobór Narodzenia Pańskiego w Rydze
Państwo	Łotwa
Siedziba	Ryga
Data powołania	1926
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Cerkiew prawosławna
Sobór	Narodzenia Pańskiego w Rydze
Metropolita	ryski i całej Łotwy Aleksander (Kudriaszow)
	Dane statystyczne
Liczba diecezji	2
Liczba dekanatów	6
Liczba klasztorów	3
Powierzchnia	64 573 km²
	Położenie na mapie Rygi Ryga
	Położenie na mapie Łotwy Ryga
	56°57′13,8″N 24°06′56,6″E/56,953833 24,115722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Łotewski Kościół Prawosławny (łot. Latvijas Pareizticīgā Baznīca, ros. Латвийская Православная Церковь) – autokefaliczny^[1], a do 2022 samorządny Kościół prawosławny podlegający Patriarchatowi Moskiewskiemu. Zwierzchnik Kościoła nosi tytuł metropolity ryskiego i całej Łotwy, obecnie jest nią metropolita Aleksander (Kudriaszow).

Do Kościoła prawosławnego na Łotwie należą głównie przedstawiciele mniejszości rosyjskiej i niewielka liczba Łotyszy, natomiast wyznaniem dominującym w kraju jest protestantyzm (luteranizm). Liczbę członków Łotewskiego Kościoła Prawosławnego szacuje się na ok. 350 tys.

Historia

Prawosławie było religią mniejszościową na dzisiejszej Łotwie od XI w., kiedy na obszarze tym pracę misyjną podjęli duchowni z Połocka, których działania nie przyniosły jednak większych rezultatów. Na terenach zdominowanych przez katolicyzm, a następnie luteranizm prawosławie wyznawali głównie zamieszkali na stałe lub czasowo Rosjanie. Odsetek ludności tego wyznania wzrósł po aneksji tych terenów do Imperium Rosyjskiego, a następnie po wprowadzeniu języka łotewskiego jako alternatywnego języka nabożeństw. W drugiej połowie XIX wieku ok. 40 tys. łotewskich luteran przyjęło prawosławie; po wprowadzeniu swobody wyznaniowej po rewolucji 1905 r. tylko 25% z tej liczby wróciło do poprzedniej wiary. Od 1836 działała eparchia ryska Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

W czasie I wojny światowej cały majątek Kościoła prawosławnego został skonfiskowany przez niemieckie wojska okupacyjne, a po odzyskaniu niepodległości przez Łotwę nowy rząd nie chciał go formalnie uznać, traktując prawosławie jako zakamuflowaną organizację rosyjską. Stabilizacja sytuacji w ogarniętym chaosem organizacyjnym Kościele prawosławnym oraz uzyskanie formalnej akceptacji ze strony państwa udała się dopiero metropolicie Janowi (Pommersowi) w 1926. Mimo wrogości wobec bolszewizmu, nie starał się on o autokefalię dla Kościoła łotewskiego. W 1934 został on zamordowany przez NKWD. Rok później metropolita Augustin (Pētersons) zdecydował o przejściu Kościoła Łotewskiego pod jurysdykcję patriarchy Konstantynopola, czego Rosyjska Cerkiew Prawosławna nie uznała.

Po II wojnie światowej Łotewski Kościół Prawosławny na nowo został wcielony do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego z zachowaniem dużej autonomii organizacyjnej. Władze odnosiły się jednak do niego podobnie nieprzychylnie jak do innych działających w ZSRR związków wyznaniowych, z wyjątkiem okresu pieriestrojki.

24 października 2019 r. władze łotewskie zarejestrowały Łotewski Autonomiczny Kościół Prawosławny, uznający zwierzchnictwo patriarchy Konstantynopola^[2]; Łotewski Kościół Prawosławny nie uznał tej struktury za kanoniczną^[3].

8 września 2022 r. łotewski Sejm uchwalił ustawę, na mocy której Łotewski Kościół Prawosławny stał się niezależny od jakiejkolwiek struktury kościelnej za granicą, a zatem także od Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego^[1]. Duchowieństwo Kościoła zaakceptowało nowe przepisy, a na soborze Kościoła 20 października 2022 r. stosowne zapisy zostały wniesione również do statutu wewnętrznego Kościoła^[1]^[4]. Sobór Kościoła zwrócił się oficjalnie do patriarchy moskiewskiego i całej Rusi o uznanie Łotewskiego Kościoła Prawosławnego za autokefaliczny^[5]. 13 sierpnia 2023 r. w Rydze odbyła się chirotonia biskupia archimandryty Jana (Lipšānsa), którą przeprowadzono bez konsultacji z patriarchą moskiewskim i całej Rusi^[6]. Rosyjski Kościół Prawosławny stoi na stanowisku, że dopiero sobór biskupów mógłby przyjąć lub odrzucić prośbę Łotewskiego Kościoła Prawosławnego, a wspomnianej chirotonii nie uznaje^[7].

Struktura

Łotewski Kościół Prawosławny jest metropolią – jego zwierzchnik nosi każdorazowo tytuł metropolity ryskiego i całej Łotwy. Dzieli się na dwie eparchie – ryską i dyneburską (ta ostatnia utworzona w 2013)^[8].

Ponadto na terenie Kościoła działają dwa monastery: monaster Trójcy Świętej i św. Sergiusza z Radoneża w Rydze (żeński) i monaster Świętego Ducha w Jēkabpilsie (męski); czynny jest też żeński skit Przemienienia Pańskiego w Jełgawie^[9].