Noord-Nederlands voetbalelftal (mannen)

Het Noord-Nederlands voetbalelftal, ook wel het Noordelijk voetbalelftal genoemd, is een team van voetballers dat vanaf 1908 het noordelijke district van de Nederlandse voetbalbond (KNVB) vertegenwoordigt in regionale en internationale wedstrijden. Het Noordelijk elftal is samengesteld uit de beste voetballers van Groningen, Friesland en Drenthe. Vanaf 1960 betreft het uitsluitend amateurvoetballers. In 2003 nam het elftal deel aan de UEFA-Regiobeker.

Historie

Voorafgaand aan 1908 werd er incidenteel een noordelijk elftal samengesteld maar met de instelling door de NVB van de noordelijk elftalcommissie (NEC) kreeg het elftal een officiële status. De districten West, Oost en Zuid waren het noorden hier reeds in voorgegaan. De NEC werd opgericht ten behoeve van de organisatie van een wedstrijd van het noorden tegen het zuiden. Beide districten kwamen over het algemeen weinig in contact met voetbal buiten de eigen regio en een dergelijke wedstrijd werd gezien als ideaal middel ter verbetering van het spelpeil. De eerste NEC bestond uit voorzitter P.A. de Haan, secretaris G. Dommering en J.M.H. van 't Oever.

De spelers voor het noordelijk elftal werden gekozen uit de beste voetballers van Groningen, Friesland en Drenthe. Het toch reeds bescheiden programma werd door de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende mobilisatie nog verder ingekrompen. De middelen waren dermate beperkt dat de NVB niet langer in staat was financieel bij te dragen aan de organisatie van de Noord-Zuid reeks. Be Quick en Forward hebben daarop voor eigen rekening en risico op 26 maart 1916 en 26 mei 1918 Noord-Zuid georganiseerd en PSV organiseerde onder dezelfde condities op 6 mei 1917 de wedstrijd Zuid-Noord. Een bewijs van de grote prijs die er op deze wedstrijd werd gesteld.

De NEC had geen gemakkelijke taak. De medewerking van verenigingen, spelers en de (K)NVB liet vooral in het begin regelmatig te wensen over. Zo kwam het meer dan eens voor dat er alsnog competitiewedstrijden werden vastgesteld op dagen waarop de NEC een oefenwedstrijd had vastgesteld. Het kwam dan ook voor dat het noordelijk elftal in een seizoen slechts een keer in het veld kwam. Vanaf eind jaren '20 kwam er verbetering in de toestand en werden er gemiddeld vier à vijf wedstrijden per jaar afgewerkt. Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog kwam het noordelijk elftal ook regelmatig in het veld.

Na de Tweede Wereldoorlog was er echter een verschuiving zichtbaar naar stedelijke en provinciale vertegenwoordigende elftallen. Hierdoor kwam het programma van het noordelijk elftal in het gedrang. In 52/53 werd er zelfs geen enkele wedstrijd gespeeld. In 53/54 kwam er echter weer een opleving en werden er vijf wedstrijden afgewerkt. De tegenstanders waren onder andere Leeds United, Denemarken B en Noord-Duitsland. Dat het ook dit jaar soms een moeizame affaire was om een noordelijk elftal samen te stellen blijkt uit de uiteindelijk afgelaste wedstrijd op 15 november 1953 tegen het oostelijk elftal. Be Quick en Velocitas hadden die dag competitieverplichtingen en konden derhalve geen spelers leveren. Heerenveen had na de bekendmaking van het noordelijk elftal een oefenwedstrijd tegen Oosterparkers georganiseerd waardoor de oorspronkelijk gekozen Abe Lenstra en reservekeeper Tiemen Veenstra niet meer mee konden doen. Bij GVAV bleken Jan Jeltema, Klaas Buist en Cor Hoekstra geblesseerd te zijn, hoewel ze een week eerder en een week later wel konden voetballen in de competitie.

De heropleving werd in de kiem gesmoord door de invoering van het betaalde voetbal in 1954. Door de grotere competities die dat met zich meebracht bleef er steeds minder ruimte vrij op de kalender voor regionaal vertegenwoordigend voetbal. Daarbij hadden de verenigingen weinig trek hun nu duurbetaalde spelers voor niets af te staan met daarbij nog het risico op blessures. Op 20 april 1960 werd in het Oosterpark te Groningen voor de laatste maal aangetreden tegen Noord Duitsland. Verhagen van Leeuwarden scoorde in de 27e minuut de 3-0, het allerlaatste doelpunt in de geschiedenis van het noordelijk elftal. Drie minuten voor het einde scoorde Uwe Seeler de gelijkmaker: 3-3. Zo kwam er een einde aan een langjarige traditie.

