Organisatie van Turkse Staten Türk Dövlətləri Təşkilatı (Azerbeidzjaans) Түркі мемлекеттерінің ұйымы (Kazachs) Түрк мамлекеттер уюму (Kirgizisch) Turkiy Davlatlar Tashkiloti (Oezbeeks) Türk Devletleri Teşkilatı (Turks) Organisation of Turkic States (Engels)
Op 30 oktober 1992 kwamen de presidenten van de nieuwe groep Turkstalige staten Azerbeidzjan, Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan, Turkije en Turkmenistan voor het eerst bijeen in de Turkse hoofdstad Ankara. In de tweede bijeenkomst in 1993 werd Internationale Organisatie van de Turkse Cultuur opgericht.
Geschiedenis
Oprichting
Na het eerste voorstel van de Kazachse president Nursultan Nazarbayev in 2006, werd op 3 oktober 2009, de elfde bijeenkomst tussen Turkstalige staten, door Azerbeidzjan, Kazachstan, Kirgizië en Turkije het Verdrag van Nachitsjevan getekend om tot de oprichting van de Turkse Raad te komen, dat ook de in 1993 in Almaty gesloten TÜRKSOY(Administratie voor Turkse kunst en cultuur) en de in 1998 in Bakoe opgerichte TURKPA(Parlementaire Vergadering van de Turkssprekende landen) omvat. In 2012 werd de vlag aangenomen.
Eind 2021 werd de naam gewijzigd van Turkse Raad naar Organisatie van Turkse Staten.
Uitbreidingen
Eind 2018 kreeg Hongarije een waarnemersstatus werd daarmee de eerste waarnemer binnen de organisatie.[3] Hongarije heeft weliswaar geen Turkssprekende bevolking, maar Hongaren stammen af van de Hunnen, die net als de Turkse volkeren afstammen van de Xiongnu.
In 2019 werd Oezbekistan het vijfde lid van de organisatie.[4]
In 2021 werd een waarnemersstatus toegekend aan Turkmenistan, dat als enige land nog in aanmerking komt voor volwaardig lidmaatschap, maar geen lid wil worden om de neutrale status van het land te waarborgen. President Gurbanguly Berdimuhamedow ging wel akkoord met een voorstel om als waarnemer plaats te nemen in de organisatie.[5][6]
In september 2022 maakte de Turkse minister Çavuşoğlu van Buitenlandse Zaken bekend dat Turkmenistan volwaardig lid zou worden bij de vergadering op 11 november 2022.[7][8]
Op 11 november 2022 werd Noord-Cyprus waarnemend lid van de organisatie.
Koepelorganisatie
De Organisatie van Turkse Staten dient eveneens als koepelorganisatie van andere samenwerkingsverbanden:
In de eerste jaren na de oprichting had de organisatie vooral een culturele en symbolische rol. De organisatie nam echter na de oprichtingsfase steeds meer politieke standpunten in. Zo sprak de organisatie steun uit voor de Turkse militaire operatie in Syrië en verwierp de beschuldigingen van genocide tegen Turkije. Verder bracht de organisatie meerdere verklaringen uit waarbij solidariteit werd uitgesproken met Azerbeidzjan in het conflict om Nagorno-Karabach. Bij de oorlog in Nagorno-Karabach in 2020 tussen Armenië en Azerbeidzjan verklaarden Kazachstan en Kirgizië, beide lid van een militair bondgenootschap met Armenië, Azerbeidzjan te steunen.[9]
De belangrijkste organen van de Organisatie van Turkse Staten zijn:
Raad van Staatshoofden;
Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken;
Comité van Seniorenambtenaren;
Raad van Ouderen;
Secretariaat.
Het hoofdorgaan is de Raad van Staatshoofden, dat bestaat uit de staatshoofden van de lidstaten en wordt voorgezeten door de lidstaat die op dat moment het voorzitterschap draagt. Het voorzitterschap schuift jaarlijks naar een ander lidstaat.
Toekomstige uitbreidingen
Toekomstige waarnemende leden
Oekraïne
Op 7 augustus 2020 verklaarde Emine Dzheppar, viceminister van Buitenlandse Zaken van Oekraïne, dat het land een aanvraag zou doen voor een waarnemersstatus bij de organisatie: We zijn buurlanden. Oekraïne is een erfgenaam van de Turkse cultuur. De Krim-Tataren vormen een brug tussen Oekraïne en Turkije.[10]
Voormalige toekomstige waarnemende leden
Afghanistan
Op 3 mei 2021 maakte Hamdullah Mohib, Nationaal Veiligheidsadviseur van Afghanistan, via Twitter bekend dat het land een officieel verzoek had ingediend om een waarnemersstatus te krijgen binnen de organisatie.[11] Eveneens ging de Afghaanse ambassadeur in Turkije op bezoek bij Secretaris-Generaal Amreyev.[12] De Afghaanse regering werd kort daarna, in augustus 2021, verdreven door de Taliban.
Toekomstige potentiële leden
Autonome regio's
Het is vooralsnog niet bekend of de organisatie afhankelijke landen of deelgebieden wil toelaten. In dat geval zouden Basjkirostan, Tatarije (Rusland) en Gagaoezië (Moldavië), allen lid van TÜRKSOY, namelijk ook (waarnemend) lid kunnen worden van de Organisatie van Turkse Staten.
Oeral-Altaïsche taalverwantschap
Met een waarnemersstatus voor Hongarije laat de organisatie de deur open voor een waarnemersstatus voor andere landen met officiële hoofdtalen verwant aan de Turkse talen. Hieronder valt de Oeral-Altaïsche taalverwantschap en zou potentieel een mogelijkheid zijn om landen als Mongolië, Finland, Estland, Noord-Korea, Zuid-Korea en Japan een waarnemersstatus toe te kennen.
Lijst van Secretarissen-Generaal van de Organisatie van Turkse Staten
.svg)
