Tortosa (Latijn: Dertusa of Dertosa, Arabisch: طرطوشة Ṭurṭūšah) is een kleine stad en gemeente in de Spaanse autonome regio Catalonië, in de provincie Tarragona. Tortosa telt 33.743 inwoners (1 januari 2016). Het is de hoofdstad van de comarca Baix Ebre. Tortosa ligt in het zuiden van Catalonië, op een paar kilometer afstand van de Costa Dorada en het Nationale Park Delta del Ebro (Biosfeerreservaat). De Ebro mondt bij Tortosa uit in de Middellandse Zee.
Geschiedenis
In ca. 714 veroverd door Moslims op de Visigoten. De latere Frankische koning Lodewijk de Vrome voerde als koning van Aquitanië samen met Bera (graaf van Barcelona) in 804, 808 en 809 verscheidene campagnes ter uitbreiding van de zuidgrens van de Spaanse Mark. Tortosa werd verscheidene malen aangevallen en belegerd. In 809 belegerden de Frankische troepen en die van Bera de stad voor veertig dagen. De nieuwe emir van Córdoba, Abd ar-Rahman II, trok op tegen de belegeraars. De islamitische historicus Al Maqqari schreef over een overwinning voor de moslims, terwijl de historicus Astronomus meldde dat de sleutels van de stad aan Lodewijk overhandigd werden die daarna weer vertrok.
Van ca. 1009 tot 1060 en van 1081 tot 1099 was de stad een zelfstandige taifa. De Almohaden, een berber dynastie uit Marokko, onder Abd al-Moe'min kwamen in 1145/1148 in bezit van Tortosa.
Op 31 december 1148, na een belegering van vijf maanden door graaf Raymond Berengarius IV van Barcelona en ridders uit onder meer Genua, Friesland, Vlaanderen en Engeland kwam de stad, die ruim vier eeuwen islamitisch was, aan het Koninkrijk Aragon.
Opm.: In 1857 scheidde Roquetas zich af en werd een zelfstandige gemeente; in 1977 scheidden Deltebre, San Jaime de Enveija en Camarles zich af en werden zelfstandige gemeenten; in 1991 scheidde L'Aldea zich af en werd een zelfstandige gemeente