Vanaf 1960 werd het Noordelijk elftal gevormd door amateurspelers uit de hoogste amateurklassen van Groningen, Friesland en Drenthe. Op 5 september 1978 speelde Noord-Nederland voor het laatst tegen Noord-Duitsland in Bremen. Deze wedstrijd was slecht voorbereid van Noord-Nederlandse zijde, waardoor de KNVB besloot te stoppen met deze selectie.

In 2003 nam het elftal zonder succes deel aan de UEFA-Regiobeker.

Vanaf juni 2019 werd Ron Jans bondscoach van het Noord-Nederlands elftal. Hij debuteerde op 15 juni in de semi-interland tegen Noord-Duitsland.^[1][2] Op De Oude Meerdijk in Emmen kwam Noord-Duitsland op 0-2 voorsprong, maar na twee doelpunten van Jerman Wobbes en een treffer van Anjo Willems leken de Noordelingen de wedstrijd te winnen. Noord-Duitsland kwam echter in de laatste minuten op gelijke hoogte en wisten na een succesvolle strafschoppenserie de wedstrijd met 4-3 te winnen.^[3]

Wedstrijden op nationaal niveau

In eerste instantie bleef het programma voornamelijk beperkt tot wedstrijden tegen de vertegenwoordigende elftallen van de overige districten: zuid, oost en west. Vooral het zuidelijk elftal was gedurende de eerste jaren een regelmatige tegenstander. Later volgden ook wedstrijden tegen andere combinaties: stedelijke elftallen zoals het Haags elftal en het Utrechts elftal, provinciale elftallen en ook verenigingen. Deze wedstrijden vonden vaak plaats voorafgaande aan interlands van het Nederlands elftal. Na de wedstrijd werd dan afgereisd naar het stadion waar oranje aan moest treden.

Districtswedstrijden

In de door de (K)NVB vanaf 1910 onregelmatig georganiseerde districtswedstrijden was het noordelijk elftal drie maal succesvol. In 1920 te Leeuwarden, in 1921 te Heerlen en in 1934 te 's-Hertogenbosch. Respectievelijk werden in de finales verslagen de elftallen van Oost, West en Zuid.

Op de districtswedstrijden van eind april 1920 te Leeuwarden maakte Nederland voor het eerst kennis met de groeiende kracht van het voetbal in het noorden. Tot dan toe werd het voetbal in die contreien niet voor vol aangezien. Een onder andere uit negen spelers van Be Quick bestaande ploeg won tot grote verrassing van voetballend Nederland overtuigend de districtswedstrijden. Anderhalve maand later was Be Quick de eerste landskampioen uit het noorden. Ook in 1921 bestond het zegevierende noordelijk elftal voornamelijk uit Be Quickers.

Semi-interlands

Op 4 mei 1913 vond de eerste semi-interland plaats tegen het vertegenwoordigende elftal van Noord-Duitsland. Jarenlang was deze wedstrijd het absolute hoogtepunt van het noordelijke voetbalseizoen. Met onderbrekingen gedurende de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog duurde de serie tot en met 1960. Op 20 april van dat jaar vond de 28e en tevens allerlaatste semi-interland tegen de Noord-Duitsers plaats. Tussen 1948 en 1954 was ook nog vier keer aangetreden tegen Denemarken-B.

Bijzonderheden

Op 6 november 1938 speelde Abe Lenstra te Groningen voor de tweede keer mee tegen Noord-Duitsland. Deze wedstrijd betekende zijn doorbraak bij het grote publiek. Het Noordelijk elftal won met 4-2 en de jeugdige Abe nam alle doelpunten voor zijn rekening.

De wedstrijden van het noordelijk elftal werden vaak gespeeld op dagen dat ook het Nederlands elftal interlands of proefwedstrijden moest spelen. In het, zeldzame, geval dat er een speler uit het noorden daarvoor werd uitgenodigd kon deze dan ook niet meedoen met het noordelijk elftal. Vooral Otto Bonsema heeft hierdoor verscheidene wedstrijden gemist.

In 15 juni 2019 speelde Gibril Sankoh als amateurspeler van ACV een semi-interland tegen Noord-Duitsland, nadat hij eerder internationale wedstrijden speelde voor Sierra Leone.

