Tweede Kamerverkiezingen 1866 (jun)

Tweede Kamerverkiezingen 1866
Datum	12 juni 1866
Land	Nederland
Te verdelen zetels	38 (37 leden waren niet-aftredend)
Opkomst	48,36%
Opvolging verkiezingen
← 1864     1866 (okt) →
Portaal    Politiek Nederland

De Tweede Kamerverkiezingen 1866 (jun) waren periodieke Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 12 juni 1866.

Nederland was verdeeld in 39 kiesdistricten, waarin 75 leden van de Tweede Kamer gekozen werden.^[1] Een kiezer bracht evenveel stemmen uit als er afgevaardigden in zijn kiesdistrict gekozen werden. Om gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel behalen.^[2]

De verkiezingen werden gehouden vanwege het aflopen van de zittingstermijn op 17 september 1866 van 38 leden van de Tweede Kamer. In vier kiesdistricten^[3] was een tweede stemronde nodig tussen de twee hoogstgeplaatste kandidaten uit de eerste ronde vanwege het niet behalen van de districtskiesdrempel. Deze tweede ronde vond plaats op 26 juni 1866.

Uitslag

Opkomst

	1864		1866
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	88.587		91.831
Niet opgekomen	42.216	47,65[4]	47.422	51,64[4]
Opkomst	46.371	52,35[4]	44.409	48,36[4]

Verkiezingsuitslag naar groepering

Groepering[5]	Zetels
	1864[6]	Af[7]	Bij[8]	1866	+/−
thorbeckianen	23	10	10	23	0
liberalen	22/21	13	13	21	0
conservatieven	17/18	8	8	18	0
conservatief-protestanten	3/4	1	1	4	0
conservatief-liberalen	4/3	1	1	3	0
antirevolutionairen	3	2	2	3	0
conservatief-katholieken	2	2	2	2	0
gematigde liberalen	1	1	1	1	0
totaal	75	38	38	75	0

Gekozen leden

Zie Lijst van Tweede Kamerleden 1866 (sep) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bij deze verkiezingen werden 34 leden herkozen. De stemmingen voor de overige vier vacatures hadden de volgende resultaten:

• in het kiesdistrict Alkmaar werd Nicolaas Olivier (thorbeckianen) gekozen in de vacature ontstaan door het aftreden van Karel Poortman (thorbeckianen), die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;

• in het kiesdistrict 's-Gravenhage versloeg François de Casembroot (61,6%, conservatieven) het aftredende lid Jan Kappeyne van de Coppello (36,2%, liberalen);

• in het kiesdistrict Rotterdam werd Isaäc Fransen van de Putte (liberalen) gekozen in de vacature ontstaan door het aftreden van Anthony Hoynck van Papendrecht (liberalen), die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;

• in het kiesdistrict Sneek werd Antony Moens (liberalen) gekozen in de vacature ontstaan door het aftreden van Wilco Lycklama à Nijeholt (conservatieven), die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;

De zittingsperiode van de Tweede Kamer ging in op 18 september 1866. De zittingstermijn van Tweede Kamerleden bedroeg vier jaar.^[9][10]

Bronvermelding

Bronnen

• Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl
• Ron de Jong (1999). Van standspolitiek naar partijloyaliteit. Verkiezingen voor de Tweede Kamer 1848-1887. Verloren, Hilversum. ISBN 90-6550-069-3.
• Ron de Jong, Henk van der Kolk, Gerrit Voerman (2011). Verkiezingen op de kaart 1848-2010. Matrijs, Utrecht. ISBN 978 90 5345 437 4.

Noten

1. Acht enkelvoudige kiesdistricten kozen één lid, in 29 meervoudige kiesdistricten werden twee leden afgevaardigd, in het kiesdistrict Rotterdam drie en in het kiesdistrict Amsterdam zes.
2. De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.
3. Assen, Delft, Utrecht en Zwolle.
4. % van het aantal kiesgerechtigden.
5. In 1866 bestonden nog geen politieke partijen. Gekozen leden sloten zich gewoonlijk eerst na hun verkiezing aan bij een Kamerfactie.
6. Een wijziging van het aantal zetels van een groepering is ontstaan door tussentijdse verkiezingen gedurende de zittingsperiode.
7. Aftredend in 1866 vanwege het bereiken van het einde van de zittingstermijn.
8. Gekozen c.q. herkozen bij de periodieke verkiezingen in 1866.
9. Om de twee jaar was de helft van de Kamerleden aftredend.
10. Door de tussentijdse ontbinding van de Tweede Kamer in 1866 traden alle leden af op 30 september 1866.