Tungtvatn eller tungvatn er vatn 
der dei to hydrogenatoma (H) i molekylet er tungt hydrogen 
, såkalla deuterium (D). Tungtvatn blir òg kalla deuteriumoksid 
.
| Eigenskapar |
Tungtvatn |
Naturleg vatn
|
| Molekylvekt (u) |
20,02760 |
18,01528
|
| Tettleik (g/cm³) ved 25 °C |
1,10452 |
0,99701
|
| Høgste tettleik (g/cm³) |
1,10602 |
1,00000
|
| Temperatur (°C) ved høgste tettleik |
11,23 |
3,98
|
| Frysepunkt (°C) |
3,81 |
0,00
|
| Kokepunkt (°C) |
101,42 |
100,00
|
Eigenskapar
Tungtvatn har liknande kjemiske eigenskapar som naturleg vatn, men er noko mindre reaktivt. Tabellen til høgre samanliknar nokre eigenskapar for tungtvatn og naturleg vatn.
Tungtvatn er ikkje giftig i små mengder, men ved inntak av større mengder kan stoffskiftet sakka ned av di vatn inngår i dei fleste biokjemiske reaksjonar, og tungtvatn altså er mindre reaktivt.
Førekomst og framstilling
Om lag 1/6000 av molekyla i naturleg vatn er tungtvatn, og tungtvatn kan framstillast ved destillasjon eller elektrolyse av naturleg vatn. For framstilling av tungtvatn i industriell skala er det mest økonomisk å kombinera desse metodane med andre kjemiske prosessar som t.d. ammoniakk/hydrogenutbyting eller hydrogensulfid/vassutbyting.
Bruk
Tungtvatn blir brukt som kjølevatn i atomreaktorar fordi det inneheld fleire nøytron enn naturleg vatn og bremsar ned nøytron frå kjernereaksjonane i brennstoffet utan å absorbera dei, slik at desse nøytrona lettare kan delta i nye kjernereaksjonar.
Tungtvatn har null magnetisk moment sjølv om det blir plassert i eit sterkt magnetfelt og forstyrrar ikkje analyse av nukleærmagnetresonans (NMR) i kjemiske stoff, og kan difor brukast som løysemiddel under slik analyse.
Sjå òg