Gespeelde wedstrijden

Nr.	Datum	Locatie	Thuisploeg	Uitploeg	Uitslag	Doelpunten	Bijzonderheden
1929-1930
.	26 december 1929	Amsterdam, Olympisch Stadion	Ajax	Noord	7-2	Nijboer, Van Delden	-
.	16 maart 1930	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Oost	4-5	Woltjes jr. 2, Bonsema 2	Districtswedstrijden
.	16 maart 1930	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Zuid	7-2	Nijboer, Bonsema 3, Woltjes jr., B.Dekker, Meulema	Districtswedstrijden
.	15 juni 1930	Hamburg, terrein Victoria Hamburg	Noord-Duitsland	Noord	5-1	Woltjes jr.	15e semi-interland
1930-1931
.	16 november 1930	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Oost	3-6	Bonsema, Woltjes jr., Steenbergen	-
.	4 maart 1931	Huizum, terrein Friesland	Fries XI	Noord	1-6	Nijboer 3, Bonsema 2, e.d.	1e lichtwedstrijd in het noorden
.	26 april 1930	Sneek, terrein Sneek	Noord	Heracles	3-3	Woltjes jr., Prins 2	-
.	3 mei 1931	Assen, terrein Achilles	Noord	Noord-Duitsland	0-2	-	16e semi-interland
.	25 mei 1931	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Wycombe Wanderers	4-6	Prins, B.Dekker, Van Staveren 2	-
1931-1932
.	15 november 1931	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Noord Hollands XI	4-4	Bonsema 3, Nijboer	-
.	26 december 1931	Utrecht, terrein Hercules	Utrechts XI	Noord	4-2	Bonsema , Meulema	kersttournee
.	27 december 1931	Den Helder, terrein HRC	Noord Hollands XI	Noord	2-2	Meulema 2	kersttournee
.	24 april 1932	Leeuwarden, terrein Leeuwarden	Noord	West	3-5	Snijders 2, Meulema
.	8 mei 1932	Hannover, terrein Hannover 96	Noord-Duitsland	Noord	2-0	-	17e semi-interland
1932-1933
.	4 december 1932	Alkmaar, terrein Alcmaria Victrix	West	Noord	4-4	Van der Velde 2, Meulema, Woltjes jr	-
.	9 april 1933	Leeuwarden, terrein Frisia	Noord	RCH	5-1	Meulema 2, Van der Velde, Blom, Blijham sr.	-
.	6 mei 1933	Groningen, terrein Be Quick	Noord	D.F.C.	2-2	Scheepstra, Woltjes jr.
.	14 mei 1933	Leeuwarden, terrein Frisia	Noord	Noord-Duitsland	2-1	Bonsema 2	18e semi-interland
1933-1934
.	15 november 1933	Deventer, terrein Go Ahead	Oost	Noord	1-6	Mulder 3, Blijham sr. 2, Blom	-
.	19 november 1933	Veendam, terrein Veendam	Noord	Oost	1-1	Blijham sr.	-
.	18 februari 1934	Den Bosch, terrein BVV	Oost	Noord	1-1	Kuipers	Districtswedstrijden, Noord w.n.s.
.	18 februari 1934	Den Bosch, terrein BVV	Zuid	Noord	1-3	Bonsema, Kuipers 2	Districtswedstrijden, Finale
.	11 maart 1934	Den Haag, terrein VUC	Haags XI	Noord	4-3	Meulema, Woltjes jr., Kuipers	-
.	7 april 1934	Amsterdam, terrein AFC	Amsterdams XI	Noord	6-3	Meulema 2, Bonsema	-
.	3 juni 1934	Hamburg, terrein Hamburger SV	Noord-Duitsland	Noord	4-2	Woltjes jr., Meulema	19e semi-interland
1939-1940
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1940-1941
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1941-1942
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1942-1943
.	8 november 1942	Groningen, terrein Be Quick	Noord	West	2-4	Chris Pals, Abe Lenstra	Districtswedstrijden
.	28 maart 1943	Leeuwarden, terrein VV Leeuwarden	Noord	Zuid	1-6	Abe Lenstra	Districtswedstrijden
.	6 juni 1943	Deventer, terrein Go Ahead	Oost	Noord	3-1	Chris Pals	Districtswedstrijden
1943-1944
.	14 november 1943	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Oost	2-2	Abe Lenstra, Kamphuis	Districtswedstrijden
.	20 maart 1944	Eindhoven, terrein PSV	Zuid	Noord	3-3	Van der Beek, Abe Lenstra, Blom sr.	Districtswedstrijden
.	21 mei 1944	Sneek, terrein LSC	Noord	West	0-1	-	Districtswedstrijden Tijdens deze wedstrijd vond een razzia plaats
1944-1945
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1945-1946
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1946-1947
.	20 mei 1947	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Nederlands Politie XI	3-0	Andre Roosenburg 2, Jan Ploegh	-
1947-1948
.	5 november 1947	Utrecht, terrein De Galgenwaard	Utrechts XI	Noord	7-7	Roosenburg 4, Van der Beek 3	-
.	18 februari 1948	Deventer, terrein Go Ahead	Oost	Noord	5-1	Roosenburg	-
.	17 april 1948	Dordrecht, terrein D.F.C.	Dordts XI	Noord	4-3	Roosenburg 2, Hennie Rozema	-
.	18 mei 1948	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Denemarken B	3-5	Roosenburg, Cees Kammeijer, Klaas Lugthart	eerste semi interland na de oorlog
1948-1949
.	21 oktober 1948	Utrecht, terrein De Galgenwaard	Utrechts XI	Noord	7-3	Pieters, Abe Lenstra 2	-
.	7 november 1948	Odense, terrein Odense BK	Denemarken B	Noord	5-0	-	-
.	27 februari 1949	Nijmegen, terrein NEC	Oost	Noord	2-0	-	Districtswedstrijden
.	6 juni 1949	Warffum, terrein VV Warffum	Noord	Zwaluwen	4-1	Lugthart, Gertie Bottinga, Santema, Huib Appel	-
.	11 juni 1949	Assen, terrein Achilles	Noord	Zuid	0-3	-	-
1949-1950
.	15 april 1950	Breda, terrein NAC	Zuid	Noord	3-2	Huib Appel, Marten Brandsma	-
1950-1951
.	25 oktober 1950	Utrecht, terrein De Galgenwaard	Utrechts XI	Noord	2-3	Lugthart 2, Santema	-
.	25 april 1951	Groningen, terrein Stadion Oosterpark	Noord	Utrechts XI	4-0	Ydema (p), Kees van der Ley 2, Van der Werf	-
1951-1952
.	24 november 1951	Groningen, terrein Stadion Oosterpark	Noord	Oost	3-1	Kris Walburg, Bennie Brugts 2	-
.	9 december 1951	Leeuwarden, terrein Cambuurstadion	Noord	Denemarken B	3-2	Klaas Lugthart 2, Abe Lenstra	-
.	7 mei 1952	Apeldoorn, terrein Berg & Bos	Oost	Noord	3-1	Bennie Brugts
.	13 mei 1952	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Leicester City	1-1	Kris Walburg	-
1952-1953
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1953-1954
.	24 maart 1954	Zwolle, terrein Gemeentelijk Sportpark	Oost	Noord	0-3	Kees van der Ley 2, Pesman	-
.	5 mei 1954	Groningen, terrein Oosterpark Stadion	Noord	Leeds United	2-4	Oekie Hoekema, Hampie Bakker	-
.	26 mei 1954	Osnabrück, terrein VfL Osnabrück	Noord-Duitsland	Noord	3-1	Kees van der Ley
.	7 juni 1954	Kolding, terrein Kolding IF	Denemarken B	Noord	3-6	Kees van der Ley 3, Oekie Hoekema 2, Hampie Bakker	-
1954-1955
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1955-1956
.	7 maart 1956	Groningen, terrein Stadion Oosterpark	Noord	voorl.Ned.Amateur XI	4-1	Klaas van der Berg, Snip, Smit 2	-
.	13 juni 1956	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Noord-Duitsland	4-2	Klaas van der Berg 3, Tinus Bosselaar	-
1956-1957
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1957-1958
.	9 april 1958	Hamburg, terrein Hamburger SV	Noord-Duitsland	Noord	4-1	Hofman	-
1958-1959
.	-	-	-	-	-	-	geen wedstrijden gespeeld
1959-1960
.	20 april 1960	Groningen, terrein Be Quick	Noord	Noord-Duitsland	3-3	Kuiper, Rikkert La Crois, Verhagen	-
2019-2020
.	15 juni 2019	Emmen, stadion De Oude Meerdijk	Noord	Noord-Duitsland	3-4 (n.s.)	Jerman Wobbes, Anjo Willems, Jerman Wobbes	-

Bronnen, noten en/of referenties

1. Redactie (2019). Jans bondscoach Noord-Nederland, iconische keepers jarig, Voetbal International, 28 februari.
2. Pomp, W. (2019). Bondscoach Jans maakt definitieve selectie Noord-Nederland voor semi-interland tegen Duitsland bekend, Dagblad van het Noorden, 12 juni. URL geraadpleegd op 11 juli 2019.
3. Redactie (2019). Noord-Nederland verliest op het nippertje na een wedstrijd vol met goals tegen Noord-Duitsland, Dagblad van het Noorden, 15 juni. URL geraadpleegd op 11 juli 2019